خداوند جهان را از چه چیزی آفرید؟

در پاسخ به این سوال به زبان ساده باید گفت در چنین سوالی، تصوری که سوال کننده از خداوند دارد تصور یک صنعتگر یا بنا است که برای ساختن وسیله ای یا ساختمانی از مواد اولیه کمک می گیرند. در حالی که چنین تصوری در مورد خلقت خداوند اشتباه است. خداوند یک صنعتگر یا بنا نیست که برای آفرینش خود، نیازمند مواد اولیه باشد. بلکه خلقت خداوند، از نوع ایجاد است یعنی هستی بخشیدن به مخلوقات. بنابراین هم هستی بخشیدن و هم صورتگری ، هر دو از جانب خداوند است. لازم است در این باره به بیان آیت الله جوادی آملی در شرح بخشی از خطبه شرریف فدکیه حضرت زهرا توجه شود. ایشان در این باره می گویند: مرحوم کلینی در جلد اول کافی، شبهه مادیّین را مطرح می کند و آن شبهه این است که خدا جهان را از چه چیزی آفرید؟ یا «من شیء» آفرید یا «من لا شیء», اگر خدای سبحان جهان را از یک سلسله موادّ ازلی خلق کرد پس آن ماده ها ازلی است و نیازمندی به خالق نیست, اگر «من لا شیء» خلق کرد «لا شیء» که عدم است نمی تواند ماده برای چیزی باشد که خدا از عدم, عالَم آفریده باشد پس اگر «من شیء» باشد لازمه اش ازلیت ماده است و بی نیازی از مبدأ, اگر «من لا شیء» باشد که این محال است چون «لا شیء» نمی تواند ماده باشد، انسان نمی تواند از عدم چیزی را به بار بیاورد و این شیء هم خالی از دو نقیض نیست هر دو نقیض, محذور دارد پس معاذ الله خلقتی در کار نیست! حضرت زهرا(سلام الله علیها) در خطبه فدکیه به این شبهه پاسخ می دهند، و می فرمایند: اینکه گفتید اگر خدا جهان را «من شیء» خلق کرده باشد لازمه اش ازلیت ماده است، این مطلب درست است، خدا جهان را «من شیء» خلق نکرد, اما اینکه گفتید اگر «من شیء» خلق نکرد «من لا شیء» خلق کرد که این محال است، این شبهه و اشکال از شماست چون نقیض «من شیء», «من لا شیء» نیست، نقیض «من شیء», «لا من شیء» است چون «نقیض کلّ رفعه أو مرفوع» نقیض کلّ شیء رفعه, نقیض مِن ألف, من لا ألف نیست «لا من ألف» است این خطبه نورانی صدیقه کبرا به این شبهه پاسخ داد و فرمود: «خلق الأشیاء لا من شیء» نه «من لا شیء» این «لا من شیء» یعنی چیزی در عالم نبود و خدا «بدیع السماوات و الأرض» است نوآور است. خداوند ماده را از چیزی خلق نکرد «لا من شیء» خلق کرد نه «من لا شیء»; زیرا نقیض موجبه محصّله, موجبه معدوله نیست، سالبه محصّله است، نقیض «من شیء», «من لا شیء» نیست این «من لا شیء» موجبه معدوله است نقیض «من شیء», «لا من شیء» است. شبهه دومی که حضرت در خطبه فدکیه پاسخ دادند این است که بالأخره ماده یک صورتی می خواهد, یک نقشه ای می خواهد، خدای سبحان این نقشه را از چه کسی و از چه چیزی گرفته است؟ حضرت فرمود این طور نیست که خدا الگو و نقشه را از جای دیگر گرفته باشد، هم ماده نوظهور است و هم صورت نوظهور است, خداست که ماده آفرین است, خداست که صورتگر است و بدیع است. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه