آیا دانستن یک چیز یا کسب یک مهارت اگر لازم نباشد کار خوبی است؟ مثلا کسی که دوست دارد زبان فرانسوی یاد بگیرد اما از این زبان استفاده نکند؟ چرا؟

پرسشگر عزیز سلام! بهتر بود سوال خود را با تفصیل بیشتری طرح می نمودید تا از مطالب تفصیلی تری بهره مند می شدید. سوال شما را در دو بخش پاسخ می دهیم:1. کار خوب از نظر شما چه تعریفی دارد؟ گاهی خوب بودن کارها را از منظر دینی بررسی می کنید و گاهی نگاه شما نگاه اجتماعی است و گاهی کار خوب در نظر شما صرفا کاری است که باب پسند شما و مایه خوشایند و لذت شخصی خودتان باشد و مهم هم نباشد که دیگران چه نظری درباره آن دارند. در دیدگاه اسلامی ,حُسن و قُبح افعال به نوع تعریف از انسان بر می گردد . از آنجا که هدف خلقت انسان عبادت, معرفت و رسیدن به کمال الهی است(ر.ج سوره مبارکه ذاریات –آیه 56) ؛پس کارهایی برای او نیکو و حسن خواهد بود که او را در مسیر بندگی الهی حفظ نموده , او را در این راه یاری نماید و یا حداقل خللی به حرکت او در مسیر رسیدن به این کمال نرساند. از طرف دیگر نقش نیت در کارها بسیار مهم است به گونه ایکه اگر عملی به نیت الهی انجام شود( مثلا برای کمک رسانی و خدمت به خلق خدا) به فعل حَسن تبدیل شده و مصداق عبادت خداوند محسوب می شود و اگر همان عمل به قصد شر ( مثلا گمراه نمودن انسانها) انجام گیرد عمل قبیح محسوب خواهد شد. برای مثال سلام دادن اگر به قصد تمسخر افراد باشد کار ناپسندی خواهد بود و ساختن مسجدی به قصد ایجاد تفرقه میان مومنان طبق آیات قرآن به مسجد ضرار تبدیل شده و باید تخریب شود.پس در نگاه اسلامی تمام کارهای «لازم» برای حرکت به سمت کمال الهی ؛ کار خوب به شمار خواهند آمد.از نگاه اجتماعی کاری که باعث تشویق و تمجید افراد قرار گیرد و افراد جامعه برای آن ارزشی قایل باشند را می توان کار خوب به شمار آورد. ولی لزوما تمام کارهایی که جامعه ای آن را می پسندد مورد پذیرش تفکر دینی نخواهد بود ( مثلا مهارت رقصیدن !) . از طرف دیگر بعضی افراد تعریف خصوصی از کار خوب دارند و کاری را خوب می پندارند که لذت هر چه بیشتری ( لذت مادی) را برای آنان در پی داشته باشد هرچند آنها را به پایین ترین حد حیوانیت تنزل داده و یا به موجودیت افراد دیگر ضربه وارد نمایند. به همین خاطر همیشه در پی تنوع در کارها و فهم مطالب و کسب مهارتهایی هستند که آنها را به این هدف برساند.2. خوب بودن کارها را آنی می بینید یا آتی؟ بعبارت دیگر اگر نتیجه خوشایند کاری را در همین زمان و هم اکنون مشاهده کنید عنوان « خوب » بودن را به آن می دهید یا اینکه اگر کاری در آینده اثر مطلوبی را در پی داشته باشد حتی اگر مقدمات آن با تلخی هایی همراه باشد را نیز «خوب» می دانید؟ پاسخ به این قسمت هم به هدف شما در زندگی برمی گردد. بر اساس آیات قرآن, هدف برین زندگى، خارج از چند روزه زندگى این دنیا قرار دارد و در سرانجام آن است، نه در متن آن.( ر.ج سوره مبارکه لقمان-22 ). با این نگاه خیلی از کارها ظاهری ناخوشایند دارند ولی اثر خوشایندی را در پی خواهد داشت و ترک یکسری از کارها علی رغم میل ما هم اکنون رنج آور است و چه بسا علاقه وافری هم به انجام آن داشته باشیم ولی برای اینکه به هدف برین زندگی ما ضربه وارد ننماید؛ آنرا انجام نمی دهیم.با توجه به مطالبی که گفتیم نظر شما را به نکات زیر جلب می نماییم:الف) هنگامیکه برای خود مشخص نمودید که می خواهید «انسان» با کدامین تعریف سابق باشید؟( کمال الهی؟ خوشایند جامعه بدون خوشایند الهی؟ و یا لذت مادی حداکثری؟) و هدف خود را در زندگی تعیین نمودید ؛ دیگر تعیین کار خوب و بد برایتان مشکل نخواهد بود. و با همین تفسیر معلوم خواهد شد چه کاری لازم و چه کارهایی غیر لازم است.ب) اگر هدف شما انسان الهی بودن است لازم نیست کاری حتما در متن دین نام برده شده باشد تا عنوان خوب را به آن بدهید بلکه اگر آن کار با نیت الهی انجام گیرد, فعل حسن و نیکو به حساب خواهد آمد.ج)لازم نیست کاری برای شخص ما مطلوب باشد تا آن را خوب بدانیم بلکه اگر فایده آن به دیگر افراد بشر هم برسد کار نیکویی محسوب خواهد شد .د) ممکن است یکسری کارها هم اکنون فایده ای برای ما نداشته باشد ولی دقت و توجه به آینده آن ارزش آن را برای ما تعیین خواهد کرد و در نتیجه کسب آن برایمان ضروری خواهد شد.ه) کارهایی که مانع رسیدن ما به هدف تعیین کرده خود در زندگی می شود ,مسلما کار ناپسندی است که عقل و شرع آن را نمی پسندد.منابع: - محمد تقى، جعفرى، فلسفه و هدف زندگى؛- همو، زندگى ایده آل و ایده آل زندگى؛- عبداللّه، نصرى، انسان از دیدگاه اسلام؛- زین العابدین، قربانى، فلسفه و هدف زندگى؛- مرتضى، مطهرى، فلسفه اخلاق. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه