أحسن القصص یعنی چه؟

تعبیر «احسن القصص» در سوره یوسف آمده است.   «نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ هَـذَا الْقُرْآنَ وَإِن کُنتَ مِن قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِینَ[1]» مابهترین سرگذشتها را بر تو باز گو کردیم از طریق وحی کردن این قرآن به تو، هر چند پیش از آن از غافلان بودی.   علت اینکه این سوره احسن القصص خوانده شده است این است که: در این سوره قصه ها با بهترین اُسلوب و با نظم عجیبی بیان شده و در آن بهترین نکته ها و حکم ها و عبرتها ذکر شده که در سوره های دیگر بیان نشده است.[2] از جمله داستانهای آن، قصه حضرت یوسف ـ علیه السلام ـ است و این داستان بهترین داستان است چون بهترین درس زندگی در آن آمده و حاکمیت اراده خدا را بر همه چیز در این داستان به خوبی مشاهده می کنیم، سرنوشت شوم حسودان را باچشم خود می بینیم ننگ بی عفتی، عظمت پارسایی و تقوی را در سطورش می بینیم، تنهائی یک کودک کم سن و سال در قعر چاه و نجات از آن، و روز های یک زندانی بی گناه را درسیاه چال زندان، تجلی نور امید از پس پرده های تاریک یأس و نومیدی و بالاخره عظمت یک حکومت وسیع و نجات از نقمت و رسیدن به اوج عزت که نتیجه آگاهی و امانت است[3] را در این سوره مشاهده می کنیم. و لحظاتی را که سرنوشت یک ملت با یک خواب پرمعنی دگرگون می شود و درسهای بزرگی دیگر در این داستان بیان شده است. [4]   به باور «زجاج» منظور این است که ما به بهترین بیان و شیواترین سبک آن را به تو باز مى گوییم؛ و این بسان این سخن است که بگوییم: «صمت احسن الصیّام» من بهترین روزه ها را گرفتم، و یابگوییم: «قمت احسن القیام» من به بهترین سبک برخاستم و ایستادم. با این بیان مفهوم آیه، این مى شود که: ما به روشن ترین و زیباترین سبک وشیوه براى تو داستان مى سراییم. بِما اَوْحَیْنا اِلَیْکَ هذَا الْقُرْانَ ، ما با این قرآنى که به تو وحى نمودیم، نیکوترین سرگذشت ها را بر تو باز مى گوییم. حرف «ب» در «بما» براى بیان واژه «قصص» مى باشد و منظور این است که: ما با این قرآنى که به تو وحى کردیم، این داستانها را برایت باز مى گوییم، و این داستانها به وسیله وحى آمده است. پاره اى از مفسران بر این باورند که «احسن القصص» اشاره به خود قرآن شریف است، نه سرگذشت درس آموز یوسف. و بدان دلیل از قرآن با این عنوان یاد مى گردد که این کتاب آسمانى از نظر واژه ها و قالب ها و آیات در اوج زیبایى و رسایى و فصاحت است، و از نظر محتوا و مفهوم و زیبایى ترتیب و تنظیم و هماهنگى نیز در پرفرازترین درجه کمال و جمال مى باشد. و پاره اى نیز بر آنند که بدان دلیل از قرآن به این صورت یاد شده است، که در آن سرگذشت جامعه هاى پیشین و سرنوشت آیندگان و مقررات و فرهنگ مورد نیاز مردم تا روز رستاخیز، هرکدام با شیواترین و دلنشین ترین واژه ها و زیباترین نظم و بهترین سبک و ترتیب به تابلو رفته است. و برخى مى گویند: منظور از «احسن القصص» همین سرگذشت تفکّر انگیز و درس آموز یوسف است، که کران تا کران آن، در بردارنده نکته ها، درسها، رویدادهاى شگفت انگیز و بهره هاى بسیارى است که دیگر داستانها از این ویژگى برخوردار نیستند و از همه سرگذشت هاى قرآن نیز طولانى تر است.[5]   معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج9. 2. طباطبایی، علامه سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر، ج11. 3. قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج5. 4. هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، ج2. 5. قرائتی، تفسیر نور، ج6. --------------- [1]. یوسف/ 3. [2]. امین الدین ابوعلی فضل بن حسن طبرسی، تفسیر جوامع الجامع . [3]. طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان . [4]. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه . [5] . ابوعلی فضل بن الحسن الطبرسی ، تفسیر مجمع البیان. ( الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ ) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه