آیا ابوبکراز اهل بیت پیامبر(ص) است؟چون شنیدیم ابوبکر(ص) از بستگان پیامبر است؟

نه ابوبکر و نه هیچ یکِ دیگر از کسانی که با پیامبر نسبتی داشته اند جزء اهل بیت آن حضرت به شمار نمی آیند مگر امیرالمومنین علی علیه السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها و امام حسن و امام حسین علیهما السلام و سپس بقیه ائمه اطهار علیهم السلام، برای روشن شدن موضوع توجه شما را به این نکات جلب می کنم:در مقدمه باید گفت: در این باره ما روایات بسیار داریم که مراد و منظور از «اهل بیت» را مشخص کرده اند. در کتاب های معتبر اهل سنت و شیعه روایات متعددی وجود دارد که درباره ی این موضوع به صراحت بیان داشته اند که مراد «از اهل بیت» چه کسانی هستند. در روایات اهل سنت در حدود چهل طریق یافت می شود که بر این نکته صحه گذارده اند و از کسانی چون ام سلمه، عایشه، ابن سعید حذری، ابن عباس و عبداللّه بن جعفر ـ که از روایات موثق و معتبرند ـ این روایات را نقل کرده اند. در روایات شیعه هم از طریق ائمه‌ اطهار ـ علیهم السّلام ـ به بیش از سی طریق این روایات نقل شده است و در مجموع باید گفت جای هیچ شک و تردیدی باقی نمی ماند که مراد و منظور از «اهل بیت» فقط، رسول مکرم اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ و علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ ، فاطمه‌ زهرا (س) و امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ و امام حسین ـ علیه السّلام ـ می باشند. علامه طباطبایی می فرماید: در این باره آنچه که از اهل سنت نقل شده است بیش از آن است که از شیعه نقل شده است.( طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، چاپ جامعه‌ مدرسین قم، ج 16، ص 311)دکتر تیجانی در کتاب «فسئلوا اهل الذکر» سی منبع از منابع معتبر اهل سنت را نقل می کند که نزول آیه ی تطهیر را درباره ی اهل بیت پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می دانند و در پایان اضافه می کند که علمایی از اهل سنت که این آیه را مربوط به اهل بیت پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می دانند، زیادند و ما به همین مقدار اکتفا می کنیم.( تیجانی، محمد، فسئلو اهل الذکر، ص 71)تفسیر البرهان، ذیل این آیه‌ شریفه، 64 روایت نقل کرده است که 58 روایت آن مربوط به تعیین شأن نزول و مصداق «اهل بیت» می باشد و جالب این است که روایات نقل شده از طرق مختلف اهل سنت در این رابطه بیش از روایات رسیده از شیعه است و صاحب این تفسیر 30 روایت را به طرق مختلف اهل سنت نقل می کند و 28 روایت را به طرق شیعه. و مطلب دیگر که در این باره جلب توجه می کند این است که در برخی از این روایات، بعضی از اصحاب کساء خود برای اثبات حقانیت خویش به این آیه استدلال نموده و تمسک جسته اند، از این جمله است روایت شماره‌ 24 که امیرالمؤمنین علی ـ علیه السّلام ـ در قضیه‌ جانشینی عمر و در جلسه‌ شورای تعیین خلیفه برای اثبات حقانیت و فضیلت خویش به این آیه استدلال فرموده و خطاب به آنان می فرماید: آیا این آیه درباره کسی جز من و همسرم و فرزندانم نازل شده است؟ که آنان در جواب می گویند: خیر.( بحرانی، سید هاشم، البرهان، چاپ مؤسسه‌ اعلمی للمطبوعات بیروت، سال 1999 م، ج 6، ص 286 ـ 252)در تفسیر الکاشف روایتی را در شأن نزول آیه‌ تطهیر از صحیح مسلم (القسم الثانی من الجزء الثانی) ص 116، چاپ 1348 هـ. نقل می کند و پس از نقل حدیث از صحیح مسلم می گوید: همین روایت با همین سند را ترمذی در صحیح خود و احمد بن حنبل در مسندش و دیگران از علمای اهل سنت نقل کرده اند.( مغنیه، محمد جواد، التفسیر الکاشف (چاپ دار العلم للملایین، بیروت)، 1990 م، ج 6، ص 217 ـ 216) در کتاب های حدیث و تفسیر به چهار دسته روایت در این باره برخورد می کنیم: 1. روایاتی که برخی از همسران پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل کرده اند و مفاد آن این است که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ آنان را از شمول آیه‌ تطهیر خارج کرده است.( طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج 7 و 8، ص 559؛ و حسکانی، شواهد التنزیل، ج 2، ص 56)2. روایاتی که مربوط به حدیث کساء است.( مسلم بن حجاج، صمیع، ج 4، ص 1883)3. روایاتی که می گویند: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ تا مدتی (شش ماه یا بیشتر) پس از نزول آیه‌ تطهیر به در خانه‌علی ـ علیه السّلام ـ و فاطمه (س) و فرزندانش می رفت و می فرمود: «الصلوه! یا اهل البیت! إنما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یُطهّرکم تطهیرا»( شواهد التنزیل، ج 2، از ص 11 تا ص 15 و ص 92 که به طرق مختلف نقل می کند)4. روایاتی که از ابو سعید خدری رسیده است که می گوید: این آیه درباره رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ و علی و فاطمه و حسن و حسین ـ علیهم السّلام ـ نازل شده است. «نزلت فی خمسه؛ فی رسول اللّه ـ صلّی الله علیه و آله ـ و علیٌ و فاطمه و الحسن و الحسین ـ علیهم السّلام ـ »( همان، ج 2، از ص 24 تا ص 27)در این بخش به روایتی از عایشه اشاره می کنیم که ضمن تصریح به این مطلب که مراد از اهل بیت، اهل بیت خاص پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ هستند، زنان پیامبر ـ از جمله عایشه ـ را از شمول آیه‌ تطهیر خارج می داند. ثعلبی در تفسیرش می گوید: هنگامی که از عایشه درباره‌ جنگ جمل و دخالتش در آن جنگ ویران گر سؤال کردند (با تأسف) گفت: این یک تقدیر الهی بود! و هنگامی که درباره ی علی ـ علیه السّلام ـ سؤال کردند چنین گفت: «تسألنی عن أحبّ الناس کان الی رسول اللّه و زوج احبّ الناس کان الی رسول اللّه، لقد رأیت علیاً‌ و فاطمه و حسناً و حسیناً و جمعَ‌ رسول اللّه بثوب علیهم ثم قال: اللّهم هؤلاء اهل بیتی و حامتی فأذهب عنهم الرجس و طهّرکم تطهیر. قالت: فقلتُ یا رسول اللّه أنا من أهلک؟ فقال: تنخیّ فإنکِ إلی خیرٍ»( طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج 7 و 8، ص 559) یعنی از من درباره ی کسی سؤال می کنید که محبوب ترین مردم نزد پیامبر بود و همسر محبوب ترین مردم نزد رسول خدا بود. من با چشم خود دیدم علی و فاطمه و حسن و حسین را که پیامبر آنها را در زیر پارچه ای جمع کرده و فرمود: خداوندا! اینان خاندان و اطرافیان من هستند، رجس و پلیدی را از آنها دور کن و از آلودگی ها پاکشان فرما! من گفتم: ای رسول خدا! آیا من نیز از آنها هستم؟ فرمود: تو فاصله بگیر! تو بر خیر و نیکی هستی (اما جزء این جمع نمی باشی) در پایان به ذکر چند روایت به منظور تکمیل بحث و نیز تبرک و تیمن می پردازیم: در تفسیر المیزان به نقل از «الدر المنثور» آورده است که طبرانی از ام سلمه نقل می کند که رسول‌خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ به فاطمه زهرا (س) فرمود: همسر و فرزندانت را خبر کن تا نزد من بیایند، پس از آمدن امیرالمؤمنین و حسنین ـ علیهم السّلام ـ ، رسول‌خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ پارچه ای را بر آنان انداخت و سپس دست خود را بر سر آنان قرار داد و فرمود: «اللّهم إن هؤلاء اهل محمد ـ و فی لفظٍ آل محمد ـ فأجعل صلواتک و برکاتک علی آل محمد کما جعلتها علی آل ابراهیم إنک حمید مجید» خداوندا! اینان خاندان محمد هستند ـ و در یک روایت به جای اهل، آل آمده است ـ بر آنها درود فرست همان گونه که بر خاندان ابراهیم درود فرستادی همانا تو ستوده و بزرگ مرتبه ای. و نیز در کتاب غایه‌ المرام از عبداللّه بن احمد بن حنبل از پدرش به اسناد خود از ام سلمه نقل می کند که این آیه ـ آیه تطهیر ـ در خانه ی من نازل شد و در خانه هفت نفر بود؛ جبرئیل، میکائیل و علی و فاطمه و حسن و حسین و من هم که در نزدیک درب خانه بودم، خطاب به رسول‌خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ گفتم: آیا من هم جزء اهل بیت هستم؟ پیامبر فرمود: تو بر راه درست هدایت شده ای تو از زنان پیامبر هستی. و نیز علامه طباطبایی نقل می کنند که در غایه‌ المرام، این حدیث از عبداللّه بن احمد بن حنبل به سه طریق از ام سلمه و نیز از تفسیر ثعلبی نقل شده است.( طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج 16 (چاپ جامعه مدرسین قم)، ص 318 ـ 316)و در تفسیر «الدر المنثور» به نقل از ابن مردویه که از ابی سعید خدری نقل کرده است، می گوید: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ چهل صبحگاه به در خانه علی و فاطمه (س) می آمدند و می فرمود: «السلام علیکم اهل البیت و رحمه اللّه و برکاته. الصلاه. رحمکم اللّه إنما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیر أنا حرب لمن حاربتم أنا سلم لمن سالمتم.»( همان، ص 318)و باز همین مطلب بالا را از طبرانی به نقل از ابی حمرا نقل می کند که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ به مدت شش ماه این عمل را انجام داد.( همان، ص 319 ـ 318)در تفسیر مراغی از ابن عباس نقل می کند که پیامبر به مدت نه ماه هر روز پنج مرتبه این عمل را انجام داد.( مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، (چاپ دار الفکر)، ج 8، ص 7)به این ترتیب روشن شد که نه ابوبکر و نه هیچ شخص دیگری جزء اهل بیت نمی باشند بلکه مراد از اهل بیت فقط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیرالمومنین علی علیه السلام و حضرت زهرا و امام حسن و امام حسین علیهم السلام و در ادامه باقی ائمه اطهار علیهم السلام می باشند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه