علت برتری امام علی(ع) نسبت به سایر پیامبران(ص) چیست؟

مقام حضرت على(ع) افضل از دیگر انبیا غیر از حضرت خاتم المرسلین مى باشد. دررابطه با دلیل این مسأله ابتدا باید توجه داشته باشید که نوعا در مسائل مختلف سه گونه استدلال وجود دارد: عقلى نقلى و حسى.(1) دلایل عقلى در رابطه با امور کلى مى باشند و در چنین موردى که مقایسه دو امر جزئى است نباید در جست وجوى آن بود. زیرا خارج از قلمرو براهین عقلى است.(2) دلیل حسى نیز وجود ندارد زیرا اولا ما نظاره گر تمام اعمال و حرکات آنها نیستیم تا با مقایسه شهودى از طریق کنش آنها حکم به برترى یکى بر دیگرى نماییم. ثانیا اصلا فضایل و مقامات تجربه پذیر نیستند مگر آن که خواصى از طریق تجربه باطنى حقایقى را دریافت دارند.(3) تنها مى ماند دلیل نقلى. این گونه ادله نیز چند دسته اند: روایات خاص و صریح روایات صریح و عام و روایات غیر صریح. الف) دسته اول روایاتى است که به صراحت بر فضیلت امیرالمومنین(ع) بر شخص حضرت ابراهیم(ع)دلالت دارد. مانند احتجاج خود آن حضرت. چنان که در احتجاج طبرسى آمده است که از آن حضرت پیرامون این مسأله سوال شد و فرمودند: من از ابراهیم(ع) برتر مى باشم. زیرا وقتى خداوند از قیامت و برانگیخته شدن مردگان با وى سخن گفت از خداوند درخواست نمود که چگونگى آن را به وى بنمایاند. خطاب آمد: « اولم تومن؟» جواب داد:« لیطمئن قلبى ». ولى من در مرتبه اى از یقین هستم که: لو کشف الغطأ ما ازددت یقینا؛ اگر همه پرده هاى غیب کنار رود اندکى بر یقینم افزوده نگردد زیرا آن را اندک کاستى نیست تا بدین وسیله جبران گردد. ب) روایات عام آنهایند که فضیلت امیرالموءمنین(ع) بر دیگر انبیا را به طور عام و مطلق دلالت دارند بدون آنکه در آنها نام شخص حضرت ابراهیم (ع) ذکر شده باشد.از جمله در جلد 11 بحارالانوار (ص 139 ب 2 ح 6) آمده است: « قال رسول الله(ص): ان الله فضل انبیائه المرسلین على ملائکه المقربین و فضلنى على جمیع النبیین و المرسلین و الفضل بعدى لک یا على و للملائکه من بعدک ». این مضمون در جلد 26 ص 335 نیز آمده است. ج) دسته سوم روایاتى است که لفظا و صراحتا فضیلت بربرترى حکم نمى رانند. بلکه برترى پنج تن از دیگر مخلوقات از آنها استنباط و کشف مى شود. از جمله:1- احادیثى که نشان مى دهد حضرت آدم (ع) نور پنج تن را درعرش الهى مشاهده کرد.2- احادیثى که پیرامون توسل انبیاى گذشته به اهل بیت وجود دارد.3- حدیث قدسى مرسله اى که در آن خداوند به پیامبر (ص) فرموده است: «اگر تو نبودى جهان را نمى آفریدم و اگر على نبود تو را نمى آفریدم و اگر فاطمه نبود هیچ یک را».در روایات زیادی به این مسأله اشاره شده است که نبی اکرم(ص) افضل از جمیع مخلوقات است و بعد از آن حضرت علی(ع) افضل از همه است و این به خاطر نبوت و یا امامت نیست چرا که دیگران نیز آنها را داشتند. نبوت و امامت منصب است ولی ولایت مقام و مرتبه وجود است. هیچ نبی یا امامی نیست که مگر اینکه ولی نیز هست. اما ممکن است کسی ولی باشد ولی امام یا پیامبر نباشد. مثل حضرت فاطمه(س) که صاحب ولایت است ولی امام و نبی نیست و درجات انسانها به درجات ولایت آنهاست. و ولایت یعنی مظهر اسمی از اسماء الهی بودن. اگر موجودی مظهر اسمی از اسماء الهی شد  به واسطه آن مظهریت بر امور متعلق به آن اسم ولایت پیدا می کند. و می تواند در آنها تصرف تکوینی داشته باشد. جناب عزرائیل مظهر اسم ممیت است. فلذا بر هر چه که قابلیت مردن داشته باشد از این حیث ولایت دارد. حضرت عیسی مظهر اسم محیی شده بود. لذا به اذن خدا که صاحب اسم است مرده ها را زنده می کرد. جبرئیل مظهر اسم علیم است. فلذا هر که چیزی بیاموزد به واسطه جناب جبرئیل و ملائک تحت فرمان اوست. البته مظهریت نیز خود مراتب دارد. جبرئیل مظهر اسم علیم است. فرشتگان زیردست او نیز مظهر این اسمند ولی مظهریت جبرئیل اقوا از آنهاست. انبیاء هر کدام مظهر چندین اسم بوده و درجات ولایت آنها نیز وابسته به هم بوده است. اینکه در روایات آمده است، فلان نبی صاحب فلان تعداد از حروف اسم اعظم بود مراد همین است. در روایات آمده است که اهل بیت(ع) به همه اعظم عالمند جز یک حرف که مختص خداست. یعنی اهل بیت علیهم السلام مظهر کل اسم اعظمند، مظهر اسم اعظم جامع الله هستند اما چرا مظهریت افراد برای اسماء الهی متفاوت است؟ چرا اهل بیت مظهر همه اسماء حق شده اند و دیگر انبیاء مظهر برخی اسماء؟این مطلب به هندسه خلقت را از اشرف به اخس و از اقوی به اضعف آغاز کرد. اولین مخلوق برترین مخلوق بود و مخلوق بعدی اضعف از او بود. هستی یک حقیقت دارای مراتب است. هر مرتبه معلول مرتبه قبلی است. هستی یک سلسله از علتها و معلولهاست که در صدر این سلسله خداست. و پایین ترین مرتبه آن ماده است. طبق روایات اولین مخلوق نور وجود نبی اکرم(ص) بود و بعد از آن نور علی(ع) بود که از نور پیامبر(ص) آفریده شد و بعد از او نور باقی اهل بیت بود. و بعد از آن نور انبیاء بود. اول عالم ربوبیت و عالم اسماء و صفات حق است و بعد از آن عالم عقل و بعد از آن عالم مثال یا برزخ و در آخر عالم ماده. موجودات از بالا به پایین سیر می کنند تا به عالم ماده می رسند و آن گاه در عالم ماده هر کسی استعداد بازگشت به مرتبه خود را دارد. همان مرتبه ای که از آن تنزل کرده است لکن بازگشت اختیاری است. آغاز عین نور است و سعادت ولی در بازگشت شخص یا با سعادت به مرتبه خود باز می گردد با با شقاوت. و چون اهل بیت(ع) در این سلسله در صدرند صاحب ولایت تامّه نیز هستند و چون در صدر سلسله علل و معالیل هستند واسطه تمام تمام فیوضات نیز هستند. در قوس نزول واسطه فیضند و در قوس صعود صاحب شفاعت. حتی فیض نبوت نیز به واسطه اینها به سایر انبیاء رسیده است. کما اینکه هدایت به واسطه انبیاء به امتشان رسیده است. و قرآن که مظهر علم خداست عین وجود اهل بیت(ع) است چرا که آنها مظهر علم خدا نیز هستند. و اساسا کتاب هر پیامبری، عین وجود خود او و نقشه وجودی اوست. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه