می خواستم نقش روحانیت در دینداری مردم را بدانم؟

بدون شک روحانیت در دینداری مردم نقش به سزایی داشته ودارند.اما متأسفانه غالباً با پوشش ها و نقدها وسانسورهای افراد مختلف از داخل و خارج به فراموشی سپرده می شود. چنانکه، رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) در سال های نخست انقلاب همواره نسبت به آن ابرازنگرانی کرده و فرمودند:«نقش روحانیون در این انقلاب نقش غیرقابل انکاری است هیچ کس هم تاکنون این نقش را انکار نکرده است. البته برای انکار کردن دیر نشده است! دستهای تحریف در جابه جای تاریخ ما از اول تا حال دخالت و اعمال نظر و اعمال نفوذ کرده اند. و این قضیه هم هیچ بعید نیست که روزی یک عده آدم هایی پیدا بشوند، بنویسند و بگویند که جامعه علمی اسلامی و روحانیت اسلام در این انقلاب نقش و تأثیری نداشته اند .سخنرانی مورخ 17/2/63.» روحانیت، عنصر اصلی مولد دین در کشور ما بوده است. آموزه های دینی ،ارزش ها و هنجارها، عمدتاً ازطریق روحانیت به جامعه تزریق می گردد و جزو باورهای دینی مردم در می آید و گفتار و کردار این قشر معتمد دینی، همواره در طول تاریخ، حجت شرعی و مقبول افراد جامعه بوده است.نقش روحانیت در دینداری مردم را می توان از کلام مولا علی(ع) جویا شد که فرمودند: «اللهم انه لا بد لک من حجج فی ارضک، حجه بعد حجه علی خلقک، یهدونهم الی دینک و یعلمونهم علمک کی لایتفرق اتباع اولیائک خدایا ضرورت است که در زمین تو حجت هایی باشد که یکی پس از دیگری بر خلقت فرود آیند، تا آنها را به دینت هدایت سازند و علم ترا به آنها فرا دهند تا بدین طریق موالیان تو را از تفرقه و پراکندگی نجات دهند.»علامه مجلسی، بحار الأنوار ج 23 ص 54 ) محققان عناوین زیادی از نقش روحانیت دردینداری مردم بحث کرده اند .ما در حد گنجایش این نوشتار به مهمترین آنها اشاره می کنیم ومطالعه بیشتر را به عهده پرسشگر محترم می گذاریم.الف: تبلیغ وابلاغ و رساندن دین؛ دینداری بدون دانستن فرامین دینی معنا ندارد از این رو روحانیت در تبلیغ فرامین وآموزه های دینی به مردم وبدین ترتیب در دینداری مردم نقش مهمی را ایفا می کنند. شهید مطهری در این مورد می فرماید« اولین پستی که در دوره خاتمیت از پیامبران به عالمان انتقال یافته ، پست دعوت و تبلیغ و ارشاد و مبارزه با تحریفها و بدعتهااست . توده بشر در همه دوره ها نیازمند به دعوت و ارشاد است . قرآن با کمال صراحت این وظیفه را بر عهده گروهی از خود امت می گذارد : « ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر . باید گروهی از شما باشند که دعوت به خیر کنند ، به نیکی فرمان دهند و از زشتی باز دارند . همچنین عللی که منجر به تحریف و بدعت می شود همه وقت بوده است و خواهد بود ، و باز علمای امت هستند که وظیفه دار مبارزه با تحریفها و بدعتها می باشند »( ختم نبوت ص 57)ب: حفظ مواریث دینی و مبارزه با تحریفها و بدعتها؛ براستی روحانیت نگاهبانان دین ومتون دینی می باشند.« نگهداری متون اصلی از دستبرد حوادث ، استنباط فروع از اصول و تطبیق کلیات بر جزئیات ، طرح و اکتشاف مسائل جدید که هر عصری با خود می آورد ، جلوگیری از گرایشهای یکجانبه ، مبارزه با جمود بر شکلها و ظاهرها و عادتها ، تفکیک احکام اصلی و ثابت و مادر از مقررات فرعی و نتیجه ، تشخیص اهم و مهم و ترجیح اهم ، تعیین حدود اختیارات حکومت در وضع قوانین موقت ، و بالاخره تنظیم برنامه های متناسب با احتیاجات روز از اهم وظایف علمای امت در دوره خاتمیت است ...« (مطهری همان ،ص 59)امام خمینی ره در خصوص نقش عظیم علمی و معنوی علمای اسلام در جهان تشیع می فرماید:«تردیدی نیست که حوزه های علمیه و علمای متعهد در طول تاریخ اسلام و تشیع مهمترین پایگاه محکم اسلام در برابر حملات و انحرافات و کجرویها بوده اند. علمای بزرگ اسلام در همه عمر خود تلاش نموده اند تا مسائل حلال و حرام الهی را بدون دخل و تصرف ترویج نمایند. اگر فقهای عزیز نبودند معلوم نبود امروز چه علومی به عنوان علوم قرآن و اسلام اهل بیت -علیهم السلام- به خورد توده ها داده بودند. جمع آوری و نگهداری علوم قرآن و آثار احادیث پیامبر بزرگوار و سنت و سیره معصومین - علیهم السلام- و ثبت و تبویب و تنقیح آنان در شرایطی که امکانات بسیار کم بوده است و سلاطین و ستمگران در محو آثار رسالت همه امکانات خود را به کار می گرفتند، کار آسانی نبوده است که بحمد الله امروز نتیجه آن زحمات را در آثار و کتب با برکتی همچون کتب اربعه و کتابهای دیگر متقدمین و متأخرین از فقه و فلسفه، ریاضیات و نجوم و اصول و کلام و حدیث و رجال، تفسیر و ادب و عرفان و لغت و تمامی رشته های متنوع علوم مشاهده می کنیم...»( پیام امام خمینی ره به روحانیون سراسر کشور، 3/12/1367.) از این رو«روحانیت شیعه در طول تاریخ، همواره به حراست از منابع و متون دینی پرداخته است؛ چنانچه از همان ابتدا مرحوم شیخ مفید و سید مرتضی در برابر متکلمین معتزله و زیدیه، به دفاع از معانی اندیشه های شیعی می پرداختند و تا به امروز ارزش های دینی را پاس داشته و فرهنگ غنی شیعه را برای همه نسل ها به ارمغان آوردند. امروزه نیز حفاظت دین در مقابل سیل شبهه های مخرب از سوی شبهه پراکنان مغرض ویا بی غرض ،برعهده روحانیت نهاده شده است.وروحانیت با تمام توان به دفاع از ارزش های دینی و نیز گسترش آن در مقابل اندیشه های نفوذی دشمنان خودی وغیر خودی می پردازد. مقام معظم رهبری نیز در این باره فرمودند: «روحانیان و علمای دین در طول قرنهای متمادی، تحریف را از ساحت احکام الهی دور کردند و شعله ایمان را در دل مردم برافروختند و آنان را با قرآن کریم و تعالیم اهل بیت عصمت و طهارت آشنا ساختند.( روزنامه جمهوری، مورخ 23 اسفند .1369) ج. تثبیت وتعمیق باورهای دینی: از نقش بسیار مؤثر علما و روحانیت در راستای دینداری مردم، تثبیت باورها و اعتقادات دینی آنان است.این امر مهم با ارتقاء سطح فهم وادراک مردم از دین وبا عملی ساختن برنامه های سعادت بخش دینی در جامعه صورت می پذیرد. روحانیت بذر ایمان ومعرفت دینی را در دلهای مردم می کارد. واین کار،گاه وبیگاه ودر هرجا که مقدور باشد صورت می گیرد. . امام راحل (ره) در این باره فرمودند: «اگر روحانیون نبودند، از اسلام خبری نبود آنکه اسلام را زنده نگه داشته است، در مواقع سیاه، در این زمان های سیاه، همین روحانیون بودند، پشتیبانی کنید از اینها»( آثار موضوعی دفتر دهم «روحانیت و حوزه های علمیه از دیدگاه امام خمینی(ره)ص 63)د. رهبری دینی: روحانیت همواره به عنوان متولیان اصلی هدایت دینی مردم در جامعه به حساب می آید و به عبارت دیگر؛ مرجع رسمی تبیین رهبری وهدایت مردم روحانیت بوده و خواهد بود؛ همانطور که بیشتر مردم در انجام وعمل به وظایف عبادی وحتی موضع گیری سیاسی، و روابط اجتماعی خود روحانیت را الگوی زندگی خویش قرار داده واز آنها خط ومشی می گیرند.از این رو روحانیت در پرتو همان محوریت دینی خویش می تواند مردم را درمسیر فرامین دینی راهنمایی وهدایت کند. استاد مطهری می فرمایند«اگر این پرچمداری از دست روحانیت گرفته شود و به دست به اصطلاح روشنفکران بیفتد، یک قرن که هیچ؛ یک نسل هم که بگذرد، اسلام به کلی مسخ می شود. زیرا حامل فرهنگ اصیل اسلامی، در نهایت، باز هم همین گروه روحانیان متعهد هستند. » ( مرتضی مطهری، پیرامون انقلاب اسلامی، ص.186 ) برخی دیگراز نقش های روحانیت در دینداری مردم می توان به موارد زیر فهرست وار اشاره کرد.1.سمت و سو ورنگ دینی بخشیدن به روابط ورفتارهای اجتماعی ،اقتصادی سیاسی مردم.2.سمت وسوی دینی دادن به عرصه ها و برنامه ونمودارهای هنری؛ مانند فیلم و سینما و شعر و قصه و موسیقی و رمان و غیره... 3.تاسیس موسسات ومراکز علمی مختلف در باب اندیشه ها و مبانی فکری و دینی و حدیثی. وهدایت آنها .4.تربیت وپرورش وتقویت بنیه دینی دانشجویان ودانش آموزان ودیگر اقشار مردم.5.رشد و گسترش فرهنگ نیایش و دعا و مناجات از طریق، رسانه های گسترده عمومی و القای فرهنگ معنوی دعا در جامعه، به کمک خطابه و منبر و تألیف کتاب و...6.عمومیت و گسترش نمازهای جماعت در ادارات و اماکن عمومی و برپایی نمازهای جمعه در سراسر کشور، به عنوان میعادگاه عاشقان در هر هفته.7.اشاعه وترویج ونهادینه کردن آموزه های دینی مانند کمک به مستمندان،بخشش شادی ها و ..8.و....منابع:1. علامه مجلسی، بحار الأنوار ج 23 2.آثار موضوعی دفتر دهم «روحانیت و حوزه های علمیه از دیدگاه امام خمینی(ره)، تبیان، جلد 1، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، نشر عروج، اسفند ماه 13743. مرتضی مطهری، پیرامون انقلاب اسلامی،تهران، انتشارات صدرا، بهار 1368،4. مرتضی مطهری،ختم نبوت5. روزنامه جمهوری، مورخ 23 اسفند .13696. پیام امام خمینی ره به روحانیون سراسر کشور، 3/12/1367، مقدمه کتاب روحانیت و حوزه های علمیه از دیدگاه امام خمینی ره، .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه