آيا عذاب برزخ، باعث کاهش عذاب روز قيامت مي شود يا نه؟

بر اساس مباني ديني، همان گونه که انسان‌ها در عالم ماده حرکت تکاملي دارند، در عالم برزخ نيز حرکت تکاملي دارند. با اين تفاوت که در عالم ماده حرکت تکاملي بر اساس عمل جوارحي و جوانحي و در اختيار انسان مي باشد؛ امّا در عالم برزخ حرکت و عمل جوارحي و جوانحي اختياري ندارند، بلکه عمل خير ديگران، هدايای بازماندگان و عذاب برزخي سبب مي شود که مؤمنين در عالم برزخ پاک و تصفيه شده و پاک وارد قيامت شوند. بنابراين عالم برزخ يکي از منازل و توقفگاه‌های انسان‌ها در مسير آخرت است. همان گونه که منزل دنيا، پس از عالم عقلي انسان ها، منزل تکاملي به سوي آخرت است، منزل و توقفگاه برزخ نيز، نوعي حرکت تکاملي براي انسان ها به سوي آخرت است. و اين تکامل در عالم برزخ به دو شيوه صورت مي گيرد: 1. بهره گيري ارواح برزخي از اعمال نيک ديگران. 2. به واسطه عذاب هاي عالم برزخ عذاب هاي برزخي موجب تزکيه و طهارت روح گشته و تا حدودي که نظام برزخي اقتضا مي کند قسمت مهمي از حجاب ها را از چهره روح مؤمن کنار مي زند و صورت اصلي روح تا حدودي جلوه مي کند، اين در حقيقت همان تکامل روح در برزخ است. هر مؤمني اين حقيقت را به خوبي درک مي کند که عذاب ها و گرفتاري ها، صورت هاي برزخي همان آلودگي هايي است که مانع آنها از ورود به جنّت برزخي و مانع ورود آنان به طريق کمال و سعادت و حرکت آنان به سوي مقصد است. در عين اين که اين فشارها و عذاب‌ها دردناک اند، ولي آنان خود را به عالم پاک و مقامات پاکيزه و منزل هاي بهجت و سرور آوري نزديک مي بينند، هر اندازه از عذاب ها بر آنها مي گذرد، خود را به نعمت هاي الهي نزديک ديده و آنها را مشاهده مي کنند، هر مرحله اي از عذاب مايه پاکي آنان مي گردد. به نمونه از روايات در اين باره چنين اشاره مي شود: 1. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: همانا قبر اولين منزل براي آخرت است، اگر از اين منزل نجات يابد، منزل هاي بعدي بر وي آسان تر خواهد بود. اگر در اين منزل رهايي نيافته و تصفيه نگردد، بعد از آن بر او سخت خواهد شد. 2. قرآن کريم مي فرمايند: فَيَوْمَئِذٍ لَّا يُسْأَلُ عَن ذَنبِهِ إِنسٌ وَلَا جَانٌّ. در آن روزي که چيزي از گناهان انسان و جن باز پرسيده نشود». امام رضا ـ عليه السلام ـ در تفسير اين آيه فرموده است: «کسي که به خداوند معتقد باشد، آنگاه مرتکب گناه شود و توفيق آمرزش خواهي و توبه را در دنيا نيابد، به خاطر آن گناهان در عالم برزخ عذاب مي شود، (آنان) در روز قيامت در حالي محشور خواهند شد که، هيچ گناهي در آن نباشد تا از او مواخذه و بازپرسي شود». در روایت دیگر آمده است: مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَزِيدَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي سَمِعْتُكَ وَ أَنْتَ تَقُولُ كُلُّ شِيعَتِنَا فِي الْجَنَّةِ عَلَى مَا كَانَ فِيهِمْ قَالَ صَدَقْتُكَ كُلُّهُمْ وَ اللَّهِ فِي الْجَنَّةِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ الذُّنُوبَ كَثِيرَةٌ كِبَارٌ فَقَالَ أَمَّا فِي الْقِيَامَةِ فَكُلُّكُمْ فِي الْجَنَّةِ بِشَفَاعَةِ النَّبِيِّ الْمُطَاعِ أَوْ وَصِيِّ النَّبِيِّ وَ لَكِنِّي وَ اللَّهِ أَتَخَوَّفُ عَلَيْكُمْ فِي الْبَرْزَخِ قُلْتُ وَ مَا الْبَرْزَخُ قَالَ الْقَبْرُ مُنْذُ حِينِ مَوْتِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ؛ راوی می‌گوید به امام صادق (ع) عرض کردم: شنیدم شما فرموده اید، تمامی شیعیان ما با همین وضعیت شان در بهشت اند. فرمود:‌ بله، سوگند به خدا همه آنان در بهشت اند. عرض کردم:‌ آنان چه بسا گناهان کبیره بزرگ انجام داده اند،‌ فرمود:‌ اما در قیامت همه شما یا با شفاعت پیامبر یا با شفاعت وصی پیامبر در بهشت خواهید بود؛ اما سوگند به خدا من از برزخ در مورد شما می‌ترسم. عرض کردم برزخ کجاست؟ فرمود برزخ همان عالم قبر است که از زمان مرگ تا روز قیامت امتداد دارد. این روایت نیز می‌رساند که عذاب‌ها در برزخ گناهان موجب شایستگی شخص به بهشت می‌شود.در نتيجه: بنا به آنچه که اشاره شد، عذاب هاي برزخي باعث کاهش عذاب و براي اشخاصي که گناهان کمتري داشته باشند ، موجب پاکي آنها نيز مي گردد که در قيامت هيچ گونه عذابي براي آنان نباشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه