پاسخ:امام مهدی (علیه السلام) در غیبت صغری، چهار نفر را به شیعیان معرفی فرمودند؛ این چهار نفر، بین شیعیان به نام هایی؛ همچون: «نواب خاص امام زمان» (عجل اللَّه تعالی فرجه شریف)، «سفرای حضرت»، «وکلای خاص»، «نواب اربعه» و «سفرای اربعه» معروفند.آنان خود از اصحاب امامان پیشین و از عالمان بزرگ و پارسای شیعه بودند. [۱] که اسامیشان عبارت است از:۱. ابو عمرو، عثمان بن سعید عمری

پاسخ:امام مهدی (علیه السلام) در غیبت صغری، چهار نفر را به شیعیان معرفی فرمودند؛ این چهار نفر، بین شیعیان به نام هایی؛ همچون: «نواب خاص امام زمان» (عجل اللَّه تعالی فرجه شریف)، «سفرای حضرت»، «وکلای خاص»، «نواب اربعه» و «سفرای اربعه» معروفند.آنان خود از اصحاب امامان پیشین و از عالمان بزرگ و پارسای شیعه بودند. [1] که اسامیشان عبارت است از:1. ابو عمرو، عثمان بن سعید عمریوی نخستین نائب حضرت است و نزد شیعیان مقام والایی دارد. او به عمروی معروف است زیرا جدّ مادرش «عمروی» بود. [2] شغل او در ظاهر، روغن فروشی بود تا دشمنان، به اسراری که بین او و امام (علیه السلام) وجود داشت آگاهی نیابند. ابو عمرو، اموالی را که شیعیان برای امام می فرستادند در ظرف های روغن مخفی می کرد و نزد امام عسکری (علیه السلام) می آورد، زیرا او علاوه بر وکالت امام زمان (علیه السلام)، وکیل امام عسکری (علیه السلام) نیز بود و مدتی هم به خدمت گذاری و وکالت امام هادی (علیه السلام) مفتخر بود؛ پس عثمان بن سعید از دوران جوانی در خاندان عصمت و طهارت، افتخار خدمت گذاری داشت.امام عسکری (علیه السلام) در وصف او فرموده اند: ابو عمرو، ثقه، امین و مورد اعتماد من است همان گونه که مورد اعتماد گذشتگانم بود. هر آنچه برای شما نقل می کند از جانب من است و آنچه را به شما می رساند از ناحیه من است.[3]عثمان بن سعید بعد از رحلت امام عسکری (علیه السلام) آن حضرت را غسل داد و کفن کرد. و حضرت مهدی (علیه السلام) او را بر وکالت و نیابت خود ابقا و این نیابت را به گروهی از شیعیان اعلام کرد. عثمان بن سعید بین امام عصر (علیه السلام) و مردم در غیبت صغری واسطه شد. و گاهی توقیعات و نامه های حضرت را به مردم ابلاغ می کرد. پس از رحلت او، فرزندش محمّد، وکیل حضرت حجّت (علیه السلام) شد.2. دومین سفیر حضرت مهدی (علیه السلام) محمد بن عثمان بن سعید عمروی استوی نیز همانند پدر بزرگوار خود، از بزرگان شیعه به شمار می آید و موقعیت اجتماعی، تقوا و عدالت او، اعتماد امام و مردم را به خود جلب کرده بود تا آنجا که حضرت مهدی (علیه السلام) به او فرمودند: «لم یزل ثقتنا فی حیاة الاب رضی اللَّه عنه»؛ [4] تو همیشه در زمان حیات پدرت مورد وثوق و اعتماد ما بودی.شخصی از محمد پرسید: آیا خود حضرت مهدی (علیه السلام) را دیده ای؟ فرمود: بلی! آخرین باری که حضرت را زیارت کردم کنار کعبه بود که می فرمود: «اللهم أنجز لی ما وعدتنی»؛ خدایا وعده ظهورم را محقق فرما! و حضرت را در کنار مستجار کعبه دیدم که به پرده کعبه چسبیده بود و می فرمود: «اللهم انتقم لی من أعدائک»؛ خدایا انتقام مرا از دشمنانت بستان!او حدود پنجاه سال نیابت و وکالت حضرت مهدی (علیه السلام) را بر عهده داشت و به خوبی انجام وظیفه کرد و توانست با مدعیان دروغین نیابت مبارزه و به امور مردم رسیدگی کند و توقیعات حضرت را به مردم برساند. تا آن که در جمادی الاولی سال (304 یا 305 ه ق) به رحمت ایزدی پیوست.3. سومین سفیر حضرت حجّت (علیه السلام) شیخ جلیل القدر ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی استاو از اصحاب امام عسکری (علیه السلام) به شمار می آید که در آخر ماه جمادی الاولی سال (305 ه ق) نیابت امام مهدی (علیه السلام) را به عهده گرفت. حسین بن روح میان شیعیان بغداد، موقعیت اجتماعی خوبی داشت. آن گونه که سفیر دوم درباره اش گفته بود: او قائم مقام من و سفیر بین شما و امام زمان ( علیه السلام) است. او وکیل، ثقه و امین است؛ پس در امورتان به او مراجعه و در امور مهم به او اعتماد کنید! زیرا من امر شده ام تا این مطلب را به شما برسانم.[5] وی مدت 21 سال سفارت حضرت صاحب (علیه السلام) را بر عهده داشت و آن حضرت در نخستین نامه اش به او، درود فراوانی تقدیمش کرد.[6] حسین بن روح در هجدهم شعبان سال (326 ه ق) رحلت کرد.4. چهارمین سفیر حضرت مهدی (علیه السلام) ابوالحسن علی بن محمد سمری استوی بنابر دستور امام زمان (علیه السلام) و وصیت حسین بن روح نوبختی نیابت خاص به او منتقل شد و مدت سه سال وکیل خاص آن حضرت بود امّا به لحاظ اوضاع سیاسی خاص، شرایط زمان و کوتاه بودن دوران سفارت، فعالیت عمده ای نداشت یا شاید کارهای او از باب تقیّه و احتیاط، برای آیندگان نقل نشده است! چند روز پیش از رحلت او، آخرین توقیع حضرت ولی عصر (علیه السلام) صادر شد و آن حضرت به او اعلام فرمود: «تا شش روز دیگر مرگ تو فرا خواهد رسید؛ امورت را آماده کن! و مهیّا باش! و شخصی را هم به عنوان جانشین خود تعیین نکن! چون زمان غیبت دوم (کبری) فرا رسیده است». [7]وظایف نواب اربعه1. زدودن شک و حیرت مردم درباره وجود حضرت مهدی (علیه السلام)مهم ترین وظیفه نواب چهارگانه به ویژه نخستین آنان، این بود که به شیعیان وجود آن حضرت را ثابت کنند و به آنان بگویند که امام عسکری (علیه السلام) فرزندی به نام مهدی دارد. او، امام است و اینان وکیل اویند.2. مبارزه با غلات و مدعیان دروغین مهدویت و بابیّت3. پاسخ گویی به شبهات و پرسش های فقهی و اعتقادی4. سازمان دهی و سرپرستی سازمان وکالت؛ یعنی نائبان خاص، در هر منطقه ای شخصی را وکیل خود کرده بودند تا آنان به امور مردم رسیدگی کنند. از این رو نواب اربعه، سازمان وکالت را نیز سرپرستی و رهبری می کردند.5. مبارزه با وکلای دروغین و مدعیان وکالت6. حفظ امام مهدی (علیه السلام)، از راه پنهان داشتن نام و مکان حضرت7. آماده سازی مردم برای پذیرفتن غیبت کبری8. دریافت و توزیع اموال متعلق به امام مهدی (علیه السلام)گفتنی است نیابت خاص حضرت، شرایط ویژه ای داشت که در هر کسی یافت نمی شد. برخی از این شروط عبارتند از:1. فهم و درایت بالا نسبت به دیگران2. حساس نبودن حکومت های زمان نسبت به نایب3. صبر و استقامت ویژه در انجام مأموریت4. رازداری و حفظ اسرار امام و رعایت اصل تقیه. پاورقی و منابع:[1]. مؤلفان پور سید آقایی، جباری عاشوری، حکیم، تاریخ عصر غیبت (نگاهی تحلیلی به عصر غیبت امام دوازدهم، ص 285، انتشارات حضور.[2]. شیخ طوسی، الغیبة، ص 214، و تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (علیه السلام)، دکتر جاسم حسین، ص 141.[3]. علامه محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 51، ص 334.[4]. همان، ص 349.[5]. شیخ طوسی، الغیبة، ص 371.[6]. همان، ص 372.[7]. علامه محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 51، ص 361، الناشر مؤسسة الوفاء، بیروت، الطبعة الثانیة، 1403 (ه ق)، و کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج 2، ص 516 و الغیبة، شیخ طوسی، ص 442-443. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه