فلسفه ارکان اصلى نماز مانند نیت، قیام، رکوع و سجود در نماز - جدا از بحث تعبدى آن - نمایانگر چیست؟ چه واقعیتى را مى خواهد نشان دهد؟

فلسفه قیام: از منظر عرفانى قیام نماز بیانگر توحید افعال خداوند مى باشد چرا انسان با قیام خود به سوى حق قیام کرده و مقام قیومیت خداوند در او به فعلیت رسیده و بنده در این حالت، خداوند را به تمامى مخلوقات مقدم سپس به ذکر الهى مشغول مى شود.. برداشت آزادى از آداب الصلاه امام خمینى (ره ) - خمینى، روح الله؛ آداب الصلوه (آداب نماز)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(سلام الله علیها)، چ دوم، 1372، ص 146 و 147. فلسفه نیت: «به طور اختصار، عنصرى که به عمل انسان، بها مى دهد، نیت و انگیزه و هدف اوست. از همین رو، در آیات قرآن، کلمه «فى سبیل الله، فراوان به کار رفته )70 بار) و این هشدارى است که انسانها مواظب اعمال و نیات خود باشند که در راه خدا باشد، نه براى غیرخدا یا انگیزه هاى نفسانى، مانند جاده خطرناکى که تابلوهاى هشداردهنده فراوانى در آن نصب مى کنند، بندگى خدا راهى است که لغزشگاههاى فراوانى دارد و این همه تأکید، هشدار براى دورى از انحراف ها است. به خصوص در عبادات، که بدون «قصد قربت» و نیت خدایى ارزش ندارد. نیت رکن عبادت است. اگر عملى بدون نیت انجام شود، یا نیت غیرخدایى داشته باشد، باطل است. نیت، اصل و اساس عمل است. مقدس ترین کارها بخاطر نیت بد فاسد مى شود و ساده ترین کارها، با نیت خوب، ارزشى بسیار پیدا مى کند.نیت خدایى، عامل جذب الطاف الهى است. هر که در راه خدا تلاش کند خداوند هم راههاى خودش را به او مى نمایاند: «و الذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا». عنکبوت )29(، آیه 69.. و نیت شرط قبولى عمل است. امام صادق(علیه السلام) از قول خداى متعال نقل مى کنند و مى فرمایند: «لَمْ أَقْبَلْهُ إِلَّا مَا کَانَ خَالِصاً). بحارالأنوار، ج 67، ص 243.؛ (جز آنچه را خالص براى من مى باشد، نمى پذیرم». قرائتى، محسن؛ پرتوى از اسرار نماز، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چ هجدهم، 1387، ص 115 و 116.. فلسفه رکوع: رکوع آن است که پس از پایان سوره، به نیت تعظیم و فروتنى در برابر فرمان و عظمت پروردگار، تا حدى خم شویم که دست ها به زانوها برسد، کمر صاف باشد، گردن کشیده باشد.حضرت على(علیه السلام) در بیان فلسفه چنین حالتى در رکوع مى فرماید: «معناى کشیدن گردن در رکوع این است که در ایمان به خدا استوارم، اگر چه گردنم زده شود، و معناى سر برداشتن از رکوع و گفتن «سمع الله» این است که حمد وثناى ما را مى شنود، آن خدایى که مرا از نیستى و عدم به وجود آورده است. ). بحارالأنوار، ج 81، ص 253. فلسفه سجده: سجده، نشان تذلّل و خاکسارى در برابر خداوند و عالى ترین درجه عبودیت است. انسان با سجده، خود را همرنگ با هستى مى کند «و للّه یسجد ما فى السموات و الارض». نحل )16(، آیه 49..سجده بهترین حالتى است که انسان به خدا نزدیک مى شود. سجده، رمز دوران هاى چهارگانه زندگى انسان است.على(علیه السلام) مى فرماید: سجده اول، یعنى این که از خاکم، سر برداشتن رمز زندگى دنیایى است. سجده دوم، رمز مردن و به خاک خفتن است سربرداشتن از سجده دوم، رمز محشور شدن است. بحار، ج 82، ص 139..و این کلام امیرالمومنین(علیه السلام) مضمون این آیه است که: «مِنْها خَلَقْناکُمْ وَ فیها نُعیدُکُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُکُمْ تارَةً أُخْرى ». طه )20(، آیه 55.؛ ( ما شما را از خاک آفریدیم و به خاک بر مى گردانیم و بار دیگر از خاک، بیرونتان آوریم. » .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه