سويق چه خواصی دارد؟

سَويق : به آن در فارسى قديم ، «پِست» گفته مى‏شد . امروزه به آن «قاووت» يا «پوره» مى‏گويند . گفتنى است كه لغت‏نامه دهخدا لفظ «قاووت» را تركى مى‏داند كه غالبا به معناى آرد حبوبات بريان‏شده است ؛ ليكن اين واژه ، گاه در مورد غير حبوبات (مانند برخى ميوه‏ها يا تره‏بار) نيز كار برد دارد . علاّمه مجلسى مى‏گويد: از [گفته] كلينى چنين برمى‏آيد كه «سويق» ، درصورتى كه در روايات ، همراه با قيدى [مانند جو ]نباشد ، به معناى «سويق گندم» است ؛ چرا كه مى‏گويد: «باب انواع سويق‏ها و برترىِ سويق گندم» و سپس در ذيل اين عنوان ، حديث‏هايى را مى‏آورد كه در آنها واژه «سويق» ، بدون صفت يا مضافٌ اليه ، آمده است. شهيد در الدروس گفته است: «درباره سويق و سود آن ، روايت‏هاى فراوانى رسيده و كلينى، سويق را به معناى سويق گندم ، دانسته است». مؤلّف بحر الجواهر گفته است: «از هفت چيز ، سويق مى‏سازند: گندم، جو، كُنار، سيب، كدو، دانه انار و شلغم. همه اين انواع ، طبع را مهار مى‏كند، قى و دلشوره‏اى را كه از صفرا زاده مى‏شود ، از ميان مى‏برد، رطوبت معده را خشك مى‏كند ، و اگر قدرى سويق جو با آب و مقدار اندكى شير برداشته و خشخاش بو داده ساييده با آن مخلوط شود ، براى شكم رَوى ، سودمند است ، نيش‏زدگى‏ها را تسكين مى‏دهد و خواب مى‏آورد». ابن بيطار ، به نقل از رازى گفته است: «هر سويقى با چيزى كه از آن ساخته مى‏شود ، تناسب دارد . براى نمونه، سويق جو ، از سويق گندم ، سردتر است، به همان اندازه كه خودِ جو ، طبعى سردتر از گندم دارد. اين سويق ، همچنين نفخ بيشترى پديد مى‏آورد. از ميان همه سويق‏ها ، استفاده از سويق گندم و سويق جو ، بيشتر است و اين هر دو ، نفخ‏آور و موجب كندتر شدن حركت غذا از معده به پايين‏اند. البتّه، اگر اين دو نوع سويق ، كاملاً با آب جوشانده و سپس از پارچه‏اى درشت‏باف گذرانده شوند و بدين ترتيب ، آب آنها جدا شود و به صورت لقمه‏هايى فشرده درآيند و سپس همراه با آب سرد و شكر ، نوشيده شوند ، از نفخ آنها كاسته مى‏گردد و چنانچه در تابستان در اوّل صبح ، مصرف شوند ، براى اشخاص حرارتى و برافروخته‏مزاج ، سودمند خواهند بود و مانع تب‏ها و بيمارى‏هاى ناشى از گرم‏مزاجى مى‏شوند و همين ، از بالاترين منافع آن است . كسى كه اين نوع سويق را بخورد ، در آن روز نبايد ميوه تر، خيار و سبزى بخورد ، يا دست كم نبايد از اين چيزها زياد بخورد ؛ امّا سرماديدگان و كسانى كه به نفخ‏هايى در شكم يا دردهايى مزمن در پشت و مفاصل مبتلا هستند و همچنين پيران و كسانى كه مزاجى كاملاً سرد دارند ، نبايد از اين سويق هيچ بخورند. اگر هم به خوردن آن ناچارند ، آن را پس از چند بار شستن در آب گرم و همراه با پانيد و عسل ، پس از درآميختگى با زيتون و روغنِ وندانه و همچنين روغنِ گردو، با طبع خود مناسب سازند. هر چند سويق جو از سويق گندم ، سردتر است، امّا از آن روى كه گندم نسبت به جو آب بيشترى مصرف مى‏كند ، سويق گندم سردكنندگىِ بيشترى براى بدن دارد و بويژه رطوبت‏بخشى آن به طبع انسان ، بيشتر است . به همين دليل ، براى كسانى كه به رطوبت‏بخشى به بدن نياز دارند ، سودمندى بيشترى دارد. برعكس، سويق جو ، براى كسانى كه به خشك كردن طبعْ نياز دارند ، مناسب‏تر است. چنين كسانى ، معمولاً داراى بدن‏هايى سِتَبر ، پُرگوشت و پُرخون هستند، در حالى كه گروه نخست ، بدن‏هايى تكيده، كم‏گوشت و زردرنگ دارند. از اين دو نوع سويق كه بگذريم ، ديگر انواع سويق ، به عنوان غذا مصرف نمى‏شوند و [ تنها ، ]مصرف دارويى دارند، آن گونه كه سويق كُنار ، سويق سيب و انار ترش ، براى مهار كردن شكم و حرارت دادن بيشتر به آن ، به كار مى‏روند، يا از سويقِ خرنوب و سنجد ، براى مهار كردن طبع ، استفاده مى‏شود (بحار الأنوار : جلد 66 صفحه 283).امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:السَّويقُ يَهضِمُ الرُّؤوسَ؛سويق،كلّه‏پاچه را هضم مى‏كند .الكافي ، جلد 6 ، صفحه 306 ، حديث 10 درمكارم الأخلاق به نقل از على بن سليمان آمده: أكَلنا عِندَ الرِّضا عليه‏السلام رُؤوسا فَدَعا بِالسَّويقِ ، فَقُلتُ : إنّي قَدِ امتَلأتُ؛نزد امام رضا عليه‏السلام كلّه پاچه خورديم . پس سويق خواست . گفتم : من سير شده‏ام . فرمود : «اندكى از سويق ، كلّه پاچه را هضم مى‏كند و دواى آن است» .مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 354 ، حديث 1154 امام باقرعليه‏السلام می فرمایند:ما أعظَمَ بَرَكَةَ السَّويقِ ! إذا شَرِبَهُ الإِنسانُ عَلَى الشِّبَعِ أمرَأَهُ وهَضَمَ الطَّعامَ ، وإذا شَرِبَهُ الإِنسانُ عَلَى الجوعِ أشبَعَهُ ، ونِعمَ الزَّادُ فِي السَّفَرِ وَالحَضَرِ السَّويقُ؛سويق، چه قدر پُربركت است! اگر انسان در حالى كه سير است ، آن را بخورد ، غذا را گوارش مى‏دهد و اگر در حالى كه گرسنه است ، بخورد ، او را سير مى‏سازد . سويق ، چه نيكو توشه‏اى در سفر و در حضر است !بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 278 ، حديث 13 امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:السَّويقُ يُنبِتُ اللَّحمَ ، ويَشُدُّ العَظمَ؛سويق ، گوشت مى‏روياند و استخوان را استحكام مى‏بخشد .الكافي ، جلد 6 ، صفحه 305 ، حديث 3 66 امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:اِسقوا صِبيانَكُم السَّويقَ في صِغَرِهِم ؛ فَإِنَّ ذلِكَ يُنبِتُ اللَّحمَ ، ويَشُدُّ العَظمَ؛به كودكانتان در خردسالى‏شان سويق بدهيد ؛ چرا كه گوشت مى‏روياند و استخوان را استحكام مى‏بخشد .المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 288 ، حديث 1941 امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:مَن شَرِبَ السَّويقَ أربَعينَ صَباحا اِمتَلَأَ كِتفاهُ قُوَّةً؛هر كس چهل روزْ سويق بخورد ، بازوانش پُرتوان مى‏شود .الكافي ، جلد 6 ، صفحه 306 ، حديث 12 امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:شُربُ السَّويقِ بِالزَّيتِ يُنبِتُ اللَّحمَ ، ويَشُدُّ العَظمَ ، ويُرِقُّ البَشَرَةَ ، ويَزيدُ فِي الباهِ؛خوردن سويق با روغن زيتون، گوشت مى‏روياند ، استخوان را استحكام مى‏بخشد ، پوست را نازك مى‏كند و بر توان جنسى مى‏افزايد .بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 276 ، حديث 6امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:اِملَؤوا جَوفَ المَحمومِ مِنَ السَّويقِ ؛ يُغسَلُ ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ثُمَّ يُسقى؛درون تب‏دار را از سويق ، پُر كنيد . سه بار در آب شسته شود و آن‏گاه به او خورانده شود .المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 289 ، حديث 1947 امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:السَّويقُ يُجَرِّدُ المِرَّةَ وَالبَلغَمَ مِنَ المَعِدَةِ جَردا ، ويَدفَعُ سَبعينَ نَوعا مِن أنواعِ البَلاءِ؛سويق ، تلخه را از تن ، و بلغم را از معده ، كاملاً جدا مى‏كند و هفتاد گونه بلا را دور مى‏سازد .بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 279 ، حديث 18امام كاظم عليه‏السلام می فرمایند:السَّويقُ ومَرَقُ لَحمِ البَقَرِ يَذهَبانِ بِالوَضَحِ؛سويق خشك و آب گوشت گاو ، پيسى را از ميان مى‏برند .الكافي ، جلد 6 ، صفحه 311 ، حديث 7 378 .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه