چرا حاجي پس از احرام نمي تواند نظافت کند و زن و مرد با هم قاطي مي شوند؟ آیا این احکام آشکارا دستوراتي برخلاف آموزه هاي اسلامي و نوعی گرایش به زندگی بدوی نیست؟

براي روشن شدن جواب ابتدا لازم است به فلسفه حج دقت شود، اعمال و مراسم حج که يکي از دستورات دين مبين اسلام است داراي کارکردهاي فردي و اجتماعي است. هر ساله صدها هزار نفر مسلمان از مشرق و مغرب جهان يک اجتماع باشکوه و بزرگي را تشکيل مي دهند تا در تهذيب اخلاق خود بکوشند و در کنار مرکز توحيدي يعني خانه کعبه در سايه توجه به خداوند اختلافات نژادي، طبقاتي سياسي و تجملات و تعينات که فاصله هاي عميقي در ميان آنها ايجاد کرده است را کنار بگذارند، و به مشکلات اجتماعي و سياسي يکديگر برسند درس همکاري و هم فکري و نظم و وحدت و اتحاد بخوانند و در مقابل دشمنان دين و نيروي مرموز استعمار جبهه واحد بگيرند. هدف اسلام از مراسم حج اين است و براي تحقق بخشيدن به اين هدف مقدس، آداب و دستورات متين و دقيقي قرار داده است و با اين دستورات مي خواهد که انسان را از جهان ماده جدا کرده و در محيطي مملو از معنويت فرو برد. تعينات مادي، جنگ و جدال ها، هوس هاي جنسي، لذات مادي و خيلي از مطالبات نفساني را کنار بگذارد و آدمي به يک نوع رياضت مشروع الهي دست بزند و دل و قلب خود را از صميم جان متوجه خداوند کند و خواهش هاي نفس را حتي مشروع آن را تا مدتي ـ در حال احرام ـ فراموش کند و فارغ از همه چيز به راز و نياز با خداوند قادر و متعال بپردازد و توشه اي براي خود برچيند، همچنين قواي معنوي خود را تقويت کرده تا در مقابله با خواهش هاي نامشروع نفس و وسوسه هاي شيطان در ساير ايام هم بتواند مقابله کند و تسليم آنها نشود و مسير بندگي او را همچنان بپيمايد. اين مطلب در روايات نيز به آن اشاره شده است به طور مثال امام رضا ـ عليه السلام ـ در حديثي که از اسرار حج سؤال شده بود فرمودند: «سير و حرکت به سمت خداوند متعال، به تعب انداختن بدن و منع آن از شهوات نفساني، خضوع و خشوع و خاکسار شدن در گرما و سرما و... است». يکي از دستورات حج همين اعمال احرام است که برخي از اموري که در حال عادي حلال هستند نيز بر انسان حرام مي شوند از جمله ارتباط با همسر، عقد بستن، عطر زدن، پوشيدن لباس دوخته، نگاه در آينه، پوشاندن سر، روغن ماليدن به سر، و... حرمت اين موارد نيز با توجه به آن فلسفه اي که در صدر بحث بيان شد روشن است و آن بي توجهي به نفس و خواهش هاي آن است. اما در مورد نظافت، ما دستوري مبني بر منع نداريم، يعني به طور کلي نظافت حرام نيست مثلا شستن سر و صورت، نظافت لباس، حتي حمام رفتن، هيچ کدام حرام نيستند از اين رو فرموده اند که اگر بدن و لباس محرم نجس شود بايد تطهير نمايد. لذا منافاتي با دستور اسلام به نظافت ندارد بلکه در همان حالت احرام نيز بايد مواظب نظافت خود بود. مؤيد اين مطلب حديثي از امام صادق ـ عليه السلام ـ است که فرمودند: «مسواک زدن در حال احرام جايز است چون که از سنت است». البته مشروط به آن که لثه خونريزي نداشته باشد. و آنچه شنيده ايد استفاده از صابون معطّر است که به خاطر عطر آن ممنوع است و الاّ رفتن به حمام و استفاده از صابون بدون بو مانعي ندارد. نظافت يک حد معمولي دارد و يک حد بيشتري که در ايام احرام، آن حد زيادي ممنوع شده است و چون در حالت خاصي است منافاتي با ديگر دستورات ندارد. اما در مورد اختلاط زن ومرد نيز مي توان گفت اولا: اين دستور اسلام نيست، يعني اسلام نگفته است که طواف حتما بايد مختلط باشد و در غير اين صورت طواف باطل است، بلکه الان مرسوم شده که زن و مرد با هم طواف مي کنند. ثانيا: اين اختلاط با حفظ موازين شرعي است، يعني هم مرد پوشيده است هم زن، مرد واجب است که دو لباس بپوشد يکي از ناف تا مچ پا و ديگري از شانه ها تا ناف را مي پوشاند، و زن نيز بجز صورت، بقيه اعضا خود را بايد بپوشاند و قطعاً بايد طواف بدون تحريکات نفساني باشد، لذا در اين مورد هم فرقي با ديگر مکان ها ندارد و همان احکام در حج نيز جاري است. بلکه بايد گفت آنچه دين مبين اسلام در تمام مکان ها از مردان و زنان خواسته اين است که اگر زن در جامعه حاضر مي شود با رعايت حجاب کامل و مطابق با قرآن حاضر مي گردد، از پوشيدن لباس هاي زننده و تحريک آميز جلوگيري کند، صورت وي بايد خالي از هرگونه آرايش تحريک کننده باشد، در روابط خود با نامحرمان از هرگونه الفاظ تحريک کننده خودداري کند، به مرد نگاه حرام و شهوت آلود نداشته باشد. همچنين به مرد دستور مي دهد چشمان خود را کنترل کرده و از نگاه حرام و شهوت آلود به زنان نامحرم خودداري کند، از هرگونه روابط تحريک کننده با زنان بر حذر باشد، از الفاظ تحريک کننده جدا خودداري کند، خلاصه اينکه ارتباط بين زن و مرد در اسلام به طور مطلق حرام نيست بلکه با حفظ شرايط و دستوراتي که خود شرع بيان کرده است، ارتباط ميان آنها اشکالي ندارد. اين حکم در تمام مکان ها جاري است و در ايام حج و زمان طواف نيز همين دستور جاري است. حال با توجه به اين مطالب مي توان گفت بين ايام حج و ساير زمان ها و مکان ها تفاوتي نيست و در همه جا روابط و اختلاط بين زن و مرد بدون رعايت موازين آن حرام است و بايد ترک شود، ولي با حفظ شرايط و دستوراتي که خود شريعت بيان کرده است اين رابطه و اختلاط مشکلي ندارد و حرام نيست. لذا دستورات حج هرگز برخلاف آموزه هاي ديني نيست، بلکه مطابق آنها است و همان دستورات نيز در آنجا جاري است. در نتيجه اولا: اسلام با نظافت در ايام حج مخالف نيست و آنچه در ايام حج ممنوع شده است توجه به خواهش هاي نفس و تمايلات آن است. ثانيا: جمع شدن زن و مرد در ايام حج هرگز به معناي ناديده گرفتن حريم بين زن و مرد نيست که مخالف با تعاليم خود باشد. آري در ايام حج و ازدحام در عرفات، مشعر، مني و احرام و مراحل ديگر، اشتغال به مناسک و شلوغي، توجه انسان ها را به جنسيت و اموري ديگر معطوف مي نمايد و يادآور صحراي محشر است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه