از نظر قرآن دانا و نادان چه ویژگی دارد؟

پرسشگر گرامی ؛ ازاین که مرکز را پاسخگوی سوالات خود انتخاب نمودید صمیمانه متشکریم .ویژگیهای افراد دانا ونادان درقرآن زیاد است اماقبل ازاین ویژگیهامقدمتابایدعرض کرد.افراد دانا هر عملی درست رابامبتنی بردانش و علم وعقل   انجام می دهند. از این رو در رفتار و عمل خود همواره با تکیه برتجارب عینی و شواهد علمی و عقلی اقدام می کنند .چون می دانند که هیچ فرد کاملی وجود ندارد ، بنابراین همیشه عقل و خرد جمعی مؤثرتر از اندیشه های فرد و روش های متکی برخودرایی است بنابراین مشورت را یک عنصر اساسی در پیشبرد مقاصد می دانند و به آن توجه می کنند .وافراد دانا در کاری که دانش کافی ندارند و در باره آن چیزی نمی دانند و یا اندک دانشی درآن باره دارند ، دخالت نمی کنند و عمل خود را با سنگینی و وقار و همراه با تواضع تنظیم می کنند آدم دانا کسى است که هم مى داند و هم مى پرسد. خردمندان وافراددانا گروهی هستند که همواره مورد مباهات و افتخار یک جامعه‌اند و افراد جامعه ایشان را در امور مختلف ملاک و محور قرار می‌دهند. این گروه افرادی هستند که در تصمیم‌گیری‌های اساسی زندگی مسیر درست را انتخاب می‌کنند و از این رو راهبر و الگوی سایر مردم نیز هستند. امّا آنها نشانه‌هایی دارند که با آن نشانه ها می توان افراددانارا از افرادنادان تمیز داد و شناخت و از عقل ودانائی آنها بهره‌گیری نمود؟ : در قرآن نشانه‌های خاصی را برای اهل عقل و خردمندان معرفی می‌نماید که در صورت یافتن این نشانه‌ها در کسی می‌توان او را خردمند ودانانامید . والانادانند. ویژگی افراددانا 1-از جمله نشانه‌های خردمندان و افراددانا می‌توان به ترجیح دادن زندگی آخرت بر زندگی دنیا در آنها اشاره کرد. این امر ممکن است سبب تعجب و شگفتی گردد امّا در واقع با تأمل در فلسفه و چرایی این موضوع معلوم می‌شود ترجیح آخرت بر دنیا به راستی از نشانه‌های عاقلان است.خداوند متعال در سوره مبارکه انعام، آیه 32 می‌فرماید :« و ما الحیوةُ الدُّنیا إلاّ لعبٌ و لهوٌ و لَلدّارُ الآخرةُ خیرٌ للّذین یتَّقون أَفلا تعقلونَ » ؛ زندگی دنیا جز بازیچه کودکانه و هوسرانی بی خردان هیچ نیست و همانا سرای دیگر برای پرهیزگاران نیکوترست. آیا تعقل و اندیشه در این گفتار نمی‌کنید؟ ! در این آیه شریفه از نشانه تعقل و دانائی آن است که زندگی پایدار و ماندگار آخرت بر زندگی گذران و فناپذیر دنیوی ترجیح داده شود، زیرا انسان داناوعاقل، پایداری و ماندگاری آخرت را بر فنای دنیا نمی‌فروشد و به قول یک ضرب‌المثل قدیمی نقد را وِل نمی‌کند به نسیه بچسبد. افرادداناوعاقل می‌دانند که دنیا و نعمات آن از سلامتی و دوران نشاط جسمانی گرفته تا مواهب و نعمات خدادادی همه و همه زوال پذیرند و روزگاری از دست می‌روند . قرآن کریم در جای دیگری آدمیان را مورد توبیخ قرار می‌دهد که خردمندانه با این موضوع روبرو نمی‌شوند که :« وَ مَن نُعَمّره نُنکّسهُ فی الخلق أفلا یعقلون » ؛ و هر کس را عمر دراز دادیم در پیری از خلقتش می‌کاهیم آیا در این امر تعقل نمی‌کنند. یس/68 2-از دیگر نشانه‌هایی که افرادداناوعاقل را از سایر مردمان متمایز می‌گرداند. آن است که این گروه با دقت نظر به اطراف خویش توجه دارند و علامت‌های تجربی را به خوبی مورد کنکاش قرار می‌دهند .و از دریچه آنها درس‌ها و عبرت‌های بزرگ را درمی‌یابند. خلقت آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز و باران و سبزی و خرّمی زمین با آنها و نیز حیوانات و جانداران مختلف، باد و ابر و خلاصه همه نشانه‌های طبیعی در نظام خلقت الهی اموری هستند که افرادداناوعاقل به سادگی از کنار آنها نمی‌گذرند. آنها حتی در قرار گرفتن کشتی بر روی آب دریا و فرو نرفتن در آنها و در نتیجه نفعی که مردمان از آن می‌برند تأمل می‌نمایند : -إنّ فی خلق السموات و الأرض و اختلاف اللّیل و النّهار و الفلک الّتی تجری فی البحر بما ینفعُ النّاسَ و ما أنزلَ الله مِنَ السَّماءِ مِن مّاءٍ فأحیا به الأرض بعدَ موتها و بثَّ فیها مِن کُلِّ دابَّةٍ و تصریفِ الرّیاحِ و السّحابِ المُسَخَّرِ بین السّماء و الأرض لَایاتٍ لِقَومٍ یعقلون-؛   بقره/164 - همانا در خلفت آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز و کشتی‌ها که بر روی آب برای انتفاع خلق در حرکت است و بارانی که خدا از بالا فرو فرستاد تا به آن آب زمین را بعد از مردن و نابود شدن گیاه آن، زنده کرد و سبز و خرّم گردانید و در برانگیختن انواع حیوانات در آن و در وزیدن بادها به هر طرف و در خلقت ابر که میان زمین و آسمان به تسخیر درآمده است در همه این  امور عالم برای عاقلان نشانه‌های آشکاری بر علم و قدرت آفریننده است. 3-یکی دیگر از نشانه‌های افرادداناوعاقل آن است که اهل عبرت‌گیری است و از حوادث روزگار پند می‌گیرد. او همواره می‌کوشد با راهنمایی خرد ودانائی خود را از مهلکه‌هایی که او را تباه می‌کند دور نماید. فرجام هلاکت بار مخالفان و دشمنان خدا و پیامبران الهی عرصه‌ایی وسیع است که خردمند عاقل از آن درس می‌گیرد و خود را از معرض آسیب دور می‌گرداند. در آیات قرآن نیز بارها صاحبان خرد و دانائی به سوی پند گرفتن از سرانجام مردمان پیش از خود فراخوانده شده‌اند :  افلم یهد لهم کم أهلکنا قبلهم مِن القُرونِ یَمشونَ فی مَساکِنهم إنّ فی ذلک لایاتٍ لاُولِی النُهِی؛آیا کفّار قریش از مشاهده حال طوایف بسیاری از گذشتگان که ما همه را هلاک کردیم و اینان در منازل و عمارت‌های ایشان قدم می‌زنند عبرت نگرفتند و هدایت نیافتند.آری خردمند نیستند وگرنه احوال گذشتگان برای خردمندان بسیار مایه عبرت و آیت هدایت است. طه/128 4-آدم عاقل و انسان دانا که به تعبیر قرآنی صاحب لُب (جمع : اَلباب) است .تقوای الهی پیشه می‌کند و اهل ایمان است و با هدایت پروردگار خویش به سر می‌برد : ... فاتّقوا لله یا اولی الالباب الذین امنوا قد أنزل الله إلیکم ذکراً؛ ... پس شما ای خردمندانی که ایمان آورده‌اید از خدا بترسید و راه اطاعت پیش گیرید که خدا برای هدایت شما قرآن را نازل کرد. طلاق/10 5- آدم عاقل و انسان دانا بسیار متفاوت در نزد سایرین شمرده شده است و عاقلان ودانایان جامعه که در تصمیم‌گیری‌های مهم و سرنوشت‌ساز مرجع سایر مردمان هستند گروهی ویژه به تأییدات الهی‌اند . – یکی از نشانه های بارز اهل خرد اینست که , به پند و نصیحت ناصحان گوش فرا می دهند . خداوند حکیم در قرآن کریمش می فرماید : وما یذکر الا اولوا الباب (3) کسانی که خود رأی و خودسر هستند و به حرف احدی به غیر از خود توجه نمی کنند این افراد , خردمند نیستند و عاقبتشان به جز دوزخ نخواهد بود : و قالوا لو کنا نسمع او نعقل ما کنا فی اصحاب السعیر (4) و گفتند : اگر می شنیدیم و تعقل می کردیم از اصحاب دوزخ نبودیم . 6-مردم دانا کسانی هستند که از عقل و شعور خود درست استفاده می کنند. معنای خوب و بد را می فهمند و از بدی ها دوری می کنند و مراقب کارهایشان  هستند تا مبادا اشتباه کنند . قرآن کریم درمورد آنها فرموده است:« أفَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمی إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ . 7-صاحبان عقل ودانائی کسانی هستند که به عهد بندگی که با خدا بستند وفا می کنند و پیمان شکنی نمی کنند . دانا، در زندگی ، متدین ، صبور واهل فکر و نظر است . تا لازم نشود حرف نمی زند و وقتی حرف می زند ، حرف درست می زند و تحمل شنیدن را دارد وراست می گوید و وقتی کسی به او اعتماد می کند به او وفا می کند . الذینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلا یَنْقُضُونَ الْمیثاق . رعد آیه 20 8-هرآنچه خـدا دستور داده رعایت می کنند و از خداوند حیا می کنند و از اینکه در نزد او بد حساب پس بدهند ، می ترسند (کاملا مراقب اعمالشان هستند وَ الَّذینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَیَخافُونَ سُوءَ الْحِساب . رعد آیه 21 9-کسانی که به خـاطـر جـلب رضای پـروردگارشان ، مشکلات را در مسیر اطاعت او تحمل می کنند.به عبارت دیگر در برابر تمام مشکلاتی که در مسیر اطاعت، ترک گناه، جهاد با دشمن و مبارزة با ظلم و فساد وجود دارد، استقامت میکنند و از آنچه به آنها روزی داده شده ، در راه رضای او انفاق می کنند و بدی دیگران را باخوبی ، پاسخ می دهند.و به هنگام ارتکاب گناه، تنها به استغفار قناعت نمیکنند، بلکه عملاً در مقام جبران برمیآیند:و با حسنات، سیئات را از میان میبرند.وَ الَّذینَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقامُوا الصَّلاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَعَلانِیَةً وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَة . رعدآیه22 10-صاحبان عقل ودانائی، آنانند که در همه حال به یاد خدایند و درباره آفرینش آسمانها و زمین می اندیشند و دنیا را محل عبور و گذر مى دانند نه توقف گاه و مقصد.وعرضه می دارند ، پروردگارا تو اینها را بیهوده نیافریدی . از هر نقصی پاک و منزهی . پس ما را ازعذاب جهنم حفظ فرما . الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَقُعُوداً وَعَلی جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّار . آل عمران 191 11-در جمیع حالات خود، به یاد پدیدآورنده این نظام و اسرار شگرف آن میباشند:واعتراف دارند که جهان بیهوده آفریده نشده: رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَـَذَا بَـَاطِلاً;-آل عمران،۱۹۱-   ومیفهمند، انسان که میوه این جهان هستی است، بیهود آفریده نشده است، بلکه سرای دیگری در پیش است، که در آن جا پاداش و کیفر اعمال در برابر او قرار میگیردوبیش از آن که از آتش دوزخ میترسند، از رسوایی وحشت دارند: رَبَّنَآ إِنَّکَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَه;(آل عمران،۱۹۲) پروردگاراهر که را تو به خاطر اعمالش به آتش افکنی، او را خوار و رسوا ساخته ای.و اعتقاد دارند که تنها وسیلة پیروزی و نجات انسان اعمال و کردار اوست:.   12-به نبوت پیامبران الهی:، اعتقاد دارند:ومی گویند. پروردگاراما صدای منادی توحید را شنیدیم، که دعوت میکرد به پروردگار خود ایمان بیاورید و ما ایمان آوردیم.و از خدای خود درخواست مینمایند، نه تنها حیات و زندگی آنها با نیکان و پاکان باشد، بلکه مرگ آنها، نیز در راه خدا و در جمع نیکان و با راه و رسم آنها صورت گیرد: رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادی لِلْإیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ (193) 13- راز احکام را مى فهمند. وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ بقرة، آیه 179 اى صاحبان خرد! براى شما در قصاص، حیات (و زندگى نهفته) است.باشد که شما تقوا پیشه کنید. 14- آینده نگر هستند. الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى وَ اتَّقُونِ یا أُولِی الْأَلْبابِ بقرة، آیه 197 (موسم عمره و) حج (در) ماههاى معیّنى است (شوّال، ذى القعده، ذى الحجة)، پس هر که در این ماه ها فریضه ى حج را ادا کند، (بداند که) آمیزش جنسى و گناه وجدال در حج روا نیست و آنچه از کارهاى خیر انجام دهید خدا مى داند. و زاد و توشه تهیه کنید که البتّه بهترین زاد و توشه، پرهیزگارى است. اى خردمندان! تنها از من پروا کنید. 15-از تاریخ، درس عبرت مى گیرند. لَقَدْ کانَ فِی قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِی الْأَلْبابِ ما کانَ حَدِیثاً یُفْتَرى وَ لکِنْ تَصْدِیقَ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَفْصِیلَ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ یوسف، آیه 111 به راستى در سرگذشت آنان، براى خردمندان عبرتى است. (این) سخنى نیست که به دروغ ساخته شده باشد، بلکه تصدیق کننده ى آن (کتاب آسمانى) است که پیش از آن آمده و روشنگر هر چیز و (مایه) هدایت و رحمت براى گروهى است که ایمان مى آورند. 16- بهترین و برترین منطق را مى پذیرند. الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذِینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ زمر، آیه 18 آنان که سخن را با دقّت مى شنوند و بهترین آن را پیروى مى کنند، آنانند که خداوند هدایتشان نموده و آنانند همان خردمندان. 17- اهل تهجّد وعبادت مى باشند. أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ یَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ زمر، آیه 9 آیا (چنین کسى بهتر است یا) آن کس که در طول شب در حال سجده و قیام به اطاعت مشغول است (و) از آخرت مى ترسد و به رحمت پروردگارش امید دارد؟ بگو: «آیا کسانى که مى دانند و کسانى که نمى دانند یکسانند؟» تنها خردمندان متذکّر مى شوند (و پند مى پذیرند) 18- دلهاى افرادداناوعاقل یاد خدا می تپد، نه با مال و مقام. دائماً در حال حرکت و تکامل هستند و توقّفى در کارشان نیست و در برابر هر پیام الهى؛ متعهّد، عاشق و عامل هستند تنها تکیه گاه آنان ایمان به خداست، نه قراردادها و وابستگى هاى به شرق و غرب و .....«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إِیماناً وَ عَلى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ» انفال آیه2  -مؤمنان واقعى کسانى هستند که هرگاه نام خداوند برده شود، دلهایشان مى لرزد و همین که آیات الهى بر آنان تلاوت شود، ظرفیت آنان به ایمان افزوده مى گردد وتنها بر خدا تکیه مى کنند. 19- افرادداناوعاقل در نظام اجتماعى، پیرو رهبر الهى هستند و بدون دستور او حرکتى نمى کنند و نسبت به او وفادارند .خود را برتر از دیگران ندانند و با همه به چشم برادرى نگاه کنند.ایمان آنان پایدار است. ایمانشان بر اساس علم، عقل و فطرت است و به خاطر عمل به آنچه مى دانند، به درجه ى یقین رسیده اند و تبلیغات و حوادث تلخ و شیرین آنان را دلسرد و دچار تردید نمى کند. وهر کجا لازم باشد، با مال وجان از مکتب دفاع مى کنند -اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِذا کانُوا مَعَهُ عَلى أَمْرٍ جامِعٍ لَمْ یَذْهَبُوا حَتَّى یَسْتَأْذِنُوهُ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَأْذِنُونَکَ أُولئِکَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ فَإِذَا اسْتَأْذَنُوکَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (62نور) مؤمنان (واقعى) تنها کسانى هستند که به خدا وپیامبرش ایمان آورده و هرگاه با پیامبر بر کارى اجتماع نمایند، بدون اجازه او نمى روند. همانا کسانى که اجازه مى گیرند، آنانند که به خدا وپیامبرش ایمان دارند. پس (اى پیامبر!) اگر براى بعضى از کارهاى خود از تو اجازه خواستند، به هرکس از آنان که خواستى (ومصلحت بود) اجازه بده و براى آنان از خدا طلب آمرزش کن، که خداوند بخشنده ومهربان است . ویژگی افرادنادان 1- قرآن وقتی ازویژگی های افرادنادان صحبت می کند.آنهارا به «کمثل الحمار» وصف مى کند و از آدم هاى نفهم به «لهم قلوب لا یفقهون بها»  یاد مى نماید یا ایشان را «اولئک کالانعام» مى نامد، زیرا آنان افرادى هستند که رابطه شان با عقل قطع شده است. از این روست که از پیغمبر، صلى اللّه علیه و آله، پیروى نمى کنند، اما از ابو جهل ها اطاعت مى کنند.یعنی هوای نفس وشیطان برعقل شان غلبه دارد.   2- در برخى آیات افرادنادان را، به خاطر برخى صفات، مورد سرزنش قرار داده و او را «ظلوماً جهولًا»  (ستمگر و نادان )، «هلوعاً»  (حریص)، «یؤوساً»  (ناامید)، «کفوراً»  (ناسپاس)، «جزوعاً» (بى صبر)، «منوعاً» (بخیل) خوانده است. و این دوگانگى به خاطر آن است که در انسان دو نوع عامل حرکت وجود دارد: یکى عقل و یکى غریزه. اگر در مسیر بندگى خدا و تربیت اولیاء خدا قرار گیرد دانااست   و اگر در مسیر هوسها و طاغوت ها و وسوسه ها قرار گیرد نادان . 3-انسان های شتابزده و نادا نند.همانگونه که خیر را مى طلبد، شرّ را هم مى طلبد و انسان همواره عجول است.در قرآن از شتاب زدگى انسان و شرّخواهى او بارها سخن به میان آمده است: «و یَستعجلونک بالسیّئة قبل الحسنه» یعنى از تو عذاب فورى مى خواهند. در آیه اى دیگر ازقول کافران مى فرماید: «أمطرعلینا حجارةً من السماء»  مى گویند: خدایا اگر دین حقّ است از آسمان بر ما سنگ بباران. بنابراین سرچشمه ى این شتاب ها، جهل و عناد و تعصّب ونادانی است.حتی می فرماید.با افراد نادان و فرومایه مجادله نکنید. 4- کسانی هستند که عمرش راتباه می کنند. « قُلْ إِنَّ الْخاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ» 5- و کسانى هستند ایمان کافی ندارند و عمل صالح انجام نمی دهندودچارخسرانند. «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا» 6- وکسانى هستند که با تزلزل بندگى خدا مى کنند . «فَإِنْ أَصابَهُ خَیْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةَ ذلِکَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبِینُ» حج 11 7- ازراه حق منحرفند، و گمان مى کنند راه درست مى روند. « الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِالدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً»کهف104 در روایات مى خوانیم: أخسرون، کسانى هستند که زکات نمى پردازند، بر گناه اصرار مى ورزند، قدرت حقّ گفتن دارند، ولى نمى گویند، ظالم ترین افرادند. وبا ضایع کردن دین، دنیاى خود را اصلاح مى کنند. 8- افرادنادان ایمان به معادندارند،. چون انسان بى ایمانندونادان، برهنگى را تمدّن، تجمّل را شخصیّت، کلاه بردارى را زرنگى، دروغ و ریا را نشانه ى سیاست واستعمار را نشانه قدرت مى داند) إِنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ ... زَیَّنَّا -نمل 4 9- افرادنادان کج فهم و سردرگمند این برای اینها، بزرگ ترین کیفر وسیلى خداوند است. ولی نمی فهمند.لا یُؤْمِنُونَ ... فَهُمْ یَعْمَهُونَ نمل 4 10 - قیامت را آینده ى روشن خود نمى دانند، دنیاى متغیر، هر لحظه آنها را دگرگون و سردرگم مى کند. «لا یُؤْمِنُونَ - یَعْمَهُونَ»نمل4 11- اعتقادی به قیامت ندارند، واینعامل بزرگ ترین خسارت وبدبختی آنهاست. الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ ... هُمُ الْأَخْسَرُون نمل5 12-چون افرادنادان وغافل هستند، در نتیجه ایمان نمى آورند فَهُمْ غافِلُونَ . فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ. یس9 13- خرافات افرادنادان را گرفتار کرده است. و همچون شتر چموش از پذیرفتن حقّ سر باز مى زنند. از پیش و پس در محاصره هستند، و بر چشمان آنان پرده اى آویخته شده و نمى بینند. و آرزوهاى طولانى آنها براى آینده و  غفلت از خلافکارى هاى گذشته دو مانع بزرگ براى دیدن حقّ است.«فَهُمْ غافِلُونَ - فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ»، «جَعَلْنا فِی أَعْناقِهِمْ أَغْلالًا- جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا»یس 9 14- افرادنادان صدها چراغ برای مسیرحق دارند. ولی به بیراهه مى روند، «وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا»یس9 15- ، افرادنادان وغافل نه از گذشته ى گذشتگان عبرت مى گیرند، و نه از معجزه و استدلالى که پیش روى آنان است. «مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ»«خَلْفِهِمْ» یس9 16-تناقض گویى مى کنند، «لَفِی قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ» 17-از حقّ روى مى گردانند، «یُؤْفَکُ عَنْهُ مَنْ أُفِکَ» ذاریات9 18-در سهو و اشتباه غرق هستند.، «فِی غَمْرَةٍ ساهُونَ» ذاریات11 19- افرادنادان نظام فکرى خود را بر حدسیّات استوار مى سازند، «الْخَرَّاصُونَ»ذاریات10   20- افرادنادان پندارهاى بى اساس و سؤالات نابجا دارند و در تحقق وعده هاى الهى شتاب مى ورزند. یَسْئَلُونَ أَیَّانَ یَوْمُ الدّینِ* یَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ یُفْتَنُونَ* ذُوقُواْ فِتْنَتَکُمْ هذَا الَّذِى کُنتُم بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ (ذاریات، 12- 14)مى پرسند روز جزا چه وقت است. روزى است که آنها بر آتش سوزانده مى شوند. (به آنان گفته مى شود:) عذابتان را بچشید، این همان عذابى است که درباره آن عجله داشتید. 21- افرادنادان کسانى هستند.که نسبت به دین، دیدگاه منفى دارند. «یُکَذِّبُ بِالدِّینِ»سوره تبت 22-نسبت به یتیم و مسکین منفى هستند و آنان را طرد مى کنند . «یَدُعُّ الْیَتِیمَ وَ لا یَحُضُّ» 23- افرادنادان در عبادت و نماز منفى هستند و اخلاص ندارند . «ساهُونَ - یُراؤُنَ» 24-در خدمت به مردم منفى هستند. «یَمْنَعُونَ الْماعُونَ» 25-کسانى هستندکه ایمان به قیامت ندارند (نسبت به وقوع آن) شتاب مى ورزند، ولى کسانى که به آن ایمان دارند از آن مى ترسند و مى دانند که قیامت حقّ است، بدانید محقّقا کسانى که درباره قیامت به جدال مى پردازند در گمراهى دورى هستند. یَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِینَ لَایُؤْمِنُونَ بِهَا وَالَّذِینَ آمَنُواْ مُشْفِقُونَ مِنْهَا وَ یَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقَّ أَلَا إِنَّ الَّذِینَ یُمَارُونَ فِى السَّاعَةِ لَفِى ضَلَالٍ بَعِیدٍ (شورى، 18) 26- تقلیداز نیاکان می کنند واهل استدلال ومنطق نیستند وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُونَ -بقرة، آیه 170وهنگامى که به آنها (مشرکان) گفته شود: آنچه را خدا نازل کرده است پیروى کنید، گویند: بلکه ما از آنچه پدرانِ خود را بر آن یافتیم پیروى مى نماییم. آیا (از آنان پیروى مى کنند) هرچند پدرانشان چیزى نمى فهمیدند و هدایت نیافته بودند 27-گناه روی گناه انجام می دهند. إِنَّما نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً آل عمران، 178 28- افرادنادان عشق به دنیادارند وهمه چیزرادردنیا می بینند زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا الْحَیاةُ الدُّنْیا وَ یَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ اللَّهُ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ بقرة، آیه 212زندگى دنیا، در چشم کافران جلوه یافته است و (به همین دلیل) افراد با ایمان را مسخره مى کنند. در حالى که مؤمنان و پرهیزکاران در قیامت از آنها برترند. وخداوند هرکس را بخواهد، روزى بى شمار مرحمت مى کند. 29-دچاردل مردگی ولجاجتند. وَ لَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ بِکُلِّ آیَةٍ ما تَبِعُوا قِبْلَتَکَ وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّکَ إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِینَ بقرة، آیه 145 و (اى پیامبر!) اگر هرگونه آیه، (نشانه و دلیلى) براى (این گروه از) اهل کتاب بیاورى، از قبله ى تو پیروى نخواهند کرد، و تو نیز پیرو قبله آنان نیستى، (همانگونه که) بعضى از آنها نیز پیرو قبله دیگرى نیست. وهمانا اگر از هوسهاى آنان پیروى کنى، پس از آنکه علم (وحى) به تو رسیده است، بى شکّ در این صورت از ستمگران خواهى بود. 30- استنکاف از عبادتدارند- لَنْ یَسْتَنْکِفَ الْمَسِیحُ أَنْ یَکُونَ عَبْداً لِلَّهِ وَ لَا الْمَلائِکَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَ مَنْ یَسْتَنْکِفْ عَنْ عِبادَتِهِ وَ یَسْتَکْبِرْ فَسَیَحْشُرُهُمْ إِلَیْهِ جَمِیعاً . نساء، آیه 172 و هرگز مسیح از اینکه بنده خدا باشد استنکاف ندارد و فرشتگان مقرّب نیز (سرپیچى ندارند) و هر کس از بندگى خداوند سرپیچى کند و تکبّر ورزد، پس (بداند که) بزودى همه را به نزد خود محشور مى کند.   31- افرادنادان درجهل مرکبندولی خبرندارند- وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ لا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قالُوا إِنَّما نَحْنُ مُصْلِحُونَ بقرة، آیه 11 هرگاه به آنان (منافقان) گفته شود در زمین فساد نکنید، مى گویند: همانا ما اصلاحگریم . 32- افرادنادان نسبت به به مؤمنین بی محبت هستند. - ها أَنْتُمْ أُولاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَ لا یُحِبُّونَکُمْ وَ تُؤْمِنُونَ بِالْکِتابِ کُلِّهِ وَ إِذا لَقُوکُمْ قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیْکُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَیْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَیْظِکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ آل عمران، آیه 119   هان! (اى مسلمانان!) این شمایید که آنان را دوست مى دارید، ولى آنها شما را دوست نمى دارند، در حالى که شما به همه ى کتاب ها (ى آسمانى) ایمان دارید (ولى آنها به کتاب شما ایمان نمى آورند.) و هرگاه با شما دیدار کنند (منافقانه) مى گویند: ما ایمان آوردیم و چون (با هم) خلوت کنند، از شدّت خشم بر شما، سر انگشتان خود را مى گزند. بگو: به خشمتان بمیرید، همانا خداوند به درون سینه ها آگاه است. 33- افرادنادان علاقه شدیدی به شهوت دارند- آل عمران، آیه 14 زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنِینَ وَ الْقَناطِیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِکَ مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ عشق و علاقه به زنان و فرزندان و اموال زیاد از طلا ونقره و اسبان ممتاز و چهارپایان و کشتزارها که همه از شهوات و خواسته هاى نفسانى است، در نظر مردم جلوه یافته است، (در حالى که) اینها بهره اى گذرا از زندگانى دنیاست و سرانجام نیکو تنها نزد خداوند است. 34- افرادنادان وقتی ضرری به مؤمنین می رسدخوشحالی قلبی دارند -إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْکُمْ سَیِّئَةٌ یَفْرَحُوا بِها وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً إِنَّ اللَّهَ بِما یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ آل عمران، آیه 120-اگر خوبى به شما رسد، آنان را غمگین سازد و اگر بدى به شما رسد، آنها بدان شادمان مى شوند و اگر (در برابرشان) صبر کنید و پرهیزکار باشید، حیله ى بدخواهانه ى آنان هیچگونه آسیبى به شما نرساند. همانا خداوند به آنچه انجام مى دهند احاطه دارد - 35- افرادنادان آخرت رابه دنیامی فروشند- أُولئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الْحَیاةَ الدُّنْیا بِالْآخِرَةِ فَلا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ .بقرة، آیه 86-آنها کسانى هستند که زندگى دنیا را به بهاى (از دست دادن) آخرت خریده اند، پس در مجازات آنان تخفیفى داده نمى شود و آنها یارى نخواهند شد   36- معامله ضلالت وعذاب می کنند.- أُولئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الضَّلالَةَ بِالْهُدى وَ الْعَذابَ بِالْمَغْفِرَةِ فَما أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ بقرة، آیه 175-آنها (کتمان کنندگان حقّ) کسانى هستند که گمراهى را به بهاى از دست دادن هدایت و عذاب را به جاى آمرزش خریدند. پس به راستى چقدر در برابر عذاب خداوند تحمّل دارند 37-افرادنادان عداوت قلبی به مومنان دارند -یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِنْ دُونِکُمْ لا یَأْلُونَکُمْ خَبالًا وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ آل عمران، آیه 118-اى کسانى که ایمان آورده اید! از غیر خودتان همراز نگیرید. آنان در تباهى شما کوتاهى نمى کنند، آنها رنج بردن شما را دوست دارند. همانا کینه و دشمنى از (گفتار) دهانشان پیداست و آنچه دلشان در بردارد، بزرگتر است. به تحقیق ما آیات (روشنگر و افشاگر توطئه هاى دشمن) را براى شما بیان کردیم اگر تعقّل کنید         .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه