چرا پیامبر(ع) مسأله عرضه کردن جانشینی پس از خود را اولین بار در جمع خویشان بیان کردند؟( حدیت یوم الدار) گرچه امام از طرف خدا تعیین شده بود ولی اینکه حضرت سؤال کردند چه کسی اولین ایمان آورنده به من و جانشین من است چرا فقط در جمع خویشان مطرح شد، آیا جنبه نمایش و یا معرفی حضرت علی(ع) داشت؟

هدف اصلی پیامبر(ص) از اعلام این مطلب در چنین جلسه ای علاوه بر دعوت به اسلام، پایه ریزی خلافت و جانشینی امام علی(ع) برای بعد از خودشان بود. رسول خدا(ص) می خواستند از اول مسیر خلافت و امامت را برای آیندگان ترسیم بکنند و حجت را تمام کنند تا امت دچار گمراهی و کج روی نشود. در حقیقت پیامبر(ص) یک نوع پیشگویی برای آینده کردند که: 1. جانشین پس از من علی(ع) است. 2. تنها او صلاحیت و لیاقت این منصب الهی را دارد. 3. علی(ع) پس از من زنده است و زمام امر را در دست می گیرد. شکی نیست که سازمان دین اسلام - که به جرأت مى توان آن را وسیع ترین سازمان هاى جهانى نامید - در بقا و جریان خود، به نگهبان و گرداننده نیازمند است و پیوسته افراد شایسته اى را مى طلبد که معارف و قوانین آن را به مردم برسانند و مقرّرات دقیق آن را در جامعه اسلامى اجرا کنند و کمترین غفلت و مسامحه در رعایت و نگه دارى آن روا ندارند. از سوى دیگر از آن جا که یکى از مقاصد آفرینش؛ هدایت مردم به راه راست است؛ خداى مهربان پس از رحلت پیغمبر(ص)، براى نگهبانى دین و هدایت مردم، باید امام و پیشوایى تعیین کند و مردم را به خودشان - که بیشتر اوقات مغلوب هوا و هوس مى شوند - وانگذارد و همان طور که پیغمبر را به همه نیازمندى ها و درمان تمام دردهاى فردى و اجتماعى بشر، آگاه نموده، او را از هرگونه اشتباه و خطا، مصون و محفوظ داشته است؛ باید به امام و پیشواى دینى نیز علم و عصمت مرحمت فرماید. با این دلیل عقلى، روشن مى شود که براى هدایت مردم و حفظ و حراست دین و اجراى مقررات آن پس از رحلت پیغمبر(ص)، باید امامى از جانب خداى متعال تعیین شود. این دلیل عقلى با دلیل نقلى نیز همراه گشته است؛ چرا که پیامبر اکرم(ص) از همان ابتداى رسالت، نسبت به مسأله خلافت و جانشینى خود حساس بود و در همان سال هاى آغازین رسالت، حضرت على(ع) را به عنوان وزیر و وصى خود برگزید و در طول عمر مبارک خود، بارها به این مسأله تصریح فرمود. ذکر این مساله در نخستین دعوت و در شرایطی که هیچ کس پیش بینی چنان آینده درخشانی برای اسلام نمی کرد نشانگر میزان اهتمام پیامبر و اهمیت بسیار بالای جانشینی و فضیلتی برای امیر مومنان (ع) است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه