در میان عرفا چه کسانی از همه (بترتیب اولویت) بالاتر بودند؟

در پاسخ به پرسش شما دوست عزیز باید دو مطلب را مد نظر قرار داد؛ اول آن‌که عرفان اسلامی بر اساس چینشی که در نظام هستی قائل است و نوع رابطه ای که بین مخلوقات و حق تعالی برقرار می‌کند، راه عملی خود را تصویر کرده و با توجه به این نکته باید گفت برای شناسایی درجات عرفانی، شناخت جهان‌بینی عرفانی لازم به نظر می‌رسد؛ و دیگر اینکه نوع ملاک در درجه بندی عرفا مهم می‌باشد. به طور قطع ملاکی که عرفان شیعی در درجه بندی عرفا در نظر دارد با ملاک متصوفه اهل سنت متفاوت است و بر اساس همین اختلاف مبانی باید ابتدا مبنای چنین رتبه بندی مشخص باشد.اما مطلب نخست؛ در عرفان اسلامی کنه ذات خداوند قابل شناخت نبوده و قابل دسترسی نمی‌باشد به خلاف برخی از صوفیان که به آنان لقب جهله صوفیه داده اند و معتقد به چنین شناختی می‌باشند. خداوند دارای اسماء و صفاتی بوده و در عرفان اسلامی به طور خلاصه باید گفت چون تنها وجود حقیقی و راستین موجود در جهان، وجود حق تعالی می‌باشد سایر موجودات از مظاهر آن وجود حقیقی بوده و هر یک تجلی صفات پروردگار می‌باشند. در واقع موجودیت موجودات بسته به وجود آن حقیقتی است که هر لحظه فیض وجودی خود را از او می‌گیرند. سیر و سلوک در عرفان اسلامی به این معناست که هر انسانی در سیر اول خود بتواند با طی کردن راه سلوکی که البته باید تحت اشراف استادی راه رفته و پیر راه است، به صفتی که مظهر آن بوده است برسد. پس از این مرحله سیر دوم آغاز می‌شود که شناخت تمامی صفات پروردگار است و سیر سوم وظیفه استادی بر گردن عارف راه آمده و باید دست مستعدان راه را گرفته و راهنما باشد و در سیر سوم که بالاترین و کامل ترین سیر محسوب می‌شود عارف وظیفه رسیدگی به معیشت مردم را عهده دار است؛ این مطلب علاوه بر آن است که هر یک از این سیر ها نیز خود مراتبی دارد به طور مثال شناخت اسماء و صفات الهی در سیر اول و دوم در رابطه با ائمه اطهار علیهم السلام بسی کامل تر از عرفای غیر معصوم می‌باشد و شناخت پیامبر صلی الله علیه و آله در این مساله از همه کامل تر بوده است که در این رابطه مقامی را که قبل از ذات پرودگار در اسماء و صفات در عرفان اسلامی قائلند و در آن اسماء و صفات به کامل ترین وجهش شناخته می‌شود را حقیقت محمدیه گفته اند که مقامی خاص حضرت می‌باشد. حال با توجه به چنین وسعتی که در سیر و سلوک اسلامی وجود دارد باید گفت به طور قطع وجود مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به اتفاق جمیع مبانی موجود در تصوف اسلامی دارای والاترین مقام عرفانی می‌باشند؛ پس از ایشان وجود مبارک ائمه اطهار علیهم السلام قرار دارند. اما در ادامه و با توجه به مطلب دومی که گفته شد اگر مبنای عرفای شیعی را در نظر آوریم به طور کلی می‌توان گفت سالکی که در راستای تولی و تبری اهل بیت حرکت کرده و علاوه بر محب، شیعه واقعی ایشان نیز به حساب آمده و از شریعت حقیقی پیروی می‌کند بر اساس شدت و قوت خود دارای مراتب می‌باشد. اما نمیتوان به طور دقیق با ذکر نام اشخاصی را در این راستا تعیین کرده و مراتبی را چینش کرد. در ادامه سالکی که از هر یک از ملاک های ما به دور باشد یا آنرا به صورت ناقصی در خود پیاده کرده باشد به طور مثال تنها محب اهل بیت باشد اما شیعه واقعی آنان به حساب نیاید دارای مراتب پایین تری می باشد خواه از او با کرامات زیادی یاد شده باشد و یا نامی از او به میان نیامده باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه