امام سجاد علیه السلام چگونه رسالت خویش را انجام داد؟

امام على بن الحسین علیه السلام، معروف به سجاد و زین العابدین، در پنجم شعبان سال 38 ق. در شهر مدینه چشم به جهان گشود. امام سجّاد علیه السلام پدرى چون حسین علیه السلام دارد و مادرش دختر یکى از شاهزادگان ایران بود. در شرافت این زن، همین کافى است که مادر نه نفر از امامان علیهم السلام مى باشد و همان گونه که امام حسین علیه السلام ابُ الائِمّه است، او نیز امّ الائمه است. آن گاه که شهر بانو به ازدواج امام حسین علیه السلام در آمد، امام امیرالمؤمنین علیه السلام به امام حسین علیه السلام فرمود: بهترین شخص در روى زمین، از این زن متولد خواهد شد و سرانجام، فرشتگان آسمانى در میلاد نور، زیارت گر سراى حسینى شدند؛ تا تهنیت گوى مولودى باشند که طلایه دار نور و سرسلسله آفتاب بود؛ مولودى پاک که بر پیشانى بلندش، مُهر بندگى حق، نقش بسته بود. او در دامان پرمهر سالار شهیدان، نغمه حیات سر داد؛ تا پدر براى او نامى نیکو برگزیند و حسین بن على علیه السلام که در عشق به پدر، عاشقى شیفته بود، فرزند پاکش را به یمن شمیم دل انگیز و روح افزاى امیرمؤمنان، على علیه السلام، بدین نام نهاد؛ تا احیاگر خاطرات خوب پدر و مهربانى هاى زلال او باشد. آن امام همام، نمادى از کمالات و ارزش هاى انسانى، زینت بندگان پاک سیرت و پیام آور کربلا بود؛ ابرمردى که شاهد تلخ ترین حوادث روزگار بود؛ ولى چون کوهى استوار در برابر همه توفان هاى بلا و دشوارى ها، ایستادگى و در جبهه هاى گوناگون، با آنها مبارزه کرد؛ امام معصومى که هدایت گرى هاى خویش را در عصر خفقان و سیاهى، در قالب دعا و مناجات با خدا، به امت اسلامى ارزانى داشت و توانست در سایه سار دانش خود، بزرگان و اندیشمندانى گران قدر را در دامان خود بپروراند. در عصرى که امام سجاد علیه السلام زندگى مى کرد، همه ارزش هاى دینى دستخوش تحریف و تغییر امویان قرار گرفته بودند و احکام اسلامى بازیچه دست افرادى چون ابن زیاد، حجاج و عبدالملک بن مروان بودند. حجاج، عبدالملک را مهم تر و برتر از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى شمرد و برخلاف نصوص دینى، ازمسلمانان جزیه مى گرفت و حاکمان با اندک تهمت و افترایى، مردم را به دست جلادان مى سپردند. در سایه چنین حکومتى، آشکار بود که تربیت دینى مردم تا چه اندازه تنزل کرده، ارزش هاى جاهلى چگونه احیا شده اند. امام سجاد علیه السلام این خطر را احساس کرد و فهمید که جامعه، دچار انحراف شده و روحیه رفاه طلبى و فساد سیاسى، اخلاقى و اجتماعى، آن را در محاصره قرار داده، از نظر سیاسى، هیچ روزنه اى براى تنفس، وجود ندارد، بنابراین، آن حضرت توانست از دعا براى بیان بخشى از عقاید خود استفاده کند و بار دیگر براى توجه به معرفت، عبادت و بندگى، تحرکى در جامعه ایجاد کند. امام سجاد علیه السلام در این سنگر، با قدرتى شگرف، تصویرهاى روشنى ازجامعه اسلامى ارائه کرد و وظیفه مسلمانان را در برابر کفرگویان، معین و مبارزه آنان را با منکرات، روشن ساخت. دعاى او نشان دهنده این است که حتى اگر همه امکانات مبارزه از یک نفر گرفته شوند و او تنها هم باشد، باز هم مسئولیت تلاش و کوشش، از او سلب نمى شود و باید از دعا به عنوان حربه مبارزه در راه حق، استفاده شود. صحیفه سجادیه یکى از گنجینه هاى ارزشمندى است که در بردارنده برخى از دعاهاى امام سجاد علیه السلام است. صحیفه سجادیه، کانونى از معارف بلند الهى در ابواب مختلف است و در یک ارزیابى واقع بینانه، مى توان آن را ابزار رساى فرهنگى، براى مقابله با هجوم فرهنگى خلفاى ناشایست دانست. بى تردید اگر این حرکت ارزشمند فرهنگى در کنار گستره فرهنگى دیگر امامان نبود، این مهاجمان فرهنگى، اثرى از اسلام ناب محمدى صلى الله علیه و آله باقى نمى گذاشتند. اهل دانش اذعان دارند که کتاب صحیفه سجادیه از نظر جایگاه ارزشى، سومین کتابى است که در صدر اسلام- پس از قرآن کریم و نهج البلاغه- پدید آمد و مانند نسیم صبا در عالم منتشر شد. از این رو، مردم آن را مورد توجه قرار داده اند. سراسر این کتاب، پر از حقایقى است که خداوند سبحان، هنگام خلوت، آنها را بر زبان آن حضرت علیه السلام، روان ساخته است و هر کتاب دیگرى که در این فن تنظیم یافته، از این کتاب، بهره برده است. رساله حقوق از دیگر آثار ارزنده به جا مانده از امام سجّاد علیه السلام، مجموعه تربیتى و اخلاقى رساله حقوق است که آن حضرت در آن، وظایف گوناگون انسان را در برابر خدا و خود و دیگران، با بیانى شیوا و گویا بیان کرده است. با بررسى رساله حقوق، مى توان به نتایج زیر پى برد: 1. سخنان امام سجاد علیه السلام متوجه مومنان برگزیده است؛ کسانى که کمالات را نشر مى دهند و در جهت دست یابى به آنها مى کوشند. برخى از حقوق مطرح شده در این رساله، جزء واجبات و برخى دیگر که در اکثریت قرار دارند، جزء مستحبات مى باشند. 2. این رساله و دیگر رساله ها و وصایایى که از ائمه علیهم السلام صادر شده اند، در کتاب گرانبهاى تحف العقول گردآورى شده اند. اگر سازمان هاى مکتبى و تشکیلات اسلامى به این ذخایر ایمانى پاى بندند باشند، از رجوع به بسیارى از فرهنگ هاى ناقص و التقاطى بى نیاز مى شوند و براى تحریک هواداران و پیروان خود، دیگر نیازى به برانگیختن تعصبات و انگیزه هاى قبیله اى و قومى و مذهبى نخواهند داشت. 3. این رساله تعادل شخصیت ایمانى ما را نگاهبان خواهد بود و ما را از افراط و تفریط، در امان نگه مى دارد؛ ما باید با به کار بستن تعالیم رساله حقوق، ظرفیت درک و فهم تمام ابعاد شریعت را در خود، ایجاد کنیم و به این تعالیم، جامه عمل بپوشانیم. [1] [1] نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاها، ماه نامه پرسمان، 124جلد، مؤسسه فرهنگى و هنرى ابناء الرسول (ص) - تهران، چاپ: اول، 1392. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه