آيا کمالات مخلوقات بر کمالات خالق، حد و قید مي زند؟

اگر منظور اين است که کمالاتي که در مخلوقات و موجودات وجود دارد باعث مي شود که کمالات خالق محدود شود، به اين معنا که از آن کمالات کم شود. اين مطلب مطلب درستي نيست و مخالف نظر اعتقادات اسلامي است. دليل مدعاي فوق در علم فلسفه و کلام بعد از اثبات خداوند متعال و اينکه او واجب الوجود است و وجود و هستي از ذات خود اوست و علت ديگري ندارد و قائم به ذات است، بلکه مبدا و منشأ تمام هستي و تمام مخلوقات است، به بحث صفات واجب الوجود پرداخته مي شود که او بايد چه صفاتي را داشته باشد و چه صفاتي در او راه ندارد. عقل مي گويد خداوند متعال چون واجب الوجود و قائم به ذات است پس هيچ نيازي به کسي يا چيزي ندارد و بي نياز مطلق است، و چون بي نياز است هيچگونه نقصي در او راه ندارد؛ چرا که هر گونه نقصي به نياز بر مي گردد و به کسي يا چيزي نيازمند خواهد بود که آن نقص را برطرف کند. لذا گفته مي شود و صحيح هم همين است که واجب بايد جامع جميع صفات کمالي و وجودي باشد، چرا که نبود هر صفت کمالي نقص است و به موجودي نياز پيدا خواهد شد که اين نقص را بر طرف کند، مثلاً اگر واجب صفت علم را نداشته باشد قطعاً به موجودي نياز پيدا خواهد کرد که اين نقص را برطرف کند و به واجب علم بياموزد، و اين نيازمندي با بي نيازي و واجب بودن سازگاري ندارد. راجع به تمام صفات کمالي نيز همين استدلال جاري است. يعني بي نيازي واجب از تمام چيزها اثبات مي شود که واجب الوجود، مطلق و داراي تمام صفات کمالي است و هيچ کمبود و محدوديتي در او راه ندارد. همچنين اثبات مي شود که آن صفات بايد بدون حد و بي نهايت باشند، چرا که اگر محدود باشند باز نقص و نياز پيدا مي شود، مثلاً اگر واجب 80 درصد علم داشته باشد در اين حال 20 درصد جهل خواهد داشت و نسبت به آن 20 درصد به کسي نياز پيدا خواهد کرد که اين جهل 20 درصدي او را جبران کند و به او علم بياموزد تا علمش کامل گردد. با توجه به اين مطالب مي توان نتيجه گرفت که واجب الوجود که همان خداوند متعال است اولاً: جامع جميع صفات کمالي و وجودي است و هيچ صفت کمالي را نمي توان يافت که در واجب نباشد و هيچ نقصي در او راه ندارد و هر صفتي که به نحوي موجب نقص و نياز مي شود در واجب راه ندارد؛ ثانياً: تمام صفات کمالي او در نهايت کمال بوده و هيچ گونه محدوديتي در آنها راه ندارد و هيچ چيزي نمي تواند آنها را محدود کند. حال از مطالب فوق جواب سوال به روشني مشخص مي شود که به هيچ وجه کمالات مخلوقات و ممکنات نمي تواند کمالات خداوند متعال را محدود کند هر چند اين کمالات خيلي زياد باشند. بلکه بايد گفت چون مخلوقند و خالقي آنها را به وجود آورده و به آنها وجود داده است قطعاً آنها محدودند و کمبودهايي دارند. در نتيجه هيچ کمالي در مخلوقات و لو در عالي ترين درجات کمالي هم که باشند يافت نمي شود الا اينکه خالق آن کمالات را دارد بلکه کامل تر از آنها .و بهتر آن است که بگوييم خالق هستي که همان واجب الوجود است عالي ترين مرتبه وجودي است و تمام کمالات وجودي را دارد و هيچ گونه محدوديت و نقصي در وجود و کمالات وجودي ندارد. در حقيقت مانند 20 و 30 است که در ضمن 100 هست و از 100 هم چيزي کم نمي شود. يا به اصطلاح ، وجود داراي تشکيک است و حد غير متناهي وجود مختص خداوند است و ساير موجودات مراتب پايين تر و محدود وجود را دارند که در ضمن بي نهايت موجود است. تصور موجودات مادي و اين كه يكديگر را محدود مي‌كنند ،درباره مراتب طولي وجود قابل سرايت نيست. ميز جاي صندلي را مي گيرد و ميز و صندلي بخشي از حجم اتاق را فرا مي گيرد. ولي در مراتب طولي وجود چنين روابطي حاكم نيست. مثلا تصورات ذهني انسان جاي خود انسان را تنگ نمي‌كنند و از وجود او چيز كم نمي‌كنند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه