سند حديث كساءچيست ؟

در ابتداي بحث تقاضا مي‌شود به چند مورد نكات زير دقت بفرماييد؛ در موضوع اين كه پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ كساء (عباء يا جامه‌اي كه آن وقت معمول بوده) بر خود و چهار نفس مقدس (حضرت علي ـ عليه السلام ـ، حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ‌ ، امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ ) پوشاند؛ هنگام نزول آية شريفه به دو مضمون وارد شده است: 1. اينكه جبرئيل اول آيه‌ را نازل مي‌كند و سپس رسول خدا صلی الله عليه و اله و سلم اهل بيت را در زير عبا جمع می کند : إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً ؛ در خانة حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ نازل شد و يا در بعضي روايات در خانه ام سلمه بوده است. 2. پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ كساء را روي خود و چهار نفس مقدس پوشاند و در اين هنگام خداوند متعال آية شريفه تطهير را نازل فرموده و طبق مدارك و روايات وارده چه در مجامع اهل تسنن و چه در كتب اهل شيعه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مكرراً اين آيه را به مدت چند روز بردر خانة حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ آمده و تلاوت فرموده است. يعنی حديث کسا را دو گونه نقل کرده اند : يکی اينکه اول آيه نازل شد و بعد اين پنج نفر زير عبا جمع شدند و دوم اينکه اول اين پنج نفر زير عبا جمع شده بودند و سپس آيه نازل شد که از نظر اصل مطلب که آيه در باره پنج تن آل عبا عليهم السلام نازل شده است ، هيچ تفاوتی نمی کند . سند و منبع حديث کساء در کتاب های روايی ، تاريخی ، تفسيری شيعه بيش از آن است که کسی بخواهد در سنديت آن شبهه ايجاد کند لذا از آوردن آن صرف نظر می شود ولی اين حديث در کتب اهل سنت نيز آمده و همه اهل سنت پذيرفته اند که مراد از اهل بيت در اين آيه عبارتند از : امير مومنان علی بن ابی طالب عليه السلام ؛ فاطمه زهرا سلام الله عليها ؛ امام حسن مجتبی عليه السلام و امام حسين عليه السلام . و اينک نمونه هايی از روايات اهل سنت: حاكم در كتاب خود «مستدرك علي الصحيحين» چنين گفته است: حدثّني ابوالحسن اسماعيل بن محمد بن الفضل... عن اسماعيل بن عبدالله بن جعفر بن ابي‌طالب، عن ابيه قالَ: لمّا نظرَ رسولُ الله ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ اليّ الرحمة هابطةً قالَ: اُدعوُ الي اُدعُوا لي فقالت صفّيةُ: من يا رسول الله؟ قالَ اهلُ بيتي عليّاً و فاطمةَ و الحسنَ و الحُسينَ، فجيءَ بهِم فالقي عليهمُ النّبيُ ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ كساءةُ ثمَّ رفعَ يديهِ ثم قالَ: اللّهمّ هولاء آلي فصّل علي محمدٍ و علي آل محمد، و انزلَ الله عزّوجلّ (انما يريدُ الله ليذهبَ عنكمُ الرجس اهل البيت و يطهّركم تطهيرا... قال: هذا حديث صحيح؛ حاكم گويد از عبدالله فرزند جعفر بن ابيطالب ـ عليه السلام ـ نقل مي‌كند كه گفت: هنگامي كه رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مشاهده فرمود رحمت خداوندگاري در حال فرود آمدن است، فرمود: به سوي من بخوانيد! «صفيه» گفت: چه كسي را اي رسول خدا؟ فرمود: اهل بيت من علي، فاطمه، حسن و حسين ـ عليهم السلام ـ را فراخوانيد. آن گاه كه ايشان آمدند پيامبر اكرم «كساء» خويش را بر آنها افكند و سپس دست هاي مبارك خويش را بلند كرد و فرمود: خداوندا اينان آل منند پس برمحمد و آلش درود فرست، ‌خداوند متعال هم اين آيه را فرو فرستاد (انّما يريد الله ليذهب ... و يطهّركم تطهيراً)، حاكم، سند اين حديث را صحيح دانسته است. حديث كساء در روايت عايشه مسلم در صحيح خود چنين مي‌گويد: حدثّنا ابوبكر بنُ أبي شيبة محمد بن عبدالله قالت: قالَتْ عائشةُ: خرجَ النبيُّ غداةً و عليهِ فرطٌ مُرحّلٌ، من شعر اسودَ. فجاءَ الحسن بن عليٍّ فادخلهُ ثمّ جاء الحسين فدخل معهُ ثُم جاءتْ فاطمةُ فأدخَلها، ثم جاء عليُّ فأدخلهُ، ثم قال: انّما يريد الله ليذهب عنكم الرّجس اهل البيتِ و يطهّركم تطهيراً؛ مسلم گويد: عايشه نقل می کند که روزي رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ بيرون آمد و عبايي نقشدار كه از موي سياه بافته شده بود بر دوش داشت. ابتدا حضرت امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ آمد و او را به زير عبا جاي داد، پس از او حسين آمد، ‌او را هم به زير عبا جاي داد، پس فاطمه آمد و در زير عبا قرار گرفت، بعد علي آمد و او را هم همراه ديگران زير عبا، جاي داد و سپس فرمود: «انّما يريد الله ليذهب عنكُم الرجس اهل البيت و يطهّركم تطهيراً»؛ اين روايت در سنن كبري، بيهقي، و تفسير طبري، ج 22، ص 5، و ابن كثير در تفسيرش، ج 3، ص 485 و سيوطي در الدر المنثور، ج 5، ص 198 ـ 199 آورده‌اند. حديث كساء در روايت ام سلمه بيهقي در كتاب سنن خود مي‌گويد: اَخبرنا ابوعبدالله الحافظ غيرمرة... عن امّ سلمة قالَتْ: في بيتي اُنزلتْ (انّما يريدُ الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيراً) قالت؛ فأرسلَ رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ الي فاطمة و عليّ و الحسن و الحسين فقال: هؤلاء اهل بيتي و في حديث القاضي و اسّلمي: «هؤلاءِ اهلي» قالت: ‌فقلتُ: يا رسول الله أما اَنَا من اهلِ اليسر، قال: «بلي ان شاء‌الله تعالي». ام سلمه مي‌گويد: هنگامي كه آية تطهير نازل شد رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ علي و فاطمه و حسن و حسين را فراخواند و بر آنان كسائي( ردائي) پوشاند. پس به رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ گفتم: يارسول الله آيا من هم از شمايم، ‌فرمود: تو از اهل بيت من نيستي، ولي بر خير و خوبي مي‌باشي ان شاء الله. اين روايت را حاكم در مستدرك خويش آورده است. مکانی که حديث کساء نازل شده : از منابع شيعه و نيز برخی از منابع اهل سنت بدست می آيد که آيه تطهير که حديث کساء هم مربوط به اين آيه می باشد در منزل ام سلمه همسر رسول خدا صلی الله عليه و اله و سلم نازل شده است . هر چند در برخی از روايات اهل سنت آمده که در منزل عايشه همسر ديگر رسول خدا صلی الله عليه و اله و سلم نازل شده است . زمان حديث کساء : رواياتي است كه مي‏خوانيم بعد از نزول آيه تطهير پيامبر صلی الله عليه و اله و سلم چندين ماه هنگامي كه براي نماز صبح از كنار خانه فاطمه سلام الله عليها مي‏گذشت صدا مي‏زد "الصلاة يا أهل البيت" و در بعضي روايات دارد "السلام عليك يا اهل البيت" مفسر معروف حاكم حسكاني در كتاب خو دنقل مي‏كند: پيامبر صلی الله عليه و اله و سلم نه ماه هنگامي را كه براي نماز صبح از كنار خانه علي و فاطمه مي‏گذشت صدا مي‏زد. هنگام نماز است اي اهل بيت، خداوند تنها مي‏خواهد پليدي را از شما اهل بيت دور سازد و شما را پاك كند. از اين سخنان معلوم می شود که حديث کساء در سال آخر عمر مبارک رسول خدا صلی الله عليه و اله و سلم می باشد . حديث کساء فضيلتی بر اهل بيت عليهم السلام : الف. فضيلت اهل بيت در صحيح مسلم؛ مسلم در صحيح خود چنين روايت مي‌كند از صحابي پيامبر زيد بن ارقم به هنگامي كه سؤال شد، اهل بيت كيانند؟ آيا زنان پيامبرند؟ گفت: نه به ذات حق قسم! زن زماني از روزگار را همراه شوهرش مي‌ماند و سپس مرد او را طلاق مي‌دهد و زن هم، به خانة پدر و اقوامش بر مي‌گردد. در حالي كه اهل بيت پيامبر كساني هستند كه رشتة اصيل خويشاوندي با او دارند، و فاميل وي هستند كه صدقه بر آنان حرام است. ب. باز روايتي در خصوص فضيلت امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ ذكر شده است ؛ حدّثني احمدُ بن حنبل حدثنا سفيانُ بن عُيينة.. عن النبي ـ صلّي الله عليه و آله ـ أنّه قال لحسن «اللهم! اِني اُحبّهُ، فأحبُّهُ و احبِبْ من يحبّهُ»؛ پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در شأن امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ فرمود: پروردگارا من او را دوست دارم و هر كس او را دوست داشته باشد، من او را دوست خواهم داشت. ج. امتياز اهل بيت در حديث ام سلمه، همان طور كه در حديث ام سلمه ذكر شد، گفت: يارسول الله من هم از اهل بيت هستم، فرمود، نه تو از اهل بيت من نيستي ولي بر خير و خوبي مي‌باشي. پس ام سلمه گفت كه بخدا سوگند كه پيامبر اين امتياز را به من نداد كه از اهل بيت باشم. طبري در جامع البيان ذيل آية تطهير اين حديث را آورده است. د. فضائلی در ذيل آية تطهير: اكثر قريب به اتفاق علماي اهل تسنن و شيعه دربارة اين آيه گفته‌اند كه منظور اهل بيت (رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ، علي ـ عليه السلام ـ فاطمه و حسن و حسين ـ عليهم السلام ـ مي‌باشند و فضائلي راجع به اين آيه در خصوص اهل بيت روايات و مطالب فراواني را ‌آورده‌اند. از جمله سيوطي در تفسيرش چنين روايت مي‌كند كه: رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: خداوند خلق خود را دو قسمت فرمود و مرا از بهترينش قرار داد. آنجا كه فرمود: پس قبيله‌ها را به خانواده‌هايي تقسيم فرمود كه مرا در بهترين خانواده‌ها قرار داد و همين است منظور سخن خداي تعالي كه مي‌فرمايد: «انما يريد الله ليذهب عنكمُ الرجس اهلُ البيت و يطهّركم تطهيراً»؛ پس من و اهل بيتم از جميع گناهان پاك و پاكيزه‌ايم. و حتي در اين روايت گفته است كه آية تطهير دربارة پنج نفر نازل شده است. روايات در باب فضيلت خاندان اهل بيت فراوان است. اما حديثي که در آخر مفاتيح الجنان توسط ناشران اضافه شده است و شيخ عباس قمي آنرا ننوشته اند در هيچ کتاب معتبري وجود ندارد و متاسفانه افرادي آنرا به آخر کتاب پر برکت مفاتيح الجنان افزوده اند . .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه