فلسفه دین چیست؟

فلسفه دین: عبارت است از بررسی فیلسوفانه مفاهیم، گفتارها، دعاوی، باورهای دینی و شواهد و دلایلی که به سود و زیان آنها طرح می شود. با نیم نگاهی به مباحث فلسفه دین می توان گفت فلسفه دین به دو معنا به کار می رود، یا دارای دو بخش و دو جنبه است. 1. به معنای بررسی عقلانی دین، یعنی بررسی گزاره های دینی ای که از مضمونی فلسفی برخوردارند و از مختصات دین خاصی به حساب نمی آید مانند مسئله وجود خدا، اوصاف او و اکثر مسائلی که در کلام قدیم مورد بحث قرار می گرفت و امروزه از مسائل فلسفه دین قلمداد می شود.2. معنای دیگر فلسفه دین بررسی مبادی تصوری و تصدیقی دین شناسی یعنی بررسی مبادی علم کلام یا الهیات است. فلسفه دین در معنای اول خود، از معرفت های درجه اول است و در معنای دوم جزو معرفت های درجه دوم.در این معنای دوم فلسفه دین همانند فلسفه علم است و به این معناست که از پیش نیازهای علم کلام (الهیات) قلمداد می شود.علم کلام پیش فرض هایی دارد که در فلسفه دین مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد.اگر فلسفه دین را به تفکر فلسفی درباره دین تعریف کنیم ویژگی های زیر به حسب تعریف، بر آن صادق است: 1. سیر آزاد عقلانی: فیلسوف دین همچون دیگر فیلسوفان از تعهد و دلبستگی پیشین و موضع گیری قبل از اثبات فارغ البال است.2. فلسفه دین ابزاری برای آموزش دین نیست، در واقع نگاه دین مدارانه به آن لازم نیست ملحدان، شکاکان و مؤمنان به یکسان می توانند به تفکر فلسفی در باب دین بپردازند. 3. فلسفه دین جزئی از دین نیست بلکه نگاهی بی طرفانه و از بیرون به مقولات، موضوعات و عناصر دینی است. به بیان دیگر: فیلسوف دین بازیگر فلسفه و تماشاگر دین است.4. فلسفه دین، شاخه ای از الهیات (کلام)، نیست، بلکه شعبه ای از فلسفه است.5. فلسفه دین یک روش است و روش آن عقلی است.بنابراین، فلسفه دین کاوشی است عقلانی و فلسفی از منظری بیرونی به دین که به بررسی خردپذیری یا خرد گریزی گزاره های دینی می پردازد و در حقیقت به بررسی پیش فرض های علم کلام عنایت دارد، در فلسفه دین مسائلی از این دست مورد بررسی قرار می گیرد: 1. مسئله «نیاز بشر به دین» 2. «قلمرو دین» 3. منشأ دین 4. «تعریف دین» 5. «زبان دین» 6. «رابطه علم و دین» 7. «ذاتی و عرضی دین» 8. «دین حداقلی یا دین حداکثری و... .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه