از طرفی علمای اخلاق گفته اند که فکر گناه مادامی که به حرف یا عمل منجر نشود، حرام نیست ولی از طرف دیگر بعضیها گفته اند که سوءظن حتی بدون هیچ قولی یا عملی مترتب بر آن می تواند گناه باشد و همچنین در کتب احکامشان مراجع گفته اند که نباید حتی فکر شهوت آمیز کرد پس غیر از این دو مورد در اسلام چه گناهان فکری وجود دارد؟

گناه گاهی فقهی است و گاهی اخلاقی. منظور از گناه در اینگونه مباحث گناه اخلاقی است نه فقهی. از نظر فقهی عمل انسان است که محکوم به حرمت و یا حلیت است و حکم شرعی بر مانند افکار و اوهام و تمایلات نفسانی جاری نمی شود. بنابراین فکر گناه تا به عمل حرامى منجر نشود، حرام و گناه نیست، ولی در صورتی که فرد بداند اگر به گناه و مناظر شهوت انگیز فکر کند، به ناچار به گناه عملی آلوده خواهد شد و نمی تواند جلوی خود را بگیرد، در این صورت فکر گناه نیز از باب مقدمه حرام، حرام و گناه محسوب خواهد شد. باید در نظر داشت که شیطان از همین انحرافات کوچک، روزگار انسان را به تباهى مى کشاند. فکر گناه، به خودی خود گناه نیست ولى ممکن است زمینه گناه را فراهم سازد و موجب سلب توفیق گردد، فکر گناه مانند دود می ماند که چیزى را نمى سوزاند ولى در و دیوار را سیاه مى کند.باید توجه داشت که فکر گناه معلول و نتیجه امور مختلفی است که برخی از آنها ممکن است در اختیار انسان باشد و انسان بتواند جلو آن را بگیرد و آن را کنترل نماید و برخی قابل کنترل نیستند. چشم و زبان و گوش دریچه های ورودی ذهن و فکر و اندیشه انسان است و اگر انسان بر این مرزهای ورودی قلب و فکرش کنترل و نظارت نداشته باشد، کشور دل و فکرش دایما مورد هجوم افکار ناپسند و آلوده واقع می شود و در نهایت قدرت مقاومت اش درهم خواهد شکست و تسلیم شیطان و هوای نفس خواهد شد. باید توجه داشت که خود فکر و اندیشه گناه گاهی بدون اختیار و ناگهانی به درون خطور می کند، در این صورت نمی توان گفت عمل غیر اختیاری گناه شرعی است، ولی این خطور در واقع نتیجه اهمیت ندادن به عمل چشم و گوش و زبان و کنترل نداشتن بر آنها است. مثلا اگر کسی، مواظبت نماید نگاهش به نامحرم کمتر بیفتد وامور مربوط به غریزه جنسی را کمتر مطالعه کند در این مورد کمتر صحبت نماید و فیلم های آلوده و زننده نبیند، افکار آلوده ای که مربوط به این گونه امور است کمتر به سراغش می آید و زمینه و گرایش به گناه در وجودش کم خواهد شد.درباره سوء ظن هم گفتنی است: بدگمانی به خداوند و یا مومین اگر چه شایسته مومن نیست و بیماری اخلاقی تلقی می شود، ولی تا زمانی که منتهی به عمل و واکنش عملی نشود، گناه و حرام فقهی محسوب نمی شود. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه