فشار قبر در این قبر خاکی رخ نمی دهد ; بلکه در جایی است که روح در آن قرار دارد. برای فهم این مطلب , توجه به عالم خواب بسیار راهگشا است . وقتی شخصی ده ها حادثه تلخ و شیرین را در خواب مشاهده می کند, حقیقتا متائثر و یا خوشحال می شود ; حال آن که جسم او در جای خود ثابت است . فشار قبر و عذاب های آن نیز, در حقیقت از آن روح است و در عالمی دیگر صورت می گیرد و آن قبری که باغی از باغ های بهشت و یا حفره ای از حفره های دوزخ است , این قبر خاکی نیست ... .«عالم برزخ» داراى احکام، آثار و معیارهایى غیر از احکام و آثار نظام دنیوى است.

فشار قبر در این قبر خاکی رخ نمی دهد ; بلکه در جایی است که روح در آن قرار دارد. برای فهم این مطلب , توجه به عالم خواب بسیار راهگشا است . وقتی شخصی ده ها حادثه تلخ و شیرین را در خواب مشاهده می کند, حقیقتا متائثر و یا خوشحال می شود ; حال آن که جسم او در جای خود ثابت است . فشار قبر و عذاب های آن نیز, در حقیقت از آن روح است و در عالمی دیگر صورت می گیرد و آن قبری که باغی از باغ های بهشت و یا حفره ای از حفره های دوزخ است , این قبر خاکی نیست ... .«عالم برزخ» داراى احکام، آثار و معیارهایى غیر از احکام و آثار نظام دنیوى است. ازاین رو انسان با ورود به «عالم برزخ» با نظام و معیارهاى جدید و ناشناخته اى مواجه مى شود. انسانى که در زندگى دنیایى، موفق به تجرید و انقطاع نشده و اسیر دنیا و تعلقات آن است، با داخل شدن به برزخ و مواجه شدن با آن احکام و آثار، نه تنها با یک نظام ناشناخته روبه رو مى شود؛ بلکه با از دست دادن مأنوس هاى دنیایى، در وحشت مى افتد و با فقدان آنچه که او با آنها مأنوس بوده و تنهایى خود را با آنها جبران مى کرد و هستى و بقاى خود را با آنها و در آنها مى دید؛ در فشار قرار مى گیرد. این فشار توصیف کردنى نیست؛ وضعیتى معلق توأم با وحشت و غربت. گویى در معرض خطر قرار گرفته و مثل این که خود را ندارد و در حال از دست دادن خویش است. این وضعیت و حالات در بدو ورود، دست به دست هم داده و دهشت، وحشت، سختى و فشار به خصوصى را براى انسان پیش مى آورد. «فشار برزخى» یک مسأله عمومى است و هر انسانى با آن مواجه خواهد شد؛ مگر براى ارباب معنا، مهذّبین، اهل انقطاع و مجاهدان جهاد اکبر که به مجرد انتقال از دنیا، با بهجت و سرور خاصى به نظامى که با تمام وجود مشتاق آن بوده و به سوى آن کشیده مى شدند، وارد مى شوند و به شهود جمال وجه حق - که مجذوب آن بودند - بیش از پیش نائل مى آیند و با کنار گذاشتن حجاب ماده و بدن، بزرگ ترین مانع را از سر راه خود در طلب مقصود بر مى دارند. اما غیر از اینان همه با فشار برزخى روبه رو خواهند شد؛ هر چند نوع و کیفیت فشار - با توجه به مراتب انسان ها - متفاوت خواهد بود؛ چرا که فردى که اُنس و تعلق فراوانى به دنیا دارد، ألفتى با آخرت نخواهد داشت و همواره در حال فرار از آخرت و مأنوسات آن بوده، از وحشت، اضطراب، سختى ها و فشار برزخى بیشتر نصیب خواهد برد. و در مقابل کسى که ارتباط کمى با دنیا دارد و همواره از دنیا رو به سوى آخرت فرار مى کرده و گرایش به عوالم بالا و ارزش هاى والاتر داشته است؛ از فشار اول برزخ، کمتر برخوردار خواهد شد و به آسانى و با سرعت و بدون تکلّف، دنیا و آنچه را در آن بوده، فراموش کرده از آن منقطع خواهد شد و با آن نظام آشنا شده و از نعمت هاى برتر آن بهره مند خواهد شد و به راه خود ادامه خواهد داد؛ به صورتى که گویا با خلاص شدن از نظام پست دنیوى، از زندان رهایى یافته و پر و بالش براى پرواز و صعود باز شده است. البته با انس پیدا کردن به نظام جدید برزخى و برطرف شدن ألفت به دنیا و امور دنیایى، آن قسمت از فشارهایى که از این جهت در برزخ وجود داشت، برطرف مى شود. همچنین با از میان رفتن برخى از آلودگى ها و ناپاکى ها، فشارهایى نیز که از این ناحیه در برزخ بوده، مرتفع مى شود. همین طور با اُنس روح با نظام برزخى و کم شدن ارتباط روح و بدن مادى و انصراف روح به عالم، احکام و آثار برزخ و اصل توجّه روح به مسائل برزخ، فشارهایى که از ناحیه اضطراب و دهشت از جهت ناآشنا بودن به نظام جدید، رخت برخواهد بست. بنابراین سختى ها و فشارهاى برزخى، به مرور کم و برطرف مى شود. البته این در صورتى است که روح در زندگى دنیایى خود، در صراط مستقیم باشد. اما اگر روح در زندگى دنیایى، آلودگى هاى زیادى داشته باشد و به بیان دیگر اگر عصیان ها و طغیان هاى ارواح به ظاهر مؤمن - به مقتضاى نظام برزخى و ا حکام خاص آن - بیش از حد بوده و در مجموع انجذاب به سوى حضرت حق، بر جانب آلودگى ها حاکم نباشد، در این صورت نتیجه عصیان ها را در برزخ دیده و در عذاب برزخى قرار خواهد گرفت و این عذاب ها، سختى ها، گرفتارى ها و فشارها تا آخر نظام برزخى ادامه خواهد داشت. روایات نیز به فشار برزخى و عمومیت آن اشارات دقیق و فراوانى دارد که به ذکر یک نمونه اکتفا مى شود: ابى بصیر مى گوید: «به امام صادق(ع) عرض کردم: «آیا کسى از سختى ها و فشار قبر [ برزخ ] نجات مى یابد و [ محفوظ مى ماند؟]» امام صادق(ع) [ در پاسخ ]فرمود: «از فشار برزخ به خدا پناه مى بریم، چقدر اندک اند کسانى که از فشار قبر نجات مى یابند [ و به آن گرفتار نمى شوند]»... . سپس [ امام صادق(ع) در ادامه ]فرمود: «رسول اکرم(ص) در تشیع جنازه سعد - در حالى که هفتاد هزار ملک جنازه وى را تشییع مى کردند - شرکت کرد و سر به آسمان بلند نمود [ و نظرى به آسمان انداخت ] و سپس فرمود: «آیا شخصى مانند سعد هم فشار و سختى هاى قبر [ برزخى ] را مى بیند؟!».منظور آن است که رسول اکرم(ص) سعد را در فشار دید و با تعجب چنین فرمود. امام صادق(ع) فرمود: «پناه بر خدا، این فشار به خاطر بدخویى و کج خلقى او بر خانواده اش بود...».«عن ابى بصیر قال: قلت لابى عبدالله(ع): أیفلت من ضغطة القبر احد؟ قال: فقال: نعوذ بالله منها. ما أقل من یفلت من ضغطة القبر! قال: و ان رسول الله صلى الله علیه و آله خرج فى جنازة سعد و قد شیعه سبعون الف ملک فرفع رسول الله صلى الله علیه و آله رأسه الى السماء ثم قال: مثل سعد یضّم؟ قال: قلت: جعلت فداک انّا نحدّث انّه کان یستّخفّ بالبول، فقال: معاذاللّه انّما کان من زعارة فى خلقه على اهله...»؛ (بحارالانوار، ج 6، ص 261، ح 102). و براى مطالعه بیشتر در این خصوص ر.ک: عروج روح، صص 76-80 و معاد یا بازگشت بسوى خدا، ج اوّل، صص 270-276. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه