من با پسری دوستم. قصد ازدواج نداریم. شاید چند ماه یک بار همدیگر و ببینیم درباره مسائل اجتماعی با هم حرف می زنیم. گاهی هم شوخی و خنده، مثل خیلی از دوستان. آیا باید این رابطه رو تموم کنیم. لطفا هم از نظر دینی و هم از نظر روانشناسی جواب بدید. ممنون.

سؤال شما جوانی را به ما معرفی می کند که به معنویات علاقه داشته و بدنبال تطبیق گامهای زندگی خویش با معیارهای عقلانی و صحیح علمی و دینی است تا به زیباترین هدفهای دنیوی و اخروی خود نایل گردد. از اعتمادی که به ما دارید، متشکریم.در پاسخ به سوالتان، توجه شما را به این نکته جلب می کنیم که: نیازهاى عاطفى و غرایز دیگر در ایام جوانى، آدمى را به سوى ارتباط با جنس مخالف سوق مى دهد که البته این یک امر طبیعى و غریزى است و کمتر مى توان راهى براى گریز از آن پیدا کرد. آنچه در این مقوله اهمیت دارد، کنترل عقلایى بر احساسات و پرهیز از مخاطراتى است که ممکن است فرد را به گرفتارى هاى مختلف روحى و جسمى دچار سازد. خوب است بدانید در ارتباط با رابطه و پیوند دو جنس مخالف به طور کلی سه دیدگاه مطرح است:1. دیدگاه افراطی: در این نگرش هر گونه ارتباطی با جنس مخالف آزاد و بدون مانع است. (رویکرد لیبرالیستی)به بیان دیگر هیچ گونه حد و مرزی برای این پیوندها وجود ندارد و آزادی مطلق بر آن ها حاکم است.فروید و پیروان وی مدعی هستند. اخلاق جنسی کهن بر اساس محدودیت و ممنوعیت است و آنچه ناراحتی بر سر بشر آمده است از ممنوعیت ها و محرومیت ها و ترس ها و وحشت های ناشی از این ممنوعیت ها که در ضمیر باطن بشر جایگزین گشته، آمده است. برتراند راسل نیز در اخلاق نوینی که پیشنهاد می کند، همین مطلب را اساس قرار می دهد.راسل در کتاب«جهانی که من می شناسم» می گوید: «اگر از انجام عملی [رفتار جنسی] زیانی متوجه دیگران نشود، دلیلی نداریم که ارتکاب آن را محکوم کنیم» (جهانی که من می شناسم، ص 68)2. دیدگاه تفریطی: بر پایه این رویکرد، هر گونه ارتباط و پیوند با جنس مخالف مردود و مورد نکوهش می باشد.این دیدگاه درست در مقابل دیدگاه افراطی است.برترانت راسل، فیلسوف اجتماعی مشهور معاصر می گوید: «عوامل و عقاید مخالف جنسیت در اعصار خیلی قدیم وجود داشته و به خصوص در هر جا که مسیحیت و دین بودا پیروز شد عقیده مزبور نیز تفوّق یافت». وستر مارک مثال های زیادی از این فکر عجیب مبنی بر این که «چیز ناپاک و تباهی در روابط جنسی وجود دارد» ذکر می کند.در آن نقاط دنیا نیز که دور از تأثیر مذهب بودا و مسیح بوده است ادیان و راهبانی بوده اند که طرفداری از تجرد می کرده اند، مانند اسنیت ها در میان یهودیان ... و بدین طریق یک نهضت عمومی ریاضت در دنیای قدیم ایجاد شد.» (کتاب زناشویی و اخلاق، ص 26 و 25)راسل در جای دیگر می گوید: پدران کلیسا از ازدواج به زشت ترین صورت یاد کرده اند. هدف ریاضت این بوده که مردان را متقی سازد، بنابر این ازدواج که عمل پستی شمده می شد بایستی منعدم شود. «با تبر بکارت درخت زناشویی را فرو اندازید» این عقیده راسخ سن ژروم درباره هدف تقدس است. (همان، ص 30)3. دیدگاه اعتدالی: بر اساس این دیدگاه نه آزادی مطلق و رها پذیرفته شده است و نه محدودیت و منع هر گونه رابطه، بلکه ارتباط بین دو جنس مخالف در یک چهارچوب [Context] مشخص تعریف شده است.دیدگاه اسلام ناظر به نگرش سوم (اعتدالی) است. همانگونه که شما خواسته اید، در ادامه پاسخ به این سوال، با تکیه بر برخی تحقیقات انجام شده به آسیب‌های روابط دختر و پسر اشاره می کنیم و سپس به نگاه دین پرداخته تا ببینیم آموزه‌های دین در این باره چه می‌گوید. ابتدا آسیب‌های روابط دختر و پسر:در این باره می توان از دو منظر روانشناسانه [Psychological] و جامعه شناسانه [Sociological] به این امر پرداخت.به طور کلی روابط باز و آزاد دوجنس مخالف پیش از ازدواج، دارای آفت ها و آسیب های روانی و اجتماعی جبران ناپذیری است. در ذیل به چند نمونه از این آسیب ها اشاره می شود:1. فقدان شناخت درست و واقع بینانه: معمولا ادّعا می شود این گونه روابط و دوستی ها به انگیزه ازدواج شکل می گیرد، ولی با کمی دقّت فهمیده می شود، روح حاکم بر این گونه دوستی ها، عشق ورزی کور است نه خردورزی. پای خرد و عقل در میدان عاشقی لنگ است. امام علی علیه السلام می فرمایند: «حبّ الشّیء یعمی و یصمّ»، دوست داشتن چیزی انسان را کور و کر می کند.در حالی که تصمیم گیری درست در مورد ازدواج با فرد خاص، تنها با تکیه بر عقلانیّت و خردورزی ممکن است. دوستی های قبل از گزینش همسر، راه عقل را مسدود و چشم واقع بین انسان را کور می سازد و اجازه نمی دهد تا یک تصمیم صحیح و پیراسته از اشتباه گرفته شود. این نوع انتخاب ها که در فضایی آکنده از احساسات و عواطف انجام می گیرد. به دلیل نبود شناخت عمیق و واقع بینانه، زندی مشترک را تلخ و آینده را تیره و تار می سازد.2. ایجاد جو بدبینی: این گونه دوستی ها نه تنها مشکلی را برای دختران و پسران حل نمی کند بلکه بر مشکلات آنان می افزاید. این گونه دوستی ها و روابط اگر به ازدواج بی انجامد پس از مدتی از شکل گیری زندگی جو بدبینی و سوءظن را به دنبال خواهد داشت.پسر به خود می گوید این دختر وقتی به راحتی با من پیوند و رابطه نامشروع برقرار نمود، پس از اعتقاد و ایمان قوی برخوردار نیست. بنابر این از کجا معلوم پیش از ارتباط با من، با فرد دیگری طرح دوستی نریخته است. از کجا معلوم که در آینده با این که همسر من است با دیگری ارتباط برقرار نکند؟ دختر نیز همین تصور را نسبت به پسر دارد. بر این اساس این گونه ازدواج ها دارای پایه واساسی سست و متزلزل است و تجربه نشان داده که سریع منجر به طلاق و جدایی می گردد.3. افت تحصیلی یا رکود علمی: این گونه روابط باعث می شود که دو طرف تمام فکر و توجه و تمرکز خود را صرف دیدارها و ملاقات های حضوری و تلفنی خود بکنند و این بزرگ ترین مانع برای رشد و ترقی علمی است؛ زیرا تحصیل دانش نیازمند تمرکز نیروهای فکری وروحی است.دل مشغولی و اضطرابی که در اثر این گونه پیوندها پدید می آید بزرگ ترین سد راه تعالی علمی و تحصیلی است؛ لذا متصدیان امور علمی مدارس و دانشگاه ها توصیه می کنند. حتی ایام عقد و نامزدی جوانان در بحبوحه تحصیلات نباشد تا آنان بتوانند با تمرکز بیشتر فکر، در ادامه دروس و امتحانات موفق شوند.4. عدم اسقبال از تشکیل کانون خانواده: این گونه روابط و دوستی ها معمولا به انگیزه تفنّن و سرگرمی شکل می گیرد و در خلال آن از خود باوری و زودباوری دختران سوء استفاده می شود. متاسفانه در بسیاری موارد بین عشق و هوس تمییز داده نمی شود. عشق حقیقی و پاک با هوس های آلوده و زودگذر، تفاوت جوهری دارد. برخی از این روابط که مبتنی بر هوسرانی و سرگرمی است، پس از مدتی رو به سردی و افول می نهد. جاذبه و دل ربایی ها مربوط به روزها و ماه های اول دوستی است. ولی دیری نمی پاید که این روابط عادی شده و به جدایی می کشد. حس تنوع طلبی انسان از یک طرف و فقدان عامل بازدارنده از طرف دیگر باعث می شود برخی سراغ ازدواج و تشکیل خانواده نروند جامعه ای که از تشکیل کانون خانواده استقبال نکند هیچ گونه ضمانتی برای رشد و شکوفایی فضایل انسانی در آن وجود ندارد. عمده خوبی ها و کمالات والای انسانی در پرتو تشکیل خانواده ای سالم، به فعلیت می رسد.5. اضطراب، تشویش و احساس نگرانی: در دوستی های موجود بین دختران و پسران، از آنجا که مقاومتی بسیار قوی از طرف پدر یا مادر یا جامعه برای ممانعت از برقراری این دوستی ها وجود دارد، این گونه دوستی ها با مخاطرات روانی گوناگونی از جمله اضطراب و تشویش همراه است.وجود افکار دیگری چون احساس گناه، نگرانی از تهدیداتی که توسط پسر برای فاش کردن روابطش با دختر صورت می گیرد، یک تعارض درونی و اضطراب مستمر را به دنبال خود دارد.بنابر این وجود چنین دلهره ها و اضطراب هایی که گاهی لطمه های جبران ناپذیری بر جسم و روان انسان دارد، از جمله آسیب های این گونه روابط است.6. محرومیت از ازدواج پاک: هر انسانی در سرشت و نهاد خویش به دنبال پاکی ها و نجابت است. دخترانی که در پی این روابط آلوده هستند در حقیقت پشت پا به سرنوشت خود زده اند و این امر باعث می شود که آن ها به جرم آلودگی به این روابط شرایط ازدواج پاک را از دست بدهند. البته این گونه روابط ناسالم حتی در ازدواج پسران نیز تاخیر ایجاد شود و دختران بیش از پسران در معرض این آسیب قرار دارند.اما از منظر دین و آموزه های دینی لازم است به عرض برسانیم:شکی نیست دوران جوانی، دوران خاص و ویژه ای است و به خاطر طولانی بودن دوران تجرد غالب دانشجویان و خطرات جدی و زیاد آشکار و پنهان غرایز نفسانی و جنسی, مراقبت و توجه بیشتری را طلب می کند و لازم است برادران و خواهران دانشجو روابط خود با جنس مخالف را از نظر کمی و کیفی تحت کنترل قرار دهند و در سطح ضرورت اکتفا کنند. به عبارت دیگر تا زمانی که ضرورتی ایجاب نمی کند حتی الامکان روابط با نامحرم برقرار نشود. زیرا زن و مرد جوان بخصوص اگر مجرد باشند چه بسا همین هم صحبت شدن ها، غرایز جنسی دو طرف یا یکی از آنها را تحریک کند و به الفت و محبت شهوانی و غریزی بین آنها بیانجامد و نقطه آغازی برای غوطه ور شدن در انحراف و فساد شود هر چند ممکن است در ابتدا هر دو طرف قصد و نیت پاک و خداپسندانه ای داشته باشند و یا به انگیزه رشد و کمال معنوی و ... باشد. لازم به ذکر است این مطلب یک ادعا نظری صرف نیست بلکه پشتوانه آن تجربه بسیاری از افراد است که به اقرار خودشان در ابتدا به قصد و نیت پاک و مقدسی به گفتگو و ارتباط پرداختند ولی پس از مدت زمان کوتاهی به جایی کشیده شده که هیچ یک از آنها حتی گمانشان را نمی کردند. قرآن در دو جا یعنی یکی در سوره مائده آیه 5 و دیگری در سوره نساء آیه 25 زنان و مردان را از داشتن روابط دوستانه با جنس مخالف بر حذر داشته است و آن را مورد مذمت قرار داده است. آیه 25 سوره نساء به مردان می گوید با دخترانی که روابط دوستی مخفیانه ای با دیگران داشته اند ازدواج نکنید... «فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غیر مسافحات و لا متخذات اخدان» یعنی آنان را با اجازه خانواده هایشان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید [به شرط آنکه] پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند. در آیه 5 سوره مائده نیز به مردان خطاب می کند و می فرماید شما با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنید و خود نیز پاکدامن باشید نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانی دوست خود بگیرید «... ولا متخذی اخدان ...» رابطه دختر و پسر اگر به معنای داشتن ارتباط عاطفی و دوستانه باشد که از دیدن و صحبت کردن یکدیگر شاد شوند و لذت ببرند, قطعا یکی از محرمات است. اما اگر برقرار کردن این ارتباط را ضروری می دانید و به خود و ایشان اطمینان دارید که مسایل شرعی را رعایت کنید، اشکال ندارد ولی باید همیشه متوجه این حقیقت باشید که دختر و پسر مثل پنبه و آتش می مانند و دائما باید از یکدیگر دور باشند. یک جرقه کافی است تا خرمن عفت و ایمان را به آتش بکشد.لازم است به این نکته هم حواسمان جمع باشد که دختران و پسران جوان و مجرد، معمولا از چنین ظرفیتی برخوردار نیستند، هر چند ظاهرشان نشان ندهد. این میدان جولانگاه هر کسی نیست، یک قهرمان می طلبد. پس تا وقتی درباره خود یا طرف مقابل به اطمینان نرسیده اید، از احتیاط غافل نباشید.در برخورد و گفتگو, هنجارهای شرعی زیر رعایت شود: 1- از گفتگوهای تحریک کننده پرهیز شود.2- از نگاه های آلوده و شهوانی خودداری شود.3- حجاب شرعی رعایت شود. 4- قصد تلذذ و ریبه در کار نباشد.5- دو نفر نامحرم در محیط بسته، تنها نمانند.بنابراین سعی کنید خود را به امور زیر عادت دهید:الف) در صحبت با نامحرم به او نگاه نکنید و به هیچ قسمتی از بدن او خیره نشوید و قسمت های باز و پوشیده برایتان کاملا مساوی فرض شوند.ب ) در همه حال خدا را ناظر بر اعمال و رفتار خود بدانید و عفت و حیا را فراموش نکنید. روشن است که هر فرد خود بهتر می تواند تشخیص دهد که کجا از مرز فراتر رفته است «بل الانسان علی نفسه بصیره؛ آدمی بر نفس خود آگاه و بیناست».ج ) از شوخی کردن با نامحرمان اجتناب کنید زیرا اگر شوخی و خندیدن با زن نامحرم موجب فتنه و فساد شود قطعا حرام است.خلاصه به نظر نمی رسد بتوان برای روابط دختر و پسر، فایده ای حقیقی را ترسیم کرد بلکه با توجه به مطالب فوق دلیلی برای جواز آن نداریم به خصوص که آسیب‌های ذکر شده ما را به اجتناب و دوری از آن رهنمون می کند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه