با سلام وعرض ادب واحترام برای اینکه ایمان را در دانش اموزان تقویت کنیم چه راهکارهایی بکارببریم؟ باسپاس

پرسشگرگرامی؛ تقویت ایمان و باورهای دینی در دانش آموزان از جنبه های زیر قابل بررسی است:الف )تربیت دینی در کلام وحیدر آیات شریفه سوره لقمان آمده است :ای فرزند عزیزم نماز به پا دار و امر به معروف و نهی از منکرکن و بر آنچه که بر تو می رسد صبر کن حقیقتا که این (کارها) از کارهای ثابت و راسخ است. و به تکبر و ناز از مردم رخ بر متاب و در زمین با غرور و تکبر قدم بر مدار که خدا هرگز مردم متکبر و خود ستا را دوست نمی دارد. در رفتارت میانه روی اختیار کن و صدایت را پایین بیاور که حقیقتا ناشناخته ترین ( و زشت ترین ) صداها صدای الاغ است.ب)تربیت دینی: در تربیت دینی 5 مرحله را پشت سرمی گذاریم که این مراحل به صورت مستمر و منظم یکی پس از دیگری خواهد بود.الف) سن دینی : اولین مرحله ی تربیت دینی انس دینی است. از دورانی که جنین در رحم مادر است باید کودک را با معنویات آشنا کرد. مثل گوش دادن به قرآن در دوران بارداری. کودکی که در سال های اول زندگی با قرآن و نماز خواندن پدر و مادر آشنا می شود از 3-4 سالگی همین اعمال را تکرار می کند و هنگامی که شما پس از مشاهده رفتار او ، وی را می بوسید و به او لبخند رضایت بخش می زنید به یادش می ماند که هر موقع این حرکات را انجام داده از شما یک پاداش درونی دریافت کرده است. در روان شناسی به این پدیده شرطی کردن می گویند. کودک در سال هایی که زندگی مستقلی را دنبال می کند که نماز می خواند سیمای پدر و مادرش را شاد می کند و در او شوق و علاقه ی به دین ایجاد می شود.ب) عادات دینی : وقتی کاری را بارها و بارها تکرار کردیم این عمل در شخصیت ما نفوذ می کند و استوار و پایدار می شود. ( مثل عادت به نظم سحر خیزی و مسولیت پذیری ) و یا هر عادت دیگری . از خصوصیات مهم دوران دبستان عادت پذیری است. اگر پدر و مادرها و اولیا مدرسه در این سالها همت کنند و عادات ارزشمندی را در فرزندان یا دانش آموزان ایجاد نمایند، در سالهای بعدی نیازی به صرف نیرو و هزینه نخواهد بود. مثلا بچه ها را به خواندن نماز اول وقت عادت دهیم و به آنان بیاموزیم صبح ها قدری زودتر از خواب برخیزند و نماز بخوانند.ج) معرفت دینی: کودکی که در سالهای پیش دبستانی و دبستانی با آداب دینی انس پیدا می کند و عادات دینی در او بوجود می آید در سالهای بعدی باید معرفت دینی پیدا کند که اگر این مرحله با آگاهی کامل صورت گیرد مرحله ی چهارم که عمل به آموخته های دینی است انجام می پذیرد.د) خودجوش دینی: وقتی شخصیت دینی شکل گرفت ، فرزند از یک نیروی خودجوش درونی استفاده می کند و به دنبال عشق برتر خدایی و الهی می گردد. آداب و روش های مفید تربیت چنان مهم است که امام صادق (ع) می فرمایند: بگذار فرزندت 7 سال اول بازی کند ، 7 سال دوم او را با آداب و روش های دینی تربیت کن و در 7 سال سوم مانند دوستی صمیمی با او همراه باش. پاسخ صحیح و درست و در حد سن نونهالان و نوجوانان به سوالاتی نظیر خدا ، آفرینش پیامبران ، بهشت و جهنم و ... همگی نشان از فطرت پاک و خداجوی آنان دارد ؛ از همین فرصت باید به بهترین نحو ممکن هم سو با مفاهیم دینی دروس ابتدایی را به صورت تلفیق با قرآن و هدیه های آسمان تدریس نمود . نونهالان و نوجوانان ما معلم کلاس را به عنوان کسی که همه چیز را می داند سوالات فراوانی از وی می پرسند. بدیهی است که معلم باید از قبل سوالات دانش آموزان پایه ی تحصیلی خود را شناسایی نماید و بتواند نسبت به پاسخ گویی آن اقدام نماید. زنگ قرآن از این جهت بسیار مهم و حائز اهمّیّت است. لکن متاسّفانه این زنگ در مدارس آن چنان که باید و شاید بهای کم تری داده می شود. شاید علت این باشد که کلاس های ضمن خدمت کم تری در باب روش های نوین تدریس درس قرآن برگزار گردیده است. لذا بایستی در کلاس قرآن خدمات مشاوره ای را با ظرافت خاص و با حوصله و صبر زیادی به انجام رساند. شاید این سوال مطرح شود که خدمات مشاوره ای در زنگ قرآن چگونه صورت می گیرد؟ ترجمه ی آیات درس اگر با آهنگی که دانش آموزان را متاثّر نماید ، خوانده شود و با توضیح معلم ( به صورت تفسیری قابل فهم برای نوجوانان و نونهالان ) همرا ه شود به طوری که معلم در توضیحاتش از تجاربی که دانش آموزان در زندگی خود با آن همراه بوده اند ، بهره ببرد گامی موثّر در جهت خدمت مشاوره ای برداشته است.*بهترین راهکارهای فرهنگسازی دینی بدین شرح است:1. تعریف عملیاتی از «دین»، «ارزشهای دینی» و «فرهنگ دینی»: ابتدا باید فرد یا افراد، این توانایی را داشته باشند که ارزشها و معارف دینی را از متن قرآن و سنّت استخراج کنند و تعریف دقیق و کاربردی از آن ارایه دهند.2. پیرایش ارزشها و مفاهیم دینی از پیرایههای محیطی و اجتماعی و ایجاد دیدگاه مشترک میان بخشهای فرهنگی نظام درباره آن: همه میدانیم که حضرت امام خمینی(ره)در فرآیند نوسازی جامعه، مفاهیمی مانند معنویت گرایی یا آخرت گرایی، جدایی دین از سیاست، تقابل دنیا و آخرت، نگرش سنّتی به توده مردم، نوع نگرش به قضا و قدر و زنان را در عمل و نظر، بازنگری کرده و بر اساس معیار اسلام و دیانت ناب، این مفاهیم را معنا بخشیده است. اکنون نیز باید ارزشهای دینی به دور از پیرایههای اجتماعی بررسی شود تا بخشهای فرهنگی نظام درباره آن به اشتراک نظربرسند.3. برنامه ریزی: باید دانست که فعالیّت فرهنگی از کجا و با چه روشی آغاز شود. همچنین باید راهی یافت که همواره درستی تصمیمها را تضمین کند. در برنامهریزی باید به این نکته توجّه داشت که فرهنگسازی دینی به برنامهریزی دراز مدت و استراتژیک نیاز دارد و بر پایه برنامه کوتاه مدت و انفعالی نمیتوان فرهنگ جامعه را با دین همآهنگ کرد.*مهمترین روشهای راهبردی در برنامه فرهنگسازی دینی به شرح زیر است:الف) نخستین گام در برنامه ریزی، «خودسازی» است. رسالت بزرگ کارگزاران فرهنگی این است که ابتدا خود را به ارزشهای دینی مانند: ایمان، تقوا، شرح صدر و... آراسته سازند و در عمل به ارزشها، از دیگران پیشی بگیرند.ب) گام دوّم، «دیگرسازی» است که در قالب ارشاد و نصیحت، تبلیغ و تعلیم و تربیت اسلامی امکانپذیر است. هدف از ارشاد و نصیحت، افزایش سطح تربیت و ترویج فضایل اخلاقی است. تکریم شخصیت دیگران، وفق و مدارا، برخورد محبت آمیز و استفاده از روشهای غیرمستقیم همچون روش الگویی، در کارآیی نصیحت و ارشاد نقش بسیار مؤثری ایفا خواهد کرد. پیامبران نیز در دعوت خود از همین شیوه ها بهره برده اند. برای نمونه، رسول خدا(صلی الله علیه وآله)هنگامیکه مأموریت یافت خویشان خود را به دین جدید دعوت کند، مجلسی تشکیل داد. سپس با غذایی که از گوشت گوسفند و شیر فراهم آورده بود، از آنان به خوبی پذیرایی کرد. آنگاه آنان را به پذیرش دین الهی فراخواند. این شیوه برخورد، سیره پیامبر(صلی الله علیه وآله) و اهلبیت آن حضرت بود که با استفاده از همین روش، مردم را به سوی دین خدا و هدایتهای دینی جذب میکردند.ج) فرهنگسازی دینی و احیای ارزشهای مذهبی در شرایط کنونی جامعه اسلامی، به فعالیت نظام یافته و همفکری و تلاش گروهی نیاز دارد که از نظر ابزار و محدوده کار نیز به مراتب گسترده تر و پیچیده تر از گذشته است. لازمه فرهنگ سازی دینی در حال حاضر این است که همه نهادهای اجتماعی، کارگزاران فرهنگی، صدا و سیما، مطبوعات و... به صورت همآهنگ و منسجم در نهادینه کردن ارزشهای دینی، تلاش ورزند. در این میان، نقش خانواده، آموزش و پرورش، صدا و سیما و مطبوعات به مراتب از دیگر نهادها برجسته تر است.*راهکارهایی عملی برای مشارکت مذهبی دانش آموزان در مدرسه:1. پخش اذان و سکوت دانش آموزان هنگام شنیدن اذان ظهر از بلندگوی مدرسه به صورت هماهنگ در سطح مدارس منطقه.2. اختصاص دادن یک جلسه اولیاء و مربیان در مدارس جهت آموزش و اهمیت فواید اذان و اقامه توسط مربیان تربیتی یا توسط یکی از اولیای دانش آموزان به منظور سهیم نمودن اولیای دانش آموزان به عنوان الگو و نمو برای فرزندانشان.3. گرامی داشت یاد و خاطره ی اولین اذان صدر اسلام توسط " بلال حبشی " درسالروزشان و مشارکت دادن خود دانش آموزان در برگزاری این مراسم.4. آموزش و تفسیر اذان و اقامه و مسایل تربیتی در شور دانش آموزی و انجمن و انتقال مسایل مطرح شده توسط اعضای این شورا به کلیه ی دانش آموزان.5. برگزاری نمایشگاه از آثار ودست سازه های دانش آموزان در سطح مدارس توسط دانش آموزان و مربیان تربیتی در ارتباط با اذان و اقامه و نماز.6. برگزاری مسابقات علمی – دینی – فرهنگی بین دانش آموزان و معلمین جهت آموزش و تشویق به مطالعه و یادآوری و به روز شده اطلاعات و تقویت بنیه آنان.7. نمایش فیلم های آموزنده و مذهبی از زندگی شخصیت های دینی – علمی درباره ی نماز در ساعات پرورشی و قرآن و ...8. تهیه و تنظیم بروشورهایی با همکاری مشاورین مدرسه و امور تربیتی در ارتباط با آموزش اذان و اقامه. ("مدارس نفوذ قدرتمندی برزندگی کودکان دارند .آنها می توانند به طور گسترده خدمات موثری را برای همه دانش آموزان فراهم کنند. در گذشته مردم تا این حد نسبت به زمینه های فکری – بدنی – وعاطفی فرزندانشان حساس نبودند .در حالی که امروز این توجه صد چندان شده است "0ما اکنون برای آماده کردن کودکان جهت ورود به هزاره سوم هستیم .باید باپشتوانه دینی ومسلح به علوم امروزی فضای مدرسه به مدیریت اثربخش وتغییر هدایت کنیم .تا مدرسه ای اخلاق مدار ودانش آموزان دین دار داشته باشیم . *راهکارهایی برای تعمیق و تقویت باورهای دینی در مدارس:1. تشکیل کمیته های مختلف مانند : کمیته نماز ، تواشیح ، سرود ، دکلمه و نمایش نامه و کمیته پژوهش .2. تلفیق آموزش دینی با تمام دروس ( علوم اجتماعی ، تاریخ ، هنر و ...)3. فراخوان مقاله با موضوع خاطره های نماز ، باورهای مذهبی و موفقیت ها ، نماز و پرورش اخلاق نیکو ، گفت و گو با خالق یکتا و بهداشت در دین .4. جذاب نمودن نمازخانه یا مکان اجرای مراسم مذهبی ، چون معطر ساختن آن ، تمیز و زیبا بودن اعتدال از نظر گرما و سرما نقاشی های مناسب با ارزش های دینی روی دیوار .5. حرکت های دسته جمعی در انجام مراسم های دینی ، برگزاری نماز های جماعت ، شرکت در مراسم زیارت عاشورا ، ایام سوگواری و جشن های مذهبی و مولودی ها .*بهترین راهکارهای فرهنگسازی دینی بدین شرح است:1. تعریف عملیاتی از «دین»، «ارزشهای دینی» و «فرهنگ دینی»: ابتدا باید فرد یا افراد، این توانایی را داشته باشند که ارزشها و معارف دینی را از متن قرآن و سنّت استخراج کنند و تعریف دقیق و کاربردی از آن ارایه دهند.2. پیرایش ارزشها و مفاهیم دینی از پیرایه های محیطی و اجتماعی و ایجاد دیدگاه مشترک میان بخشهای فرهنگی نظام درباره آن: همه میدانیم که حضرت امام خمینی(ره)در فرآیند نوسازی جامعه، مفاهیمی مانند معنویت گرایی یا آخرت گرایی، جدایی دین از سیاست، تقابل دنیا و آخرت، نگرش سنّتی به توده مردم، نوع نگرش به قضا و قدر و زنان را در عمل و نظر، بازنگری کرده[1] و بر اساس معیار اسلام و دیانت ناب، این مفاهیم را معنا بخشیده است. اکنون نیز باید ارزشهای دینی به دور از پیرایه های اجتماعی بررسی شود تا بخشهای فرهنگی نظام درباره آن به اشتراک نظربرسند.3. برنامه ریزی: باید دانست که فعالیّت فرهنگی از کجا و با چه روشی آغاز شود. همچنین باید راهی یافت که همواره درستی تصمیمها را تضمین کند. در برنامه ریزی باید به این نکته توجّه داشت که فرهنگسازی دینی به برنامه ریزی دراز مدت و استراتژیک نیاز دارد و بر پایه برنامه کوتاه مدت و انفعالی نمیتوان فرهنگ جامعه را با دین همآهنگ کرد.منابع: 1-الارشاد، شیخ مفید، ص 29.2-جامعه فرهنگ، محسن خودرو و همکاران، انتشارات آرون، ص 1933-مجله نگاه .شماره 3764-نشریه حدیث زندگی5-نوسازی جامعه از دیدگاه امام خمینی، محمد حسن حسنی، نشر عروج، 1377، ص 248.6-http://bahserooz.persianblog.ir/post/527-http://sabour1344.blogfa.com/post-5.aspx8-http://shakerali.blogfa.com/post-1181.aspx .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه