آیا تلاش برای حفظ آبرو عمل انسان را از اخلاص دور میکند؟

پاسخ اجمالی؛‌آبرو همچون سایر نعمتهای الهی ، امانتی از طرف خدای رحمان در دست ماست. لذا ما حق نداریم خودمان آبروی خویش را خدشه دار کنیم پاسخ تفصیلی؛‌ دوست عزیز؛ برای دریافت پاسختان لازم است ابتدا نسبت به تعریف اخلاص و ضد آن یعنی ریا شناخت پیدا کنید. در تعریف اخلاص از شیخ بهایی نقل شده:«اخلاص پاکیزه نمودن عمل است از اینکه از برای غیر خدا در آن نصیبی نباشد.» (حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه)، چهل حدیث، ص328) بهترین محک براى شناخت اعمال ریائى از غیر ریائى همان معیارهائى است که در روایات اسلامى آمده است; از جمله: 1 ـ در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که فرمود: «اَمّا عَلامَةُ الْمُرائِى فَاَرْبَعَةٌ: یَحْرُصُ فَى الْعَمَلِ لِلّهِ اِذا کانَ عِنْدَهُ اَحَدٌ وَ یَکْسِلُ اِذا کانَ وَحْدَهُ وَ یَحْرُصُ فى کُلِّ اَمْرِه عَلَى الْمَحْمِدَةِ وَ یُحْسِنُ سَمْتهُ بِجُهْدِهِ; امّا علامت ریاکار چهار چیز است: هنگامى که کسى نزد اوست تلاش مى کند اعمال الهى انجام دهد و هنگامى که تنها شد در انجام عمل کسل است! و در تمام کارهایش اصرار دارد مردم از او مدح و ستایش کنند، وسعى مى کند ظاهرش را در نظر مردم خوب جلوه دهد.» 2 ـ در حدیث دیگرى همین معنى با تعبیرات جالب دیگرى از امیرمؤمنان على(علیه السلام) نقل شده است فرمود: «لِلْمُرائِى اَرْبَعُ عَلامات:یَکْسِلُ اِذا کانَ وَحْدَه ُوَیَنْشُطُ اِذا کانَ فى النّاسِ وَ یَزیدُ فى الْعَمَلِ اِذا اُثْنِىَ عَلَیْهِ وَیَنْقُصُ مِنْهُ اِذا لَمُ یُثْنى عَلَیْهِ; ریا کار چهار علامت دارد: اگر تنها باشد اعمال خود را با کسالت انجام مى دهد، و اگر در میان مردم باشد با نشاط انجام مى دهد، هرگاه او را مدح و ثنا گویند بر عملش مى افزاید، و هرگاه ثنا نگویند از آن مى کاهد!» شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، جلد 2، صفحه 180. خلاصه، هرکارى که با انگیزه بهتر نشان دادن عمل در انظار مردم صورت گیرد، سبب نفوذ ریا در عمل است و این انگیزه را هر چند مرموز باشد از دوگانگى برخورد انسان به اعمالى که در خلوت و جلوت انجام مى دهد، مى توان دریافت. دوست خوبم؛ اگر کسی از طریق راههای مشروع و دینداری، درجهت حفظ آبرو کوشا باشد ای خیلی خوب است. مثلا این صحیح نیست که انسان بگوید: « هرکس بخواهد، می تواند غیبت مرا بکند» این آبرو امانت الهی است و ما حق نداریم به این شکل تاراج کنیم. یا مثلا شخصی می گوید«غیبتت را کردم» انسان حق ندارد بگوید« خوب کردی» بلکه وظیفه اش این است که همان لحظه قلبا، شخص مقابل را ببخشد و هیچ گونه کدورتی در دل نداشته باشد اما به فردی که غیبت کرده، بگوید: « این دفعه را می بخشم ، اما تکرار نشود.» دین مقدس اسلام توصیه فرموده، هم در حفظ آبروی دیگران تلاش کنید و هم مراقب آبروی خودتان باشید. در روایات آمده که «خود را مواضع تهمت قرار ندهید» یا «با کسانی که به بدکرداری شهرت دارند معاشرت نکنید.» یکی از مطالبی از این احادبث فهمیده می شود این است که: آبرو امانت است و   باید از آن مواظبت کنید. توجه به این نکته بسیار مهم است اگرانسان بخواهد با ریاکاری، برای خودش عزت و آبرو کسب کند این قطعا با اخلاص منافات داشته و در مواردی مرتکب گناه خواهد شد. مثلا ؛ یک جوانی به اصطلاح خودش می خواهد روبری دوستانش آبرویش نرود و کم نیاورد،‌به والدینش فشار بیاورد که فلان لباس یا فلان وسیله که از وسع مالی آنها خارج است برایش تهیه کنند،‌در اینجا اگر با بی احترامی با والدینش رفتار کند، قطعا مرتکب حرام شده و هیچ گاه، انسان نمی تواند با گناه عزت و آبرو کسب کند.  مثالی دیگر؛‌شخصی به همسرش اصرار کند با لباس و فرم غیر اسلامی از منزل بیرون رود تا آبرویش حفظ شود (کلاسش پایین نیاید) اینجا باز مرتکب گناه شده است. دوست خوبم؛‌اگر شناخت دقیقی از مصادیق آبرو داشته باشید و در جهت آن از مسیرهای مشروع تلاش می کنید،‌نه تنها با اخلاص منافاتی ندارد بلکه وظیفه بندگی خویش را انجام می دهید، اما اگر از طرق غیر دینی برای حفظ آبرو و کسب عزت تلاش می کنید،‌این کار خطاست. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه