در مورد شغل پیامبر(ص) و امام علی (ع)، در اوایل صدر اسلام توضیح دهید؟

در این که حضرت محمد(ص) و حضرت على(ع) شغلى داشتند و با آن زندگى خود را تأمین مى کردند، تردید نیست. پیامبرى که همه را به داشتن شغل و کسب حلال تشویق مى کند، نمى شود که خودش کسب حلال نداشته باشد. از پیامبر اسلام نقل شده که فرمود: کُلُوا مِن کَدِّ اَیدیکُم؛بحار، ج 66، ص 314، چاپ ایران). از دست رنج خود بخورید و اَزْکَى الأعمالِ کَسبُ الْمَرءِ بِیَدِهِپاکیزه ترین کارها، کارِ دستِ خود انسان است؛میزان الحکمة، ج 3، ص 2699). در روایت آمده است که على(ع) با دسترنج خود یک هزار برده خرید و آزاد کرد( و نیز آمده است که پیامبر اسلام و على(ع) همه شخصاً کار مى کردند و کار کردن، سنت پیامبران و اوصیاىوسائل الشیعه، ج 12، ص 22، باب 9، ح 1). آنان است(وسائل، ج 12، ص 22، باب 9، ح 6). و على(ع) یکى از صفات تَقوىپیشه ها را طلب روزى حلال معرفى کرده است(نهج البلاغه دشتى، ص 404). پیامبر اسلام و على(ع) پس از هجرت، کشاورزى و باغبانى داشتند. پس از آن که حضرت از مکه به مدینه هجرت کردند، مردم مدینه زمین هایى را به ایشان اهداء کردند و رسول خدا(ص) در آن زمین ها کشاورزى و باغبانى مى کردند. پس از آن که مسلمانان در دفاع از اسلام، با دشمنان درگیر شدند، ثروت هاى زیادى به دست مسلمانان افتاد. این ثروت ها دو قسم بودند. برخى از آن ها بدون این که جنگى صورت بگیرد، در اختیار مسلمانان قرار مى گرفت. این گونه ثروت ها که بدون درگیرى به دست مى آمد، حقّ خاصّ پیامبر بود و در اختیار آن حضرت قرار مى گرفت، مانند فدک، سرزمین هاى بنى نضیر و دو قلعه از قلعه هاى خیبر به نام و طیح و سلالم. پیامبر اسلام در این باغ ها و زمین ها هم به کشاورزى مى پرداخت و با درآمد آن ها، زندگى خود و خاندان خود را اداره مى کرد و با بقیه ى درآمد آن باغ ها و زمین ها براى مسلمانان تدارکات جنگى تهیه مى کرد. به علاوه این زمین ها و قلعه ها، یکى از عالمان یهودى به نام مُخَیریق هفت باغ خود را به پیامبر بخشید و به جنگ احد رفت و در دفاع از اسلام و پیامبر به شهادت رسید. این هفت باغ که به عنوان «عوالى» معروف بودند، در اختیار پیامبر قرار گرفت و آن حضرت در این باغ ها هم کار مى کردند(سیره ى حلبیه، ج 3، ص 361، س 3، محشّى به سیره ى نبویّه سید احمد زنى دحلان مراجعه شود). علاوه بر این ها خُمس سرزمین هایى که با لشکرکشى فتح مى شد، متعلق به شخص پیامبر بود و آن حضرت در آن زمین ها هم مى توانست کشاورزى کند. روایاتى نیز آمده که نشان مى دهد پیامبر اسلام و على(ع) کشاورزى مى کردند و باغ داشتند. به عنوان مثال حدیث دوم، چهارم و پنجم از باب 9 جلد 12 وسایل الشیعه، صفحه 22 و کتاب التجارة، ابواب مقدمات و نیز حدیث 1 و 2، باب 10 دلالت دارند که پیامبر و على(ع) کشاورزى و باغبانى مى کردند. در همین باب 10، در حدیث سوم آمده است: ما فى الاعمال شى ءٌ اَحبُّ الى اللّه من الزراعة و ما بَعَثَ اللّه ُ نبیّاً الاّ زرّاعاً الاّ ادریس فانّه کان خیّاطاًچیزى براى خدا محبوب تر از کشاورزى نیست و خداوند جز ادریس که خیاط بود، همه پیامبران را کشاورز مبعوث ساخته است. این حدیث هم مى رساند که همه پیامبران کشاورزى مى کرده اند. البته توجه داشته باشیم که پیامبر و على(ع) با این که کار مى کردند و درآمد به دست مى آوردند، خودشان از این درآمدها بسیار کم استفاده مى کردند، بلکه در راه خدا مصرف مى کردند. درباره ى شغل پیامبر(ص) قبل از هجرت باید گفت: منابع تاریخى در این مورد، به صورت یقینى و قاطعانه چیزى نیاورده اند و فقط اشاره ى کوتاهى به چوپانى و تجارت کرده اند. نویسندگان جدید هم درباره شغل پیامبر قبل از بعثت به بحث و تحقیق نپرداخته اند. در سیره ى ابن هشام حدیثى آورده که پیامبر(ص) فرمود: «... من هم گوسفند مى چراندم...»؛(سیره ى ابن هشام، ج 1، ص 176، چاپ مصر). درباره على(ع) هم منابعى تاریخى، به شغل او در مکه اشاره نکرده اند ولى مى توان گفت که او هم مانند پیامبر عمل مى کرده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه