شاهد بودن ائمه(ع) به چه معنی است؟ با دلایل قرآنی و حدیث و مانند همیشه خیلی کامل جواب دهید.

در پاسخ این سؤال، بیان چند نکته ضرورى است : یکم. گواه و شاهد بودن پیامبر«ص» (و امامان معصوم ) بر رفتارهاى مردم، در آیاتى از قرآن کریم بیان شده است ؛ از جمله: «فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً»؛ نساء (4)، آیه 41. ؛ «حال آنان چگونه است، در روزى که از هر امتى شاهد و گواهى (بر اعمالشان) مى آوریم و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد».افزون بر فرشتگان (نویسندگان رفتارها)، اعضا و جوارح انسان، زمان و مکان، پیامبران و معصومین نیز از جمله گواهان یاد شده در آیه شریفه مى باشند طبرسى، مجمع البیان، ج 3، ص 89..مراد از «شهادت و گواهى» یاد شده در آیه، آگاهى از حقایق و ژرفاى رفتارهاى مردم در دنیا، از جهت نیل به نیک بختى یا تیره روزى، پذیرفته شدن یا رد شدن در پیشگاه الهى، امتحان فرمانبرى یا سرپیچى از احکام الهى و سپس گواهى دادن بر آن در روز قیامت است. آن گاه که خداوند از بسیارى - از جمله پیامبر و معصومین«ع» - گواهى مى طلبد علامه طباطبائى، المیزان، ج 1، ص 321..دوم. با توجه به مطالب یاد شده، مراد از گواه بودن امام زمان بر رفتارهاى ما، آگاهى از اعمال ما است و منظور از دیدن اعمال، دیدن با «چشم دل» است، نه چشم سر ؛ همچنان که خداوند ناظر و آگاه بر اعمال است، بدون اینکه چشم مادى داشته باشد.امام زمان(عج) چشم خدا در میان انسان ها است «السلام علیک یا عین الله فى خلقه»؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992. و بر کل هستى و همه جوامع انسانى، اشراف و نظارت کامل دارد «و عینک الناظرة باذنک»؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992..سوم. بر اساس روایات مختلف و تفاسیر، اعمال و تقدیرات انسان ها هر سال - در شب قدر و توسط ملائکه و روح - بر امام زمان(عج) عرضه مى شود و او از همه آنها مطلع است. امام«ع»، همچون پدرى مهربان، از شیعیان خود مراقبت مى کند و در لحظات سرنوشت ساز، با شیوه هاى مختلف به یارى آنها مى شتابد و چنان که در توقیع شریف آن حضرت به شیخ مفید آمده است :«فانّا نُحیط علما باَنبائکم و لا یعزب عنّا شى ءٌ من أخبارکم»؛ احتجاج طبرسى، ج 2، ص 596. ؛ «ما بر اخبار و احوال شما، آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع و احوال شما، بر ما پوشیده و مخفى نیست».حضرت على«ع» در حدیثى در این باره مى فرماید:«لیس یغیب عنّا مؤمن فى شرق الارض و لا فى غربها»؛ ؛ یوم الخلاص، ج 2، ص 648. «هیچ مؤمنى در شرق و غرب زمین، از نظر ما غایب نیست».امام صادق«ع» نیز فرموده است :«انّ الدنیا لتمثّل للامام مثل خلقة الجوز فلا یعزب عنه شى ءٌ»؛ اختصاص، ص 217. ؛ «آسمان و زمین در نزد امام، چون پاره گردویى حاضر و نمایان است».در واقع بر اساس احادیثى که تفسیر سوره «قدر» و آیات آغازین سوره «دخان»... وجود دارد ؛ فهمیده مى شود که فرشتگان در شب قدر، مقدّرات یکساله را به نزد «ولىّ مطلق زمان» مى آورند و بر او عرضه مى دارند و به او تسلیم مى کنند. این واقعیت همواره بوده و خواهد بود. در روزگار پیامبر اکرم«ص» محل نزول فرشتگان شب قدر، حضرت محمد مصطفى«ص» بوده است.بر اساس دلایل معتبر و احادیث وارده از سوى اهل بیت«ع» و اهل سنت، پس از رحلت پیامبر اکرم«ص»، شب قدر هم چنان وجود دارد ر.ک: اصول کافى، (کتاب الحجه، باب فى شأن انا انزلناه...)، ح 5 و 7. و این مقام شایسته جانشینان واقعى پیامبر است.امام على«ع» درباره این دو واقعیت بزرگ مى فرماید : «شب قدر هر سال هست. در این شب امور همه سال (تقدیرها و سرنوشت ها)، فرو فرستاده مى شود. پس از درگذشت پیامبران، نیز این شب، صاحبانى دارد...» کافى، تناسب الحجة، ح 2..چهارم. روایات عرض اعمال بر امام عصر(عج)، معتبر بوده و منافى با ستّاریت خداوند و معارض با دیگر روایات نیست ؛ زیرا امام زمان، واسطه فیض الهى و رابط خلق و خالق است و تمام عنایات و الطاف الهى به جهان، به وساطت و به برکت وجود آن حضرت جارى مى شود و لازمه اینکه به بهترین وجهى، این وساطت تحقق پذیرد و در مواقع لازم، فیوضات به بندگان برسد، این است که آن حضرت از قابلیت ها و افعال همگان با خبر باشد.پنجم. میزان ستّار بودن پروردگار نسبت به هرکس، به تناسب لیاقت، شایستگى و درجات قرب او در پیشگاه الهى است. از این رو خداوند براى کافران و فسادگران، پرده پوشى ندارد و ستاریت او نسبت به مؤمنان نیز، به تناسب درجات ایمان آنها، متفاوت است. بنابراین چه بسا بعضى از اعمال مؤمنان مقرّب را از نظر امام زمان(عج) نیز مخفى بدارد و شاید در همین مرتبه است که در قیامت، برخى اعمال را از پیامبراکرم نیز پوشیده مى دارد.ششم. امامان معصوم«ع» از همه صفات الهى برخوردارند و همه کمالات حق در وجود پاک آنها تجلى یافته است. از جمله این صفات، صفت ستار بودن است. همان گونه که حق تعالى ستار است و بندگان مؤمنش را رسوا نمى کند، ولىّ حق و حجت الهى نیز که مظهر ستاریت حق است، رازدار اسرار و اعمال مردم است و اعمال مؤمنان را براى دیگران فاش نمى سازد. در واقع ستار بودن ولىّ حق پرتوى از ستار بودن خداوند است و از آن جدا نیست، همانطورى که خود حجت الهى تجلى کمال (و جمال و جلال حق است) و ظهور کامل و تمام عیار صفات حسناى ربوبى است. پس در اینجا دوگانگى وجود ندارد تا منافاتى لازم بیاید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه