‏ آيا خدا در آخرت با چشم عادي ديده مي‌شود؟ زيرا گفته شده كه معاد ‏جسماني است‎.‎

معراج و معاد، جسماني و روحاني است. در جريان معاد حتماً حسّ، چشم و گوش ‏هست ولي خدا جسم نيست كه ديده شود. انسان با چشم خود ظاهر اشياء مادي را ‏مي‌بيند ولي از ديدن باطن اشياء مادي هم ناتوان است چه رسد به ديدن موجودات غير ‏مادي. بنابراين درست است كه معاد جسماني است اما انسان، خدا را با جان خود درك ‏مي‌كند. قرآن كريم فرمود: ”لا تُدْرِكُهُ الاَبْصارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الاَبْصارَ وَهُوَ اللّطيفُ الخَبير“(١) ‏چشم‌ها خدا را نمي‌بيند و خدا چشم‌ها را مي‌بيند و او لطيف خبير است.‏اين آيه چهار قسمت دارد‎:‎‎١‎‏ ـ چشم‌ها خدا را نمي‌بينند براي اين‌كه او يك موجود مجرد است، ماده نيست، ‏در يك جهت معين نيست، او خودش جهت آفرين است، چشم آفرين است لذا به چشم ‏نخواهد آمد.‏‎٢‎‏ ـ خدا چشم‌ها را ادراك مي‌كند، با ديدن چشم، امانت و خيانت چشم را هم درك ‏مي‌كند. او مي‌داند كه فلان انسان، نگاهش همراه با مهرباني است يا خشم و غضب، ‏به نامحرم نگاه مي‌كند يا نه، استراق بصر دارد و نامه‌اي را كه نبايد بخواند ديد مي‌زند. ‏‏”يَعْلَمْ خائِنَةَ الاَعْيُنِ وما تُخْفي الصّدور“(٢) حتي آن‌چه را كه درون دل‌ها نهان است ‏مي‌بيند و مي‌داند‎.‎‎٣‎‏ ـ چون لطيف و مجرد است چشم او را نمي‌بيند‎.‎‎٤‎‏ ـ چون خبير است همه‎ ‎چشم‌ها را مي‌بيند‎.‎در اين‌كه ذات اقدس اله را در قيامت مي‌بينيم ولي نه با چشم مادّي حرفي ‏نيست. همه ما خواب مي‌بينيم و چيزهايي در خواب رؤيت مي‌كنيم و مي‌شنويم اما اين ‏ديدن‌ها و شنيدن‌ها با چشم باطن و با جان صورت مي‌گيرد. بعضي اشخاص چشم و ‏گوش سالم دارند ولي قرآن مي‌فرمايد اين‌ها كر، كور و گنگ هستند: ”صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ ‏فَهُمْ لا يَعْقِلُون“(٣).‏در واقع قرآن به آن چشم و گوش باطني اشاره دارد ـ كسي كه نشنود، حرف زدن ‏هم ياد نمي‌گيرد يعني گنگ است ـ قرآن مي‌فرمايد بعضي به سخنان معلم الهي گوش ‏ندادند، و سخنان الهي را ياد نگرفتند، به اين دليل حرف زدن نمي‌دانند و گنگ هستند. ‏به هر حال انسان با چشم باطن خدا را در قيامت مي‌بيند و اگر در دنيا كور باطن بود در ‏قيامت هم كور وارد محشر مي‌شود.‏قرآن كريم درباره‎ ‎اين گروه فرمود: ”وَنَحشُرُهُ يَوْمَ القِيامَةِ اَعْمي“(٤) روز قيامت آنها ‏را كور وارد محشر مي‌كنيم، آن وقت اعتراض مي‌كنند كه خدايا! چرا ما را كور محشور ‏نموده‌اي در حالي كه در دنيا بينا بوديم ”رَب لِمَ حَشَرْتَني اَعْمي وَقَدْ كُنْتُ بَصيراً“(٥) در ‏جواب آنها خداوند مي‌فرمايد: ”كَذلِكَ اَتَتْكَ آياتنا فَنَسيتَها وَكَذلِكَ الْيَوْمَ تُنْسي“(٦) تو در ‏دنيا كور بودي (كور باطني) و آن معارف الهي و حقايق معنوي كه بايد مي‌ديدي، نديدي، ‏در دنيا حق و باطل بود، راه صحيح و اشتباه بود تو عمداً خود را به كوري زدي و فقط باطل ‏را ديدي.‏قيامت فقط محل ظهور حقايق است و باطل در آن راه ندارد. آن حقايقي كه در ‏آخرت هست در دنيا نديدي، در آخرت هم نمي‌تواني ببيني. لذا اين شخص جهنم و ‏شعله آن را به خوبي مي‌بيند و هراسناك مي‌شود ولي انبيا و اوليا و بهشت را نمي‌تواند ‏ببيند؛ كوري آخرت كوري فيزيكي نيست‎.‎مرحوم ابن بابويه از ابو بصير (ابو بصير به اشخاص نابينا مي‌گويند) شاگرد امام ‏صادق(عليه السّلام) نقل مي‌كند كه او خدمت حضرت عرض كرد آيا مي‌توان خدا را در ‏قيامت ديد؟ حضرت فرمود: آري، بلكه قبل از قيامت هم مي‌توان ديد. عرض كرد: چه ‏موقع؟ حضرت فرمود: روز «اخذ ميثاق» ـ همان روزي كه خداوند در مورد آن فرمود ”وَاِذْ ‏اَخَذَ رَبّكَ مِنْ بَني آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُريتُهُمْ“(٧) در قيامت مي‌توان خدا را ديد ولي نه با ‏چشم سر، بلكه با چشم جان.‏‏‏(١) سوره انعام، آيه‎ ١٠٣‎‏.‏‏(٢) سوره‎ ‎غافر، آيه‎ ١٩.‎‏(٣) سوره بقره، آيه‎ ١٨‎‏.‏‏(٤) سوره‎ ‎طه، آيه‎ ١٢٤.‎‏(٥) سوره‎ ‎طه، آيه‎ ١٢٥.‎‏(٦) سوره طه، آيه‎ ١٢٦‎‏.‏‏(٧) سوره اعراف، آيه‎ ١٧٢‎‏.‏( آیة الله جوادی آملی ) .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه