آیا روایت زیر صحیح میباشد؟ابن بابویه می گوید : پدر م برای ما روایت کرد: از جعفربن محمد صوفی نقل می کند: از ابو جعفر محمدبن علی الرضا علیه السلام پرسیدم: ای فرزند رسول خدا! چرا پیامبر صلی الله علیه وآله اُمّی نامیده شد؟ فرمود: مردم چه می گویند: گفتم : آنها می پندارند که پیامبر به دلیل آن که قادر به نوشتن نبود، امّی نامیده شد.ایشان فرمود: دروغ می گویند؛ لعنت خدا بر آنها باد! چگونه چنین چیزی ممکن است در حالی که خداوند در قرآن می فرماید: هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ چگونه می توانست چیزی را آموزش دهد که خود آن را فرا نگرفته است؟ به خدا قسم ! رسول خدا صلی الله علیه وآله می خواند و به هفتاد دو - و یا فرمود: به هفتاد و سه - زبان می نوشت؛ ایشان به این دلیل امّی نامیده شد که از اهل مکه بود و مکه از اُمّهات قُری بود و این همان چیزی است که خداوند می فرماید: لِتُنذِرَ اُمّ القُری وَ مَن حَولَها (سوره انعام آیه ۹۲) ( برای اینکه (مردم) اُمّ القری(= مکه) و کسانی را که پیرامون آنند هشدار دهی)

روایت به حسب محتوایی مشکلی ندارد و در کتب معتبری همچون علل الشرایع و معانی الاخبار صدوق نقل شده است و مضمون روایت که دارای دو بخش است یعنی قدرت پیامبر بر خواندن و نوشتن و معنای امی هر دو در دیگر روایات امده است بنا بر این روایت مشکلی ندارد اعتقاد ما این است که پیامبر هر چند که به مکتب نرفته بود و خط نمی نوشت اما قادر بود به هر زبان سخن بگوید و بنویسد خط ننوشتن حضرت برای رعایت این مصلحت بوده که مشرکان نگویند حضرت قرآن را از طریق خواندن و نوشتن از کسی فرا گرفته آن گونه که این نسبت را هم می دادند که «انا یعلمه بشر » به همین جهت پیامبر برای رد این گمان و این که امر را بر افراد غیر مغرض و حقیقت جو مشتبه نشود نه می خواند و نه می نوشت تا اعجاز قران دچار خدشه نشود و نمود بیشتری داشته باشد در روایت مورد سوال امام جواد عله السلام در مقام نفی این گمان که نخواندن و ننوشتن پیامبر از روی عجز بوده آن گونه که آنان از واژه امی برداشت کرده اند معنایی دیگری از واژه امی ارایه کرده اند که منسوب بودن به ام القری است البته ممکن است امی معانی گوناگون داشته و قابل تفسیر به وجوه مختلف باشد واز جمله همان نخواندن و ننوشتن لکن در این جا امام به جهت سوء برداشت برخی این معنا را نفی و معنا و وجهی دیگر از آن را ارائه کرده اند که دارای اهمیت بیشتر است ضمن ان که ممکن است مقصود از روایت نفی مطلق آن احتمال هم باشد . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه