دیدگاه کلی اسلام درباره داشتن تعداد دوستان و رفیقان زیاد یا کم چیست؟

انسان به گونه ای آفریده شده است که مجبور است در جمع زندگی کند زیرا او نیازهای بسیاری دارد که تا در جمع زندگی نکند برآورده نمی شود. نیازهای جسمانی، نیازهای شناختی، نیازهای عاطفی، نیاز های اجتماعی از مهم ترین نیازهایي می باشند که تنها در زندگی جمعی و داشتن تعامل و روابط اجتماعی مثبت پاسخ داده می شوند. در زندگی بدون ارتباط، هیچ نوع سخن، فهم، شادی، غم و هیچ پیام و نیازی را نمی توانیم به دیگران انتقال دهيم. و نیازهای خود را نمی توانیم بدون برقراری ارتباط به دست آوریم. پس اگر بخواهیم در زندگی شخصی، خانوادگی، و اجتماعی خود موفق تر باشیم، سالم تر زندگی کنیم، و آرامش روانی بیشتری را تجربه نماییم، در داد و ستدهای زندگی اصل انسانی محبت را باید به خاطر داشته باشیم. پیامبر ـ صلی الله علیه و اله و سلم ـ می فرمایند: «مودت، محبت و نیکی کردن با مردم نیمی از خرد است». طبق سخن پیامبر کسی که نسبت به دیگران ابراز دوستی می کند و در نتیجه دوستان بیشتری دارد از خرد و عقل بیشتری هم برخوردار است. پس با توجه به سخن پیامبر اسلام و ضرورت روابط انسانی متوجه می شویم که هر چقدر دوست داشته باشیم باز هم کم است و باید تلاش کنیم به تمام کسانی که معاشرت با آن ها داریم به عنوان دوستان خود بنگریم. مزلو یکی از صاحب نظران روان شناسی بر این باور است که انسان، نیازهای گوناگونی دارد، مثل گرسنگی و تشنگی، نیاز به امنیت، احساس تعلق داشتن، و پیوند جویی. و اگر بخواهد به مقام بالاتر یعنی خود شکوفایی برسد باید نیازهای پایین دست، ولی اساسی را برآورده سازد انسان احساس نیاز به دیگران می کند و از تنهایی نفرت دارد. طبق این دیدگاه توجه داشته باشیم که در اجتماعی که بین افراد عشق، دوست داشتن، و دوست داشته شدن از بین برود، هویت و عزت نفس از بین خواهد رفت. در نتیجه ضمن این که از رسیدن به هدف های بالاتر و خود شکوفایی باز خواهد ماند، احساس تنهایی می کند، یکی از پیامدهای منفی احساس تنهایی، آسیب به سلامت روان است. بهداشت روانی چنین شخصی ممکن است با خطر روبرو شود. از طرف دیگر، تعامل مثبت با دیگران سبب می شود که استعدادها شکوفا شود. به عبارت دیگر دو نفری را در نظر بگیرید که یکی همیشه تنها زندگی می کند، با مردم ارتباط ندارد، او در روابط اجتماعی مشکلات زیادی خواهد داشت و شاید حتی در حرف زدن با دیگران دچار مشکل شود. دیگری را در نظر بگیرید که مثلاً همیشه به مسجد می رود با مردم احوال پرسی دارد، این شخص توانایی بیشتری را کسب می کند و استعدادهایش بیشتر رشد نموده و بهتر می تواند از عهده کارهای زندگی برآید. پس تا این جا روشن شد که بطور کلی داشتن دوستان زیاد در روابط اجتماعی به انسان کمک می کند که بهتر زندگی کند. باید توجه داشت که در اسلام کیفیت بر کمیت می چربد، یعنی اسلام سفارش بیشتر می کند که دوستان پاک، صادق، با ایمان، جوانمرد، و اهل مدارا انتخاب کنید. و تأکید می کند که بر اساس اصل مشترک ایمان دوستان را انتخاب کنید. و رفت و آمدهایتان را بر باورهای اصیل دینی استوار نمایید. در نظر دارید که توحید و یگانگی خدا محور تمام دوستی هاست. انتخاب دوستانی که از عمق دل به یگانگی خدا اعتقاد دارد اهمیت زیاد در زندگی انسان دارد. مطمئناً به دو واژه «برادر» و «خواهر» عنایت داشته اید. در اسلام روابط بین مسلمانان از روابط دوستی جلوتر می رود و قرآن مومنین را برادر خطاب می کند و می فرماید: «همانا کسانی که ایمان آورده اند برادرند». یعنی برادر در همه حالت ها به فکر کمک به برادرش می باشد و او را تنها نمی گذارد. نکته مهم دیگر این که انسان نمی تواند راز های دل خود را به همه بگوید و در گرفتاری ها و تنهایی ها یار و غم خوار باشد، به همین جهت لازم است که انسان از بین برادران مسلمان خود، بهترین، با تقوا ترین، امانت دار ترین شان را به عنوان رازدار، و محرم اسرار خود انتخاب کند (البته هر مطلبی گفتنی نیست) چنان که به سفارش پیامبر ـ صلی الله علیه و اله و سلم ـ در سال اول هجرت 300 نفر از مهاجرین و انصار پیمان برادری بستند و حضرت پیامبر با حضرت علی ـ علیه السلام ـ پیمان بست. و او را به عنوان برادر خود انتخاب کرد. پس از روش پیامبر استفاده می شود که هر فردی باید در زندگی خصوصی خود علاوه بر این که همه انسان ها را به صورت دوستان و برادران خود می نگرد، از بین آن ها، بهترینش را که در دسترس باشد، برای رفاقت انتخاب کند، رفیقی که هم دوست خوب است، هم برادر خوب و راز دار و یاور خوب. نکته مهم: اگر در انتخاب فردی به عنوان رفیق مردد هستید لطفاً حداقل سه ویژگی شخصیتی را مد نظر قرار دهید: اولاً ایمانش نسبتاً قوی باشد. ثانیاً تقوی داشته باشد و ثالثاً خردمند باشد. ایمان مهم است زیرا همان طور که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: «مرد بر دین همنشین خویش است». در عالم رفاقت رفقا از همدیگر الگو گیری می کنند و ناخود آگاه تاثیر می پذیرند. تقوا مهم است زیرا در کسی که باتقوا است، کرامت و بزرگواری و بزرگ منشی دیده می شود. رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: اسعد الناس من خالط کرام الناس. سعادت مند ترین مردم کسانی هستند که با افراد با کرامت معاشرت می کنند، کرامت هم در تقوا است: إِنَّ أَکرَمَکمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکمْ دوست خوب، دوست عاقل و خردمند است. عاقل کسی است که عقل کافی داشته باشد و بتواند در مسائل زندگی به انسان کمک فکری کند. و اگر عیب و کاستی داريد به شما بگوید و شما آن عیب خود را اصلاح کنید. امام علی ـ علیه السلام ـ می فرمایند: «روا نیست مرد مسلمان با فاجر، احمق و دروغگو طرح برادری بیفکند». پس ملاحظه کردید که داشتن روابط بر اساس دوستی با همه مردم برای سلامت روانی فرد بسیار مفید است با این وجود، نمی توان به همه، به عنوان رفیق نگاه کرد. به عبارت دیگر نهایت سعی در پیدا کردن رفقای خوب باید به کار گرفته شود هر چند زیاد شوند گر چه در عمل رفقایی که ملاک ها را داشته باشند زیاد نمی باشند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه