ماجراي عبدالله بن جحش و يارانش در سريه نخله كه به دستور پيغمبر مخفيانه عازم مسير حركت كاروان تجاري قريش شدند،چیست؟

شرح پرسش: با توجه به ماجراي عبدالله بن جحش و يارانش در سريه نخله كه به دستور پيغمبر مخفيانه عازم مسير حركت كاروان تجاري قريش شدند، چند سؤال مطرح مي‌ شود: چرا حضرت رسول پس از نزول آيه 217 سوره بقره مبني بر تاكيد بر حرمت جنگ در ماه رجب با آنها برخورد نكردند؟ چرا حضرت قبل از حركت آنان تكليف آنها را در هنگام رويارويي با مشركين در ماه حرام مشخص نكردند؟ از آنجا كه مسير حركت حدود 2ـ3 روز راه بوده اين مطلب كه آنان ممكن است در ماه حرام با مشركين برخورد كنند قابل پيش بيني بوده است پس چرا این امور از جانب پیامبر صورت نگرفته است؟ پاسخ:سريه هايي که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به راه انداخت عبارت بود از دسته هايي گشتي که به فرماندهي برخي از اصحاب انجام مي شد، تا از تحرکات نظامي دشمن ديده بانی شود، و اوضاع و فعاليت هاي نظامي و تجاري آنان، براي مسلمانان پوشيده نباشد، در حقيقت اين مأموريت هاي نظامي چريکي، روش هاي تاکتيکي و مانورمانند بود تا از هر گونه تهاجم احتمالي دشمن پيش گيري نمايند اين سريه نيز از شمار همين تاکتيک هاي نظامي بود.مشخصات کامل سريه: سال وقوع: سال دوم هجرت اول ماه رجب.[1]عده سپاهيان هشت الي يازده نفر از مهاجرين؛ فرمانده: عبدالله جحش پسر عمه پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مأموريت و مقصد، پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مسير بازگشت از بدر، اول به آنها مأموريت داد تا دو روز راه بپيمايند و آن نامه را که پيامبر راجع به مأموريتشان نوشته بود بخوانند، پس از آنکه عبدالله از محتواي فرمان و مأموريت آگاه شد، دستور داشت هيچ يک از همراهان را مجبور به شرکت در آن مأموريت نکند.[2]عبدالله پس از دو روز راه نامه را گشود و چنين فرمان يافت، هر گاه در نامه نگريستي همچنان رهسپار شو تا در نخله (ميان مکه و طائف) فرود آيي، آنجا در کمين قريش باش و اخبارشان را براي ما جستجو کن، عبدالله موضوع را به همراهان اعلام کرد و گفت هر کسي با رغبت و ميل آرزوي شهادت دارد با من همراه شود و در اين مأموريت شرکت کند. هيچ يک از همراهان تخلف نورزيدند جز دو نفر سعد بن ابي وقاص و عقبة بن غزوان که شتر خود را گم کرده بودند و براي يافتن، از کاروان جا ماندند، در هر صورت عبدالله بن جحش و همراهان پس از مواجه شدن با کاروان تجاري قريش بر آنان يورش برده و پس از درگيري و تيراندازي يکي از کاروانيان قريش را کشتند و دو نفر اسير گرفتند و نفر چهارم متواري شد.[3]و اموال آنها را به مدينه آوردند و خمس آن را براي رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نمودند و بقيه را تقسيم کردند. رسول خدا پس از اطلاع از کار آنها بر آنان عتاب کرد و ناراحت شد و فرمود، چرا از فرمان من تخطي کرديد من در ماه حرام دستور جنگ نداده بودم، اصحاب رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نيز از اين داستان دلگير شدند و به عبدالله و همراهانش اعتراض کردند، قريش نيز به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اعتراض کرد و گفتند حرمت ماه حرام را شکستيد، پيامبر به غنايم و اموالي که رسيده بود دست نزدند ، تا اين که آيات 217 و 218 سوره بقره نازل شد و قريش را مقصر اصلي اين درگيري دانست و عبدالله و يارانش را اهل هجرت و ايمان و مطيع خداوند دانست، و خطاي آنان را (که در ماه حرام به قتل اقدام کرده بودند) قابل بخشش دانست.[4] خداوند در اين آيات خطاب به قريش فرمود، شما اهل مکه و حرم امن الهي را از سرزمينشان بيرون کرديد و در خانه الهي فتنه به پا داشتيد و فتنه در ماه حرام که شما مرتکب شده و آنان را آواره کرديد (منظور پيامبر و مهاجران مدينه است) خطاي شما از خطاي آنان بزرگتر است، خطاي آنان قابل بخشش و اغماض است و اين مربوط به خداوند است.بر اين اساس پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ تکليف آنها و مأموريت آنها را مشخص کرده بود، چون پيش از اين، جنگ بدر اول واقع شد و جريان آن اين بود که فردي از قريش به مدينه هجوم آورده و اموال بعضی از اهالی مدينه را غارت کرد، پيامبر در تعقيب او تا بدر رفت امّا بر وي دست نيافت و او اموال مردم مدينه را با خود برد، در برگشت از اين غزوه که به بدر اول معروف است پيامبر براي تکرار نشدن اين جريان و مصون ماندن از هجوم دوباره مشرکان مکه به مدينه و غارت کردن اموال مردم، به اين افراد مأموريت داد تا از اوضاع منطقه و تحرکات بعدي دشمنان گزارش بياورند و ديده باني کنند، براي پيش گيري از درگيري نيز نامه نوشته و به دست فرمانده که ابن جحش بود دادند.[5] امّا آنان بدون توجه به محتواي نامه که به درگيري دستور نداده بود؛ با آنان درگير شدند لذا پيامبر پس از اطلاع از درگيري از قبول غنايم امتناع کرد تا اين که آيه نازل شد و حقانيت مسلمانان را ثابت کرد و پس از آن بود که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ کار آنها را پذيرفت در هر صورت پيامبر در اين امور از پيش بيني استفاده نمي کرد و گرنه هيچ نيازي به ارسال گروه شناسايي نبود و پيامبر مي توانست همه امور را بر اساس تکيه بر پيش بيني که مد نظر شماست انجام بدهد امّا در جريان رسالت حضرت مي بينيم که همه امور عادي و بر اساس مديريت پيامبر و گاهي با حمايت ملائکه الهي و وحي انجام گرفت،[6] علاوه بر اين در نهايت کار آنان مورد تأييد خداوند واقع شد و هيچ ايرادي بر آن وارد نيست، چون بر اساس آيات قرآن مسبب اصلي اين قضايا مشرکين مکه بودند به دو دليل:1. مسلمانان را از خانه هاي شان در مکه بيرون کردند که خداوند اين عمل را که فتنه سازي بدتر از قتل و جنگ دانسته.[7]2. به مدينه هجوم آورده و اموال مردم را غارت مي کردند و پيامبر در تعقيب آنها رفت.[8]لذا خداوند خطاب به پيامبر مي فرمايند: آنان از شما دست بردار نيستند تا شما از دين خود دست برداشته و دوباره به شرک برگرديد.[9]لذا خداوند به علل اصلي پيدايش جرم و جنگ نيز توجه دارد از اينروي بايد در پيدايش فتنه ها به ريشه هاي اصلي آن نيز که از نظر خداوند جرم و گناه بزرگ است پرداخت و توجه نمود.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1ـ تاريخ پيامبر اسلام، دکتر محمد ابراهيم آيتي.2ـ سيره رسول خدا، رسول جعفريان.پی نوشتها:[1]. بلاذري، انساب الاشراف، بيروت، دارالفکر، 1417ق» ج1، ص200 ـ 328؛ ابن عبدالله، الاستيعاب، بيروت، دارالجيل، 1412ق، ص43.[2]. طبري، تاريخ، ترجمه پاينده، تهران، اساطير، 1375ش، ج3،ص938.[3]. طبري، همان،ج3، ص939، يعقوبي، تاريخ، بيروت، دارصادر، بي تا، ج2، ص69.[4]. يسئلونک عن الشهر الحرام قتال فيه قل... .[5]. يعقوبي، تاريخ، ترجمه آيتي، تهران، علمي فرهنگي، چاپ ششم، 1371ش، ج1، ص432 در متن نامه پيامبر مکتوب فرموده بود در اين مأموريت گروه عبدالله تنها اخبار تحرکات آنان را براي پيامبر گزارش مي دادند و شخص عبدالله مأمور به اجراي اين دستور بود، امّا آنان تحريک شده و خود سرانه درگير شدند.[6]. فصلت / 30 ـ انفال / 9.[7]. بقره / 217؛ ترجمه: مشرکان تا توان داشته باشند از شما دست بردار نيستند تا شما را از دين تان برگردانند و مرتد شويد و هر کس مرتد باشد از کافران است.[8]. ابن کثير، البدايه و النهايه، بيروت، دارالفکر، 1407ق، ج3، ص242.[9]. بقره / 217.منبع: اندیشه قم .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه