آیا آیه « ... فانفذوا لا تنفذون الا بسلطان» منظور از سلطان امام زمان(عج) است؟ در هیچ تفسیری این موضوع آمده است؟ آیا در قرآن هر جا گفتند سلطان منظور امام عصر(عج) است؟

در پاسخ به این پرسش به مطالب ذیل توجه فرمایید : 1- سلطان به معنای نیرو و قوت است ومفسران در این آیه احتمالات متعددی در مورد آن بیان کرده اند ولی در هیچ روایتی و نظری تفسیری دیده نشده که منظور از سلطان امام زمان –عج – باشد . 2- برای روشن شدن محتوای این آیه و تفسیر و توضیح آن به مطالب زیر توجه نمایید : یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَانْفُذُوا لا تَنْفُذُونَ إِلاَّ بِسُلْطانٍ (الرحمن - 33) اى گروه جن و انس! اگر مى توانید از مرزهاى آسمان ها و زمین بگذرید، ولى هرگز قادر نیستید مگر با نیرویى (الهى). در تعقیب آیه گذشته که از مساله حساب دقیق الهى سخن مى گفت باز جن و انس را مخاطب ساخته مى گوید: اى جمعیت جن و انس! هر گاه به راستى مى خواهید از مجازات و کیفر الهى برکنار مانید اگر مى توانید از مرزهاى آسمانها و زمین بگذرید، و از حیطه قدرت او خارج شوید، ولى هرگز قادر بر این کار نیستید مگر با نیرویى الهى، و چنین نیروى الهى نیز در اختیار شما نیست (یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَانْفُذُوا لا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطانٍ).به این ترتیب شما هرگز یاراى فرار از دادگاه عدل خدا و پیامدهاى آن را ندارید، هر جا بروید ملک خدا است، و هر کجا باشید محل حکومت او است، آرى این موجود ضعیف و ناتوان کجا مى تواند از عرصه قدرت خداوند بگریزد همانگونه که امیر مؤمنان على ع در دعاى روحپرور کمیل عرضه مى دارد:و لا یمکن الفرار من حکومتک.معشر در اصل از عشر به معنى عدد ده گرفته شده است، و چون عدد ده یک عدد کامل است واژه معشر به جمعیت کاملى گفته مى شود که از اصناف و طوائف مختلف تشکیل گردد.اقطار جمع قطر به معنى اطراف چیزى است.تنفذوا از ماده نفوذ در اصل به معنى پاره کردن و عبور کردن از چیزى است، و تعبیر به من اقطار اشاره به این است که جوانب آسمانها را بشکافید و از آن بگذرید، و به خارج آنها سفر کنید.ضمنا مقدم داشتن جن در اینجا ممکن است به خاطر این باشد که آنها آمادگى بیشترى براى سیر آسمانها دارند. در اینکه آیه فوق مربوط به قیامت است، یا دنیا، و یا هر دو؟ در میان مفسران گفتگو است، و چون آیات قبل و بعد از آن ناظر به رویدادهاى سراى دیگر است به نظر مى رسد که این آیه نیز مربوط به فرار از چنگال عدالت الهى در قیامت باشد.ولى بعضى با توجه به جمله لا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطانٍ (نمى توانید بگذرید مگر با قدرت و نیرو) آن را اشاره به مسافرت هاى فضایى بشر دانسته اند که قرآن شرط آن را داشتن سلطه علمى و صنعتى بر این کار دانسته است.مقصود سفینه فضائی است که ابزار رفتن به آسمانها است.این احتمال نیز داده شده که هم ناظر به رستاخیز باشد، و هم ناظر به دنیا، یعنى نه در اینجا قادرید بدون قدرت در اقطار آسمان نفوذ کنید، و نه در آنجا، منتها، در اینجا وسیله محدودى در اختیار شما قرار دارد، اما در آنجا هیچ وسیله اى نیست.بعضى نیز تفسیر چهارمى براى آن گفته اند که منظور نفوذ فکرى و علمى در اقطار آسمان ها است که با قدرت استدلال براى بشر امکان پذیر است.ولى تفسیر اول از همه مناسبتر به نظر مى رسد و مؤید آن بعضى از اخبارى است که در منابع اسلامى در این زمینه نقل شده از جمله در حدیثى از امام صادق ع مى خوانیم: روز قیامت خداوند بندگان را در محل واحدى جمع مى کند و به فرشتگان آسمان پائین وحى مى فرستد فرود آیید، آنها که دو برابر جمعیت روى زمین از جن و انس هستند فرود مى آیند، سپس اهل آسمان دوم که آنها نیز دو برابر همه مى باشند فرود مى آیند، و به همین ترتیب فرشتگان هفت آسمان فرود مى آیند و همچون هفت حجابى گرداگرد انس و جن را احاطه مى کنند، اینجاست که منادى صدا مى زند: اى جمعیت جن و انس اگر مى توانید از اقطار آسمانها و زمین بگذرید، اما هرگز نمى توانید جز با قدرت الهى و در اینجا مى بینند اطراف آنها را هفت گروه عظیم از فرشتگان فرا گرفته اند (و راهى براى فرار از چنگال عدالت نیست) جمع میان تفاسیر نیز امکان پذیر استتفسیر نمونه، ج 23، ص: 147 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه