آیا ممکن است وحی به غیر معصومین به افراد عادی هم نازل شود و آن ارتباط قوی معنوی را با خدا برقرار کنند وحی به چه صورت اتفاق میفتد؟

ابتدا لازم است تعریف وحی را بدانیم. وحی در قرآن در چند شکل و معنا وقوع یافته است:1. اشاره پنهانی: این تعریف همان معنای لغوی وحی است؛ چنان که به اشاره حضرت زکریا (علیه السلام) به قومش در قرآن، «وحی» اطلاق شده است: « فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَى إِلَیْهِمْ أَن سَبِّحُوا بُکْرَةً وَ عَشِیًّا» (1) "او از محراب عبادتش به سوی مردم بیرون آمد و با اشاره به آنان گفت: "به شکرانه این موهبت، صبح و شام خدا را تسبیح کنید". 2. هدایت غریزی: این نوع وحی همان رهنمودهای طبیعی است که در نهاد تمام موجودات به ودیعت نهاده شده است. هر موجودی، اعم از جماد، نبات، حیوان و انسان، به طور غریزی راه بقا و تداوم حیات خود را می داند. از این هدایت طبیعی در قرآن با نام «وحی» یاد شده است: «أَوْحَى رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا یَعْرِشُونَ» (2) " و خدا به زنبور عسل وحی کرد که از کوه ها و درختان و سقف های رفیع منزل گیرید و سپس از میوه های شیرین تغذیه کنید...". 3. الهام (سروش غیبی): گاه انسان پیامی را دریافت می دارد که منشأ آن را نمی داند؛ به ویژه در حالت اضطرار که گمان می برد راه به جایی ندارد، ناگهان درخششی در دل او پدید می آید، راه را بر او روشن می سازد و او را از آن تنگنا بیرون می آورد. این نوع پیام های راهگشا، همان سروش غیبی است که از پشت پرده هستی به مدد انسان می آید. در قرآن، به همین الهامات غیبی «وحی» اطلاق شده است: «وَأَوْحَیْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِیهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَیْهِ فَأَلْقِیهِ فِی الْیَمِّ وَلَا تَخَافِی وَلَا تَحْزَنِی ... » (3) " و به مادر موسی وحی کردیم که طفلت را شیر ده و چون بر او ترسان شوی به دریا افکن ...". لازم است بدانیم این نوع از سروش های غیبی گاه منشأ رحمانی و گاهی منشأ شیطانی دارند. از این رو، در قرآن به وسوسه های شیطان نیز «وحی» اطلاق شده است: «وَ کَذلِکَ جَعَلْنا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیاطینَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ یُوحی بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ ما فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَ ما یَفْتَرُون» (4)" و هم چنین ما بر هر پیامبری دشمنی از شیطان های انس و جن قرار دادیم که برخی از آنان برخی دیگر را «وحی» وسوسه می کنند...". 4. وحی رسالی: وحی به معنای مصطلح آن، بیش از هفتاد بار در قرآن از آن یاد شده است. این نوع وحی به انبیاء (علیهم السلام) اختصاص داشته و از مهمترین شاخصه نبوّت آنها محسوب می گردد «وَکَذَلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لِّتُنذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنذِرَ یَوْمَ الْجَمْعِ لَا رَیْبَ فِیهِ فَرِیقٌ فِی الْجَنَّةِ وَفَرِیقٌ فِی السَّعِیرِ » (5) "و چنین قرآن فصیح عربی را ما به تو وحی کردیم ...". در قرآن کریم به اشکال سه گانه نزول وحی رسالی هم اشاره شده است که اجمالا به آن اشاره می شود:- تکلّم مستقیم و بدون واسطه، یعنى بین خدا و پیامبر، واسطه ای نیست و پیامبر مستقیماً وحى را از منبع فیض دریافت مى کند.- تکلم خداوند از وراى حجاب: در این نوع پیامبر تنها صدا وحی را می شنود و هیچ چیز را نمی بیند. این گونه دریافت وحی مانند آن است که کسی از پس پرده سخن بگوید و انسان تنها صدای او را بشنود؛ از این رو قرآن از این قسم به «وراء حجاب» تعبیر می کند.- دریافت وحی به واسطه فرشته الهی و حضرت جبرئیل(علیه السلام)بر قلب مبارک پیامبر (صلۀالله علیه و آله) «نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ عَلَى قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنذِرِینَ » (6) "روح الامین قرآن را بر قلب تو فرود آورد".بنابراین وحی دارای تعاریف و اقسامی است. که نوع مصطلح آن وحی رسالی است که نزول آن برای تشریع و ابلاغ پیام خداوند متعال بوده و انبیاء می باشدو از نشانه های نبوت و رسالت آنان به حساب می آید و به سایرین حتی معصومین (علیهم السلام) این نوع وحی نازل نمی شود. اما نزول فرشته وحی و نزول الهامات قلبی بر معصومین (علیهم السلام) امری ممکن می باشد. و به واسطه آن ارتباط قوی معنوی با خداوند ایجاد می شود و به مقام عصمت می رسند. نزول چنین وحی ایی برای غیر معصومین نیز غیر ممکن می باشد ولی نزول الهامات قلبی بدون نزول فرشته وحی، بر غیرمعصومین ممکن می باشد.و همچنین باید بدانیم که سایر انواع القائات و الهامات که عنوان وحی نیز بر آن صدق می کند بر سایر انسان ها و موجودات جاندار و بی جان الهام می شود. و نمی توان نام اینها وحی مصطلحی دانست که با اشکال مختلف آن بر انبیاء نازل می شده است.پاورقی:(1) سوره مریم، آیه 11.(2) سوره نحل، آیه 68.(3) سوره قصص، آیه 7.(4) سوره انعام، آیه 112.(5) سوره شوری، آیه7.(6) سوره شعراء، آیات 193 و 194. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه