ازتون یه راهکار میخواستم واس بالارفتن صبرم و بهتر شدن اخلاقم.؟

از این که سوال خود را با ما در میان گذاشته اید، خرسندیم و روحیه معنوی و گرایش به پاکی را در شما می ستاییم و برایتان آرزوی توفیق داریم. انسان به طور فطری به سمت امور با ارزش گرایش داشته و از چیزهایی پست و بی ارزش دوری می کند و همین گرایش، همت و اراده ی اورا می پروراند. اکثر انسان ها به دلیل ضعف در خودشناسی، خداشناسی و بینش دینی, همه ی همت و اراده ی خود را به سمت دنیا طلبی به کار می برند و برای رسیدن به این مقصود به گناهان, آلوده گشته و از انجام واجبات, فاصله می گیرند یا در انجام واجب و ترک حرام سست اراده و بی همت می شوند.به عبارت دیگر، همه ی انسان ها طالب خوبی ها و زیبایی ها هستند؛ اما بدلیل ضعف در شناخت خداوند متعال – که همه ی زیبایی ها به او ختم می شود و او است که کمال مطلق است و هیچ نقصی در او راه ندارد – از او فاصله گرفته، طالب غیر حق می شوند؛ لذا همت و اراده ی خود را صرف امور باطل و مضر می کنند و در انجام فرامین الهی سست و بی اراده می شوند! پس لازم است با خود خلوت کنم و بیاندیشم که خدای مهربان و حکیم مرا برای چه هدفی خلق کرده است؟ آیا برای اینکه دو روز دنیا همچون چارپایان بخورم و بخوابم و ازدواج کنم و...؟ یا برای هدفی بالاتر و برتر؟ در عاقبت گناهکاران بیاندیشم و ببینم به کجا رسیدند؟ در آیات و روایاتی که درباره ی گنهکاران آمده، تفکر کنم.امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هرگاه آدمی گناهی کند, نقطه سیاهی در دلش پدید می آید. اگر توبه کند آن نقطه پاک میشود و اگر باز هم گناه کرد آن نقطه بزرگتر می شود، تا جایی که همه ی دلش را فرا می گیرد و زان پس هرگز روی رستگاری را نمی بیند. (میزان الحکمه/ ج 4 / ص 1899)امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) می فرمایند: انسان لااقل هر شب و روزی مقداری, ولو کم هم باشد فکر کند در اینکه آیا مولای او که او را در این دنیا آورده و تمام اسباب آسایش و راحتی را برای او فراهم کرده و بدن سالم و قوی صحیحه ... به او عنایت کرده ... و از طرفی هم این همه انبیا فرستاده و کتابها نازل کرده و راهنماییها نموده و دعوتها کرده, آیا وظیفه ی ما با این مولای مالک الملوک چیست؟ آیا تمام این بساط, فقط برای همین حیات حیوانی و اداره کردن شهوت است که با تمام حیوانات شریک هستیم یا مقصود دیگری در کار است؟ ...اگر انسان عاقل لحظه ای فکر کند می فهمد که مقصود از این بساط, چیز دیگری است! و منظور از این خلقت، عالم بالا وبزرگتری است؛ و این حیات حیوانی مقصود با لذات نیست. انسان عاقل باید در فکر خودش باشد و به حال بیچارگی خودش رحم کند و با خود خطاب کند! ای نفس شقی که سالهای دراز در پی شهوت، عمر خود را صرف کردی و چیزی جز حسرت نصیبت نشد, خوب است قدری به حال خود رحم کنی؛ از مالک الملوک حیا کنی و قدری در راه مقصود اصلی قدم زنی ... و سعادت همیشگی را مفروش, به شهوات چند روزه ی فانی... (چهل حدیث حضرت امام-رضوان الله تعالی- / ص 6 و 7)پس از ذکر مقدمه ای که گذشت، در پاسخ باید عرض کنیم سوالتان بسیار کلی است چه هر فضیلت و رذیله ای به روشی کسب و یا ترک می شود. اما با وجود این، نکات کلی زیر تقدیم می گردد:برای کسب اخلاق خوش باید در دو بعد نظری و عملی تلاش کرد.بعد نظری: باید در آثار سوء اخلاق بد و نتایج نامطلوب و زیانبار فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی اندیشه کرد و به اصطلاح باید عاقبت اندیشی نمود. «مرد آخر بین مبارک بنده ای است».اگر انسان به ارزش های وجودی خود پی ببرد و متوجه گوهرهای ارزنده درون خود گردد و بفهمد تا چه مرحله ای می تواند پیش رود و درک کند، جایگاه او از فرشتگان مقرب الاهی نیز می تواند فراتر باشد، آن گاه خود را رایگان نمی فروشد و کشور وجودش را تسلیم سپاه صفات بد و اخلاق ناپسند نخواهد کرد.اگر فردی درک کند، عادات و اخلاق بد، اراده او را ضعیف و روح ملکوتی او را آلوده می سازد و سعادت جاوید و ابدی را از او سلب می کند و با این اخلاق و اعمال در واقع وجود خود و شخصیت حقیقی خود را می سازد و سپس با همین اخلاق بد محشور می گردد و بداند که این اخلاق و رفتار هرگز از او جدا نمی شود و همنشین دایمی او است، مسلما در اخلاق و اعمالش تجدید نظر می کند و به فکر اصلاح می افتد.پس مرحله اول، شناخت درست و واقعی آثار اخلاق و اعمال است. فهم این آثار به منزله نیمی از درمان و اصلاح آنها است.بعد عملی: در این زمینه باید دانست: چون اخلاق بد به تدریج و به طور نامحسوس کشور ارزنده وجود انسان را اشغال کرده اند، نمی توان این مهمانان نامبارک و بد قدم را یک دفعه و ناگهانی از خانه بیرون کرد؛ بلکه باید به تدریج و با مدارا و دقت به این کار اقدام نمود.مراقبت از اعمال و اخلاق به طور پیوسته و محاسبه نفس و حساب کشیدن از فرد، در کم رنگ شدن و ریشه کنی صفات و اخلاق بد و جایگزین کردن اخلاق خوش، نقش اساسی دارند. هر اقدامی در این راه ، گامی به سوی پیروزی و رسیدن به هدف است. بهترین راه موجود برای کسب اخلاق خوش، مطالعه ى روایات و آیاتى است که در زمینه حسن خلق و سوء اخلاق وارد شده است. برخى از آیات و روایات را بیان می کنیم:قرآن کریم علت پیروزی و موفقیت پیامبر عظیمُ شأن اسلام را در تسخیر قلوب اعراب جاهلی بد اخلاق و خُشک که به فرزندان خود نیز رحم نمی کردند و آنان را زنده بگور می کردند را، چنین معرفی می کند: «رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوى گردانید، و اگر تند خو و سخت دل بودى مردم از پیرامون تو متفرق مى شدند، پس چون امت به نادانى در باره تو بد کنند از آنان درگذر و از خدا بر آنها طلب آمرزش کن»[1] اخلاق خوب پیامبر بود که خداوند نیز آن را می ستاید و چه زیبا است که خداوند چنین سخنی را به بنده اش بگوید: «انک لعلى خلق عظیم؛ همانا تو (ای پیامبر) دارای خلق عظیم هستی».[2]پیرامون روایات و آثار زیر تأمل کنید: پیامبر خدا صلی الله علیه وآله می فرماید: «بنده، هر چند در عبادت ضعیف باشد، با اخلاق نیک خود در آخرت به درجات بزرگ و منزلتهای والایی دست می یابد».[3]امام علی -علیه السلام- می فرماید: در راه کسب مکارم اخلاق پشتکار و پایداری ورزید.[4]امام علی -علیه السلام- می فرماید: «با اخلاق خوش است که زندگی خوش و خرّم می شود».[5] امام صادق علیه السلام: «هر که بد اخلاق باشد، خودش را عذاب دهد».[6]«داستانی آموختنی»یکی از خویشان امام سجاد –علیه السلام- نزد حضرت آمد و سخنان تند و ناسزا به آن بزرگوار گفت. امام سکوت فرمودند، تا او رفت. در این هنگام، امام به حاضران فرمود: شنیدید این مرد چگونه با من بر خورد کرد. اکنون دوست دارم همراه من بیاید تا نزد او برویم و پاسخ مرا بشنوید. امام حرکت کرد و در راه این آیه را می خواند: « و الکاظمین الغیظ و العافین عن الناس و الله یحب المحسنین؛ پرهیز گاران، خشم خود را فرو می برند و نسبت به مردم عفو و گذشت دارند. خداوند نیکوکاران را دوست دارد».همراهان که نخست گمان دیگری داشتند، از خواندن آیه فهمیدند امام برای انتقام نمی رود. امام به خانه ی مرد ناسزا گو رسید و او را صدا زد. او به گمان این که امام برای تلافی آمده، خود را آمده ی ستیز ساخت و بیرون آمد. امام فرمود: برادرم؛ ساعتی قبل نزد من آمدی و آن چه خواستی گفتی، اگر آن چه گفتی، در من هست، از درگاه خدا طلب آمرزش می کنم و اگر نیست خدا تو را بیامرزد.مرد گستاخ چنان در برابر سخنان مهرانگیز امام تحت تاثیر قرار گرفت، که بین چشمان حضرت را بوسید و گفت: آن چه گفتم، در شما نبود و اعتراف می کنم خودم به آن چه گفتم، سزاوارترم.[7] دوست عزیز!شرکت در مراسم مذهبی و مراسم دعا و توسل و تلاوت قرآن کریم و نیز معاشرت با دوستان صالح و با تقوا و با اخلاق و مطالعه سیره امامان (علیهم السلام) و اخلاق بزرگان از علمای دین در رفع مشکل و اصلاح فرد تأثیر به سزایی دارند.البته همانطور که ذکر شد، این کار احتیاج به تقویت بعد نظری، تمرین، ممارست، صبر و استقامت دارد.در زمینه موضوعات مطرح شده بهتر است به کتاب معراج السعاده و اخلاق اسلامی مراجعه کنید. کتاب های بیشتری جهت مطالعه معرفی می شود.منابع اصلی اخلاق اسلامی:-راه روشن, ترجمه مهجه البیضاء فیض کاشانی- اخلاق اسلامی, ترجمه جامع السعادات ملا مهدی نراقی- معراج السعاده، ملا احمد نراقی- نقطه های آغاز در اخلاق عملی آیت الله مهدوی کنی - اخلاق در قرآن (3 جلد) مصباح یزدی- اخلاق در قرآن، آیت الله جوادی آملیمنابع بیشتر:- خودشناسی برای خودسازی، مصباح یزدی- تهذیب نفس، ابراهیم امینی- مقالات استاد محمد شجاعی- خودسازى، شهید باهنر- خودسازى، محمد یزدى- جهاد با نفس، ج 3، حسین مظاهرى در این زمینه به مفاتیح الجنان دعای مکارم الاخلاق مراجعه شود.برای مطالعه بیشتر در زمینه خوش اخلاق بودن به آدرس اینترنتی زیر مراجعه شود. http://www.porseman.org/archview.aspx?grp=6 ---------------------------------------------------------- [1] . آل عمران/ 159.[2] . قلم/4.[3] . میزان الحکمه،، ترجمه،ج٣، ص٤٦٧ .[4] . همان،ج٣، ص ٤٧٢ .[5] . همان،ج٨، ص ٣٣٠.[6] همان،ج3، ص ٤٨٥ .[7] . آموزه های اخلاقی- رفتاری امامان شیعه -علیهم السلام-، محمد تقی عبدوس و محمد محمدی ری شهری، بوستان کتاب، ص623.   .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه