آیا امیرمؤمنان(علیه السلام) با اختیار، با ابوبکر بیعت کردند؟

در پاسخ به این پرسش، به چهار نکته ذیل اشاره می شود: امیرمؤمنان(علیه السلام) تا پیش از رحلت حضرت زهرا(سلام الله علیها)با ابوبکر بیعت نکردند[ الاستیعاب، ج3، ص 973؛ تاریخ بغداد، ج10، ص 113.]. برخی از متون بر بیعت نکردن بنی هاشم نیز تا رحلت حضرت صدیقه(سلام الله علیها) اذعان دارند.زهری می نویسد: «تا پیش از درگذشت فاطمه(سلام الله علیها)، نه تنها علی(علیه السلام) بلکه هیچ‌یک از بنی هاشم با ابوبکر بیعت نکردند»[ تاریخ الطبری، ج 2، ص 448.].پرهیز امام و همسرش فاطمه(سلام الله علیها)، از بیعت با ابوبکر نشان از عدم مشروعیت خلافت داشت؛ بخاری، در صحیح خود می نویسد: «حضرت زهرا(سلام الله علیها) بعد از رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) شش ماه زنده بود. بعد از آن که از دنیا رفت، شوهرش علی او را شبانه دفن کرد و به ابوبکر که حاکم اسلامی بود و معمولاً نماز بر میت را حاکم اسلامی می‌خواند، اعلام نکردند. در این شش ماه با ابوبکر بیعت نکردند»[ صحیح بخاری، باب غزوه خیبر، حدیث 4241.]. بدیهی است اگر خلافت ابی بکر، شرعی و به اصطلاح جامع الشرایط بود، چرا دختر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، فاطمه(سلام الله علیها) در حالی که بر او خشمگین بود، جهان را وداع کرد، و همسر او نیز تا شش ماه با او بیعت ننمود؟[راهنمای حقیقت، ص 650.]وضعیت جاری در جامعه صدر اسلام و خطرات و تهدیدات بیرونی و درونی، عاملی برای بیعت امام تلقی می شود، مورخان به استدلال عثمان در متقاعد کردن امیرمؤمنان(علیه السلام) چنین اشاره می کنند:«تا وقتی تو بیعت نکنی، کسی به جنگ این افراد نخواهد رفت. امام باز هم خودداری کرد، ولی سرانجام پذیرفت و مسلمانان خوشحال شدند».[ انساب الاشراف، ج 1، ص 587.]بیعت حضرت، از روی اختیار و رغبت نبود، بلکه از روی اکراه و به زور انجام شد و امام نیز به بیعت اجباری اشاره نمود[ نهج السعاده، ج5، ص 219.]. معاویه در نامه ای به علی(علیه السلام) می نویسد: به یادآر هنگامی را که مانند شتر سرکش طنابی به گردنت افکندند و برای بیعت به مسجد بردند.امیرمؤمنان(علیه السلام) در پاسخ نامه او می نویسد: «خواستی مرا نکوهش کنی، امّا ستودی، برای مؤمن مشکلی نیست که مظلوم و ستمدیده باشد»[ نهج البلاغه، نامه 28.]. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه