پیامبر(ص) چگونه امرار معاش می کردند؟

حضرت محمد صلی الله علیه و آله شغل داشتند و با آن زندگى خود را تأمین مى کردند . پیامبر همه را به داشتن کسب حلال تشویق مى کرد، نمى شود که خودش کسب حلال نداشته باشد. از پیامبر نقل شده که فرمود: «کُلُوا مِن کَدِّ اَیدیکُم»بحار، ج 66 ص 314،چاپ ایران) « از دست رنج خود بخورید» و «اَزکَى الأعمالِ کَسبُ الْمَرءِ بِیَدِه» «ِپاکیزه ترین کارها کارِ دستِ خود انسان است » میزان الحکمة، ج 3، ص 2699) در روایات آمده است: پیامبر اسلام شخصاً کار مى کرد و کار کردن سنت پیامبران و اوصیاى آنان است(وسائل الشیعه، ج 12، ص 22، باب 9، ح 1 و ح 6) پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله پس از هجرت کشاورزى و باغبانى داشتند. پس از آن که حضرت محمد صلی الله علیه و آله به مدینه هجرت کرد مردم مدینه زمین هایى را به ایشان اهداء کردند و رسول خدا(ص) در آن زمین ها کشاورزى و باغبانى مى کرد. پس از آن که مسلمانان در دفاع از اسلام، با دشمنان درگیر شدند، ثروت هاى زیادى به دست مسلمانان افتاد. این ثروت ها دو قسم بودند. برخى از آن ها بدون این که جنگى صورت بگیرد در اختیار مسلمانان قرار مى گرفت ؛ این گونه ثروت ها خاصّ پیامبر بود و در اختیار آن حضرت قرار مى گرفت، مانند فدک، سرزمین هاى بنى نضیر و دو قلعه از قلعه هاى خیبر به نام «وطیح» و «سلالم» . پیامبر در این باغ ها و زمین ها هم به کشاورزى مى پرداخت و با درآمد آن ها، زندگى خود و خاندان خود را اداره مى کرد و با بقیه ى درآمد آن باغ ها و زمین ها براى مسلمانان تدارکات جنگى تهیه مى کرد . یکى از عالمان یهودى به نام مُخَیریق هفت باغ خود را به پیامبر بخشید و به جنگ احد رفت و در دفاع از اسلام و پیامبر به شهادت رسید. این هفت باغ که به عنوان «عوالى» معروف بودند در اختیار پیامبر قرار گرفت و آن حضرت در این باغ ها هم کار مى کردند(سیره ى حلبیه، ج 3، ص 361، س 3، محشّا به سیره ى نبویّه سید احمد زنى دحلان ) علاوه بر این ها خُمس سرزمین هایى که با لشکرکشى فتح مى شد، متعلق به شخص پیامبر بود و آن حضرت در آن زمین ها هم مى توانست کشاورزى کند. روایاتى نیز آمده که نشان مى دهد پیامبر اسلام کشاورزى مى کردند و باغ داشتند. به عنوان مثال حدیث دوم، چهارم و پنجم از باب 9 جلد 12 وسایل الشیعه، صفحه 22 و کتاب التجارة، ابواب مقدمات و نیز حدیث 1 و 2، باب 10 دلالت بر شغل کشاورزى و باغبانى آن حضرت دارد. در همین باب 10 در حدیث سوم آمده است: « ما فى الاعمال شى ءٌ اَحبُّ الى اللّه من الزراعة و ما بَعَثَ اللّه ُ نبیّاً الاّ زرّاعاً الاّ ادریس فانّه کان خیّاطاً » چیزى براى خدا محبوب تر از کشاورزى نیست و خداوند جز ادریس که خیاط بود، همه پیامبران را کشاورز مبعوث ساخته است. این حدیث هم مى رساند که همه پیامبران کشاورزى مى کردند. توجه داشته باشیم که پیامبر با این که کار مى کردند و درآمد به دست مى آوردند.از این درآمدها بسیارکم استفاده شخصی میکرد وآنها را در راه خدا مصرف مى کردند. منابع تاریخى، درباره ى شغل پیامبر(صلى الله علیه وآله) قبل از هجرت، دو نمونه یاد کرده اند؛ شبانى و بازرگانى. پیامبر در پاسخ این سؤال که آیا شما نیز شبانى کرده اید، آن را تأیید کرد واز دو محل از محله هاى مکه به نام هاى قراریط و اجیاد به عنوان محل شبانى گوسفندان یاد کرده اند ( الطبقات الکبرى، ج 1، ص 101 و امتاع الاسماع، ج 1، ص 9 )حضرت مى فرمود: «خداوند، هیچ پیامبرى را مبعوث نفرمود؛ مگر این که چوپان گوسفندان بوده است».(الطبقات الکبرى، ج 1، ص 100)گویا این شغل تا پیش از بعثت ادامه داشته است.(الطبقات الکبرى، ج 1، ص 101)به این مطلب هم توجه داشته باشیم که حضرت محمد صلی الله علیه و اله چوپانی گوسفندان خود و ابوطالب را می کرد همانطوری که حضرت موسی ع چوپانی گوسفندان خود را می کرد و در باب تجارت هم آن حضرت با اموال حضرت خدیجه سلام الله علیها برای خودش تجارت می کرد نه این که اجیر و مزد بگیر آن بانو باشد . این دو موضوع را محقق تاریخی سید جعفر مرتضی عاملی لبنانی در کتاب سی و پنج جلدی « الصحیح من سیره النبی » بررسی کرده است . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه