چگونه بايد با حسد مبارزه کرد؟ و آيا حسادتي که فقط در دل انسان است گناه محسوب مي شود؟

حسد عبارت است از تمناي زوال نعمت از انسان ديگر و ضد آن، نصيحت است؛ يعني خواستن نعمتي براي مسلماني كه صلاحش در آن است. و از بدترين صفات اخلاقي محسوب مي شود و سرچشمه نخستين گناه بر روي زمين مي باشد زيرا باعث قتل هابيل شد.[1] و به دنبال «حسد» تكبّر و غيبت و ظلم و دروغ و... مي آيد.[2] و گناه و عقوبت «حسد» سنگين است، تا آنجا كه آفتِ دين و از بين برنده ايمان شمرده شده و حسود را در جرگه منافقان قرار مي دهد.[3]راه علاجبدون شك براي حسد راه علاج وجود دارد، و الا خداوند كسي را تكليف نمي كرد حسد نورزد، امام خميني(رحمه الله) مي فرمايد: گمان مكن كه رذايل نفساني و اخلاق روحي ممكن الزوال نيست، اينها خيال خامي است كه نفس اماره و شيطان القاء مي كنند، تا تو را از راه آخرت و صلاح باز دارند.[4] اما اين كه چگونه حسد را بايد علاج کرد؟اولا: بدانيم كه انسان حسود در واقع، معترض به حكمت خداست، كه چرا به افرادي فلان نعمت را بخشيده است و اين اعتراض به خدا، ظلمي بزرگ است. قرآن مجيد مي فرمايد: «به مردم در برابر آنچه خدا از فضلش به آنها بخشيده حسد مي ورزد.»[5]ثانيا: متوجه باشيم حسد به حاسد ضرر مي رساند زيرا صاحب اين رذيله، هم در دنيا معذّب و مبتلا است و هم در قبر و آخرت؛ در حالي كه براي محسود هيچ ضرري نمي رساند، نعمت از او زايل نمي شود، بلكه براي او نفع دنيوي و اُخروي هم دارد.[6]پس بايد به نفس خود بفهمانيم كه اين بنده خداست و شايد خداوند به او نظر لطف داشته است، پس چرا با بنده صالح خداوند دشمني و حسادت كنيم.[7]اگر تيغ عالم بنجنبد ز جاي *** نبرد رگي تا نخواهد خدايثالثا: دعا كنيم و از خداوند كه سلطان قلبها و مقلب القلوب است، بخواهيم نسبت به مؤمنين، ما را حسود نسازد. قرآن مجيد مي فرمايد: «پروردگارا: ما و برادرانمان را كه در ايمان بر ما پيشي گرفتند، بيامرز و در دلهاي ما حسد و كينه اي نسبت به مؤمنان قرار مده.»[8]چهارم: سعي و تلاش كنيم كه «حسد» از ابتداء در قلب و فكر ما وارد نشود كه پيشگيري بهتر و ارزانتر از معالجه است.پنجم: نسبت به كسي كه حسادت او در قلب ماست اظهار محبت كنيم، هر چند براي شخص مشكل و سخت باشد، ولي به خاطر آخرت خود و آسايشي كه در آينده نصيب او مي شود، سختي كار آسان مي شود. مثلا از او تعريف و تجليل كرده و نسبت به او نيكي كنيم، هر چند اين كارها در ابتدا ظاهري و مصنوعي است، ولي به زودي اين محبت ها، واقعي و حقيقي مي شوند.[9]ششم: در بسياري از موارد همنشيني ها و جستجو از احوالات خصوصي، موجب حسادت مي شود، پس سعي كنيم به مقدار ضرورت معاشرت كنيم و از زندگي خصوصي آنها كه موجب حسادت ما مي شود تفحص و جستجو نكنيم.هفتم: از برخوردهاي اشخاص، برداشت بد نكنيم و در امور اجتماعي متعادل باشيم، و از كسي به خاطر مقام يا مال و يا... توقع بي جا نداشته باشيم.اما اينكه حسد اگر فقط در دل باشد گناه محسوب مي شود يا نه؟ در بعضي از احاديث وارد شده كه رسول اكرم(صلي الله عليه وآله)فرمودند: در نُه چيز امت من تكليفي و مواخذه اي ندارند، و از جمله آنها «حسد» است، در صورتي كه به دست يا به زبان ظاهر نشود.پس حسادت به خودي خود، تا زماني که منشأ اثر نباشد و هيچ تأثيري به فکر و قلب خويش و عکس العمل سوئي بر عليه کسي که به او حسادت ورزيده نداشته باشد و فقط در ذهن خطور کرده باشد، اين گناه محسوب نمي شود؛ چرا که موجب ضرر و ناراحتي براي کسي نشده است.اما بايد توجه داشت که وسوسه هاي نفس و شيطان خيلي فريبنده است و اين خود زمينه را براي گناه فراهم مي آورد. لذا بايد مواظبت کرد و از همان ابتدا جلوي آن را گرفت. لذا امام خميني (ره) مي فرمايند: امثال اين احاديث نبايد مانع از مبارزه با «حسد» شود، چون كم اتفاق مي افتد كه حسد در نفس پيدا شود ولي توليد فساد و گناه نكند، چون حسد ايمان را مي خورد.[10] .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه