لطفا در مورد استخاره(نحوه، فلسفه و..) بالاخص در مورد ازدواج بعد از تحقیقات و خواستگاری توضیح دهید.

گاهی انسان با تمام دقت و تحقیق شخصی و مشورتی که با اطرافیان و اهل خبره می کند باز در وادی حیرت می ماند و دچار شک مزمن می شود و نمی تواند تصمیم بگیرد، در این موارد است که استخاره و طلب خیر از خداوند می تواند راهگشا باشد و آدمی را در انتخاب و تصمیم گیری کمک نماید. در مورد ازدواج نیازی به استخاره نیست. در صورت بودن شرایط کفویت و توافق کامل طرفین، و بعد از تحقیق و مشورت، اگر تردید عقلایی ندارید، با توکل به خدا تصمیم بگیرید و ازدواج کنید و تنها در صورت شک و تردید زیاد و در نهایت امر اقدام به استخاره نمایید.توضیح بیشتر:استخاره در لغت به معناى طلب خیر از خداوند متعال است که دانا به امور و عواقب کارهاست. در کنار این معنى، گاهى استخاره به معناى نوعى قرعه در هنگام تحیر که همراه با دعا و درخواست از خداوند متعال است، به کار برده مى شود. این نوع استخاره معمولاً با تسبیح و قرآن انجام مى شود.استخاره به معناى طلب خیر از خداوند متعال در روایات ما بسیار سفارش شده است، و ائمه اطهار سلام الله علیهم شیعیان را ترغیب بسیارى فرموده اند که کارهاى خود را بر اساس استخاره انجام دهند. ما در اینجا تنها دو روایت را نقل مى کنیم:«جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام عَنْ أَبِیهِ «علیه السلام» قَالَ: کُنَّا نَتَعَلَّمُ الِاسْتِخَارة کَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَه مِنَ الْقُرْآنِ؛ امام صادق از پدرش امام باقر «علیهما السلام» نقل مى کنند که فرمودند: ما استخاره را آموزش مى دهیم همانگونه که سوره قرآن را آموزش مى دهیم.»(1)روایت دوم تصریح دارد که پس از طلب خیر از خداوند متعال، هر اتفاقى که براى استخاره کننده بیافتد، مى بایست از آن راضى باشد.«أَبِی عَبْدِ اللَّهِ «علیه السلام» قَالَ: کُنَّا نَتَعَلَّمُ الِاسْتِخَارَةَ کَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَةَ مِنَ الْقُرْآنِ ثُمَّ قَالَ مَا أُبَالِی إِذَا اسْتَخَرْتُ اللَّهَ عَلَى أَیِّ جَنْبِی وَقَعْتُ؛ امام صادق «علیه السلام» مى فرمایند: ما استخاره را آموزش مى دهیم همانگونه که سوره قرآن را آموزش مى دهیم. سپس فرمودند: آنگاه که استخاره کردم، باکى ندارم که چه بر من واقع مى شود.»(2)دلیل این امر را بایست در این نکته جستجو کرد که استخاره کننده خود را به خدا سپرده است و خداوند متعال نیز به خیر او آگاه تر است، بنابراین در صورت عمل بر اساس استخاره، هر اتفاقى که بیافتد، بایست ایمان داشته باشد که خیر او در آن بوده است.اما طریقه استخاره در روایات متفاوت و متنوع است؛ غسل استخاره، نماز استخاره، دعاهاى متعدد و مختلف براى استخاره در حالات و ساعات متعدد و استخاره با قرآن یا تسبیح از جمله روشهاى استخاره است. از آنجا که معناى اصلى استخاره طلب خیر از خداوند متعال است، بهترین روش آن، دعاست. زیرا در حقیقت استخاره نوعى دعا و طلب خیر از پیشگاه خداوند متعال است که عالم به همه امور است و خیر و شر ما نیز به دست اوست. دعاهاى متعددى براى استخاره نقل شده است که ما دو دعا را بیان مى کنیم و توصیه مى کنیم که در هر کارى با یکى از این دعاها از خداوند متعال طلب خیر بکنید:1 - امام باقر (سلام الله علیه) مى فرمایند: من هرگاه در کار مهمى اراده استخاره کنم در حال نشسته 100 بار با دعاى زیر از خدا طلب خیر مى کنم. اما براى خرید چیزى و کارهاى شبیه آن سه بار این دعا را در حال نشسته مى خوانم:«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ کَذَا وَ کَذَا خَیْرٌ لِى فَخِرْهُ لِی وَ یَسِّرْهُ وَ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ شَرٌّ لِى فِى دِینِى وَ دُنْیَاىَ وَ آخِرَتِى فَاصْرِفْهُ عَنِّى إِلَى مَا هُوَ خَیْرٌ لِى وَ رَضِّنِى فِى ذَلِکَ بِقَضَائِکَ فَإِنَّکَ تَعْلَمُ وَ لَا أَعْلَمُ وَ تَقْدِرُ وَ لَا أَقْدِرُ وَ تَقْضِى وَ لَا أَقْضِى إِنَّکَ عَلَّامُ الْغُیُوب؛ خداوند از تو که عالم به پیدا و نهان هستی سؤال می کنم که اگر در این کار من خیر است برای من مقدر کن و آسان گردان و اگر در او شری برای دین و دنیای و آخرت من است مرا منصرف کن به چیزی در آن است و راضی کن مرا به آنچه قضا تو در آن است زیرا تو آگاهی و من نمی دانم و قادری و من قادر نیستم و کارها را نشان ما می دهی و عالم به غیب هستی.»(3)دعاى دوم، از صحیفه سجادیه است:«اللَّهُمَّ إِنِیِّ أَسْتَخِیرُکَ بِعِلْمِکَ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقْضِ لِی بِالْخِیَرَةِ؛ وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ ذَرِیعَةً إِلَى الرِّضَا بِمَا قَضَیْتَ لَنَا وَ التَّسْلِیمِ لِمَا حَکَمْتَ فَأَزِحْ عَنَّا رَیْبَ الِارْتِیَابِ، وَ أَیِّدْنَا بِیَقِینِ الْمُخْلِصِینَ. وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ، وَ نَکْرَهَ مَوْضِعَ رِضَاکَ، وَ نَجْنَحَ إِلَى الَّتِی هِیَ أَبْعَدُ مِنْ حُسْنِ الْعَاقِبَةِ، وَ أَقْرَبُ إِلَى ضِدِّ الْعَافِیَةِ؛ حَبِّبْ إِلَیْنَا مَا نَکْرَهُ مِنْ قَضَائِکَ، وَ سَهِّلْ عَلَیْنَا مَا نَسْتَصْعِبُ مِنْ حُکْمِکَ؛ وَ أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّى لَا نُحِبَّ تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ، وَ لَا تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ، وَ لَا نَکْرَهَ مَا أَحْبَبْتَ، وَ لَا نَتَخَیَّرَ مَا کَرِهْتَ. وَ اخْتِمْ لَنَا بِالَّتِی هِیَ أَحْمَدُ عَاقِبَةً، وَ أَکْرَمُ مَصِیراً، إِنَّکَ تُفِیدُ الْکَرِیمَةَ، وَ تُعْطِی الْجَسِیمَةَ، وَ تَفْعَلُ مَا تُرِیدُ، وَ أَنْتَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ؛ پروردگارا من به علم و آگاهیت از تو طلب خیر می کنم پس بر محمد و آل او درود فرست و در حق من به خیر و سعادت حکم فرما و به ما شناخت خیر را الهام نما و این را طریقی به سوی رضا به مقررات و تسلیم درآنچه حکم می کنی قرار بده پس زنگارشک را از ما دور کن و ما را با یقین اهل اخلاص، تایید فرما.و ما را به عجز از شناخت آنچه به عنوان خیر در نظر گرفته ای، گرفتار مساز که در نتیجه ما قدر تو را نشناسیم و در موارد رضای تو اکراه داشته باشیم و تمایل پیدا کنیم به چیزی که از نیکوئی عاقبت دورتر است و به ضد سلامت و عافیت نزدیکتر.خدایا آنچه را از احکامت که از پذیرش آن اکراه داریم در نزد ما محبوب کن و آنچه را که ما سخت و دشوار می شماریم بر ما آسان فرما و به ما انقیاد در برابر خواست خود را الهام فرما تا این که ما تأخیر را تو در آن تعجیل داری طلب نکنیم و نیز تعجیل آنچه را تو به تأخیر انداخته ای، نخواهیم و آنچه را تو دوست می داری، ما مکروه ندانیم و آنچه را دوست نمی داری اختیار نکنیم خاتمه کار ما را شایسته ترین عاقبت ها و شریف ترین سرانجام ها قرار بده. زیرا توئی که کرامت می دهی و بزرگی عطا می کنی و آنچه اراده کنی انجام می دهی و تو برهر کاری توانائی.»(4)گفتیم که یکى از روشهاى استخاره، استخاره با قرآن است. در روایات به این نوع روش نیز در کنار روشهاى دیگر اشاره شده است؛ اگرچه طریقه هاى دیگر به ویژه نماز و دعا بیشتر ترویج شده است، با وجود این امروزه استخاره با قرآن بیشتر به کار برده مى شود: «الْیَسَعِ الْقُمِّیِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ «علیه السلام» أُرِیدُ الشَّیْ ءَ وَ أَسْتَخِیرُ اللَّهَ فِیهِ فَلَا یُوَفَّقُ فِیهِ الرَّأْیُ إِلَى أَنْ قَالَ فَقَالَ: افْتَتِحِ الْمُصْحَفَ فَانْظُرْ إِلَى أَوَّلِ مَا تَرَى فَخُذْ بِهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ؛ الیسع قمى مى گوید به امام صادق «علیه السلام» عرض کردم: کارى مى خواهم انجام دهم و در آن کار از خدا نیز استخاره مى کنم، اما به نظر ثابتى موفق نمى شوم. امام صادق «علیه السلام» فرمودند: قرآن را بگشا و به نخستین آیه که مى بینى نگاه کن و آن را بگیر که اگر خدا بخواهد (خیر تو در آن است.)».(5)اما درباره چگونگى فهم خیر از آیات قرآن دعاههاى مختلفى وارد شده است که یکى از آنها را که به پیامبر گرامى اسلام «صلى الله علیه و آله و سلم» داده شده است، در اینجا بیان مى کنیم:هنگامى که خواستى به کتاب خدا تفأل بزنى و از تحیر بیرون بیایى سه بار سوره اخلاص (توحید) را بخوان و سه صلوات بر پیامبر اکرم و آل او «صلى الله علیه و آله و سلم» بفرست و سپس این دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ إِنِّی تَفَأَّلْتُ بِکِتَابِکَ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَیْکَ فَأَرِنِی مِنْ کِتَابِکَ مَا هُوَ الْمَکْتُومُ مِنْ سِرِّکَ الْمَکْنُونِ فِی غَیْبِکَ». سپس قرآن را باز کن و بدون اینکه خطوط و صفحات را بشمارى از خط اول عاقبت کار را بخوان.(6) اما درباره استخاره و روش آن رعایت نکات زیر ضروررى است:1 - استخاره هیچگاه جاى اندیشه و مشورت را نمى گیرد. بلکه استخاره پس از اندیشه و مشورت است. یعنى ما هر کارى را که مى خواهیم انجام بدهیم، ابتداء باید پیرامون آن اندیشه کنیم و سود و زیان آن را بسنجیم و در مرحله دوم با کسانى که در آن موضوع صاحب نظر هستند، مشورت کنیم و آنگاه یکى از دعاهایى که در استخاره وارد شده است، تلاوت کنیم و اگر تحیر ما برطرف نشد، با قرآن استخاره کنیم.2 - در مقابل اینکه خواندن دعاى استخاره براى هر کارى توصیه شده است، زیرا خیر ما به دستان خداوند متعال است و ما در هر کارى باید از خداوند خیر خود را بخواهیم. استخاره با قرآن نباید به صورت عادت و روش دائمى دربیاید و جایگزین اندیشه و مشورت و تحقیق شود.3 - چنانکه در انجام واجبات و ترک محرمات، استخاره نباید کرد، در کارهایى که عقل آنها را تأیید مى کند و همه شواهد و قرائن به خوبى آن گواهى مى دهند، نیز نباید استخاره با قرآن کرد. بله خواندن دعاهاى استخاره در این موارد نیز مناسب است و توصیه شده است. زیرا در دعا، ما خود و کار خود را به خداوند متعال مى سپاریم و خیر خود را از خداوند متعال درخواست مى کنیم.4 - باید توجه داشت که استخاره به معناى طلب خیر از خداوند متعال است، اما تفأل به معناى فهم عاقبت کارهاست. به این دلیل در روایتى از تفأل زدن به قرآن نهى شده است:«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ «علیه السلام» قَالَ: لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ؛ امام صادق «علیه السلام» مى فرمایند: به قرآن تفأل نزنید.»(7)دلیل این امر در این نکته نهفته است که فهم عاقبت امور و استنباط آن تنها بر اهلش میسر است و هر کسى نمى تواند از قرآن به چنین استنباطى برسد. زیرا اگرچه استنباط عاقبت از آیات قرآن براى کسى که اهلش باشد امکان دارد، اما همه کس را بدان راه نیست. پس اکثریت مردم در همان حد استخاره با قرآن باید توقف کنند و اهل معرفت مى توانند به عواقب امور نیز پى ببرند. بنابراین ما حق نداریم در استخاره با قرآن به دنبال فهم عاقبت امور و کارها باشیم و تنها باید خیر خود را از خداوند متعال درخواست کنیم.5-در استخاره از قرآن باید از بزرگان و عالمان دینی آشنا با قرآن کمک گرفت.------------------پی نوشت ها:1) وسائل الشیعة، ج: 8، ص: 662) همان 3) وسائل الشیعة ج5، ص 2144) الصحیفةالسجادیة دعاى 335) وسائل الشیعة ج : 6 ص :2336) مستدرک الوسائل ج : 4 ص : 3047) وسائل الشیعة ج : 6 ص :233 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه