مختصری از عبرتها و درسهای عاشورا را بنويسيد؟

عاشورا، تبلور زنده ی نماز، مناجات، حماسه، عدالت، و شهادت است. در مورد این رخداد بسیار سخن گفته شده است، ولی به ابعاد گوناگون انسانی و اجتماعی و درسها و پیامهای زندگی ساز و حماسه‌‎آفرین آن كمتر توجه شده است. حال ما در این مختصر به عبرتهای عاشورا می‎پردازیم: T}الف- عبرتهای سیاسی حركت و نهضت امام حسین ـ علیه السّلام ـ یك جنبش خصوصی یا خانوادگی نبود بلكه حركتی عظیم و انقلابی بزرگ علیه حكومت بنی امیه بود. از این رو یك حركت سیاسی محسوب می‎شود. كه ازجهات گوناگون می‎تواند الگوی سیاسی جوامع باشد كه مهمترین آنها عبارتند: 1. ولایت و رهبری از مهمترین اصول اسلام «ولایت» است. ولایت بر مسلمین را امامان حق خودشان می‎دانستند و به غاصب بودن دیگران عقیده داشتند. از این رو امام حسین ـ علیه السّلام ـ فرمودند: « ما خاندان پیامبر بر تصدی این امر (حكومت بر امت) از این مدّعیان ناحق سزاوارتریم». و در زیارتنامه‎ها گاهی لعنت بر كسانی آمده است كه ولایت آنان را انكار كردند. از سرمایه‎ها و عبرتهای نهفته در حركت عاشورا، معرفی «رهبری صالح» به امت اسلام و افشای رهبران ناشایسته است. 2. عدم ترك امر به معروف و نهی از منكر حیات جامعه اسلامی به حساسیت مردم نسبت به احكام خدا ونظارت عمومی در امور والیان و مسئولان و مردم عادی وابسته است. از این رو امام حسین ـ علیه السّلام ـ با درك موقعیت حساس جامعه كه روز به روز از سنت رسول خدا فاصله می‎گرفت، پرچم امر به معروف و نهی از منكر را علم كرد و در این راه جان خود و اطرافیانش را به خطر انداخت و برای همیشه و به همگان آموخت كه سكوت در برابر ظلم، بدعت، انحراف، گناهی بزرگ و قیام علیه آنها بالاترین درجه امر به معروف و نهی از منكر است. حال پیروان فرهنگ عاشورا، با الهام از عاشورا باید نبض پرحركت جامعه اسلامی باشند و نسبت به جریان امور و وضعیت فرهنگی و سیاسی حساسیت نشان دهند و با حضور دائم در میدان امر به معروف و نهی از منكر، عرصه را بر فساد آفرینان تنگ سازند. 3. باطل ستیزی و جهاد تلاش برای بازگرداندن خلافت اسلامی و حاكمیت مسلمین به مجرای حق و اصیل خود و از بین بردن سلطه جائرانه باطل، صفحه دیگری از مبارزات امام حسین ـ علیه السلام ـ می‎باشد كه تكلیف «باطل ستیزی» را بصورت كلی و همیشگی روشن می‎سازد و اینكه در برابر قدرتهای باطل، نباید سكوت و سازش كرد. از تكالیف مهم مسلمانان در حراست از دین و كیان خویش و مقابله با دشمنان «جهاد» است كه عامل عزّت مسلمین است. كربلا و عاشورا یكی از مظاهر عمل به این تكلیف دینی بود و درسی برای همه ی آزادگان جهان كه در همه حال با همه توان تا آخرین دم، به نبرد با دشمنان اسلام و دین خدا برخیزند. 4. تدبیر و برنامه‎ریزی قیام عاشورا، یك نهضت حساب شده و با برنامه بود نه یك شورش كور و بی‎هدف. برای لحظه به لحظه و روز بروز آن، دوراندیشی و تدبیر به كار گرفته شده بود. 5. كل یوم عاشورا از عبرتها و درسهای مهم عاشورا، شناخت تكلیف دفاع از حق و مبارزه با باطل و ستم در هر جا و هر زمان است. قیام عاشورا تكلیف خاص آنحضرت و یارانش در آن مقطع زمانی خاص نبود، بلكه هرگاه هر جا نظیر آن شرایط پیش آید، همان تكلیف هم ثابت است. ب) پیام‎ها و عبرتهای اخلاقی 1. آزادگی آزادی در مقابل بردگی، اصطلاحی، حقوقی و اجتماعی است، اما «آزادگی» برتر از آزادی است و نوعی حریت و رهایی انسان از قیدهای ذلت‎آور و حقارت بار است. نهضت عاشورا جلوه بارزی از آزادگی در مورد امام حسین ـ علیه السلام ـ و خاندان و یاران شهید او است كه از میان دو امر شمشیر یا ذلّت، مرگ با افتخار را پذیرفت و فرمود: «هیهات منَّ الذّلة» انسانهای آزاده در راه استقلال و رهایی از ستم طاغوتها و در آن لحظات حساس و دشوار انتخاب، مرگ سرخ و مبارزه خونین را برمی‎گزینند و فداكارانه جان می‎بازند تا جامعه خود را آزاد كنند. 2. ایثار اوج ایثار، ایثار خون و جان است. ایثارگر كسی است كه حاضر باشد هستی و جان خود را برای دین فدا كند. در صحنه كربلا نخستین ایثارگر سید الشهدا ـ‌ علیه السلام ـ بود كه در راه خدا از جان و مال خود گذشت. و برای همه مخصوصاً شیعیان این درس را داد كه در راه رضای خدا و حفظ دین خدا باید از تمنیات خویش گذشت. 3. شجاعت صحنه عاشورا تصویری است واضح از شجاعت امام حسین ـ علیه السلام ـ و اهل بیتش. شجاعت عاشورائیان ریشه در اعتقادشان داشت. لذا عاشورا الهام بخش شجاعت به مبارزان بوده است و محرم همواره روحیه، شهامت و ظلم‎ستیزی به مردم می‎داده است. 4. عزت عزت یعنی، شكست ناپذیری، صلابت نفس، و حفظ كرامت و شخصیت والای انسان. ستم‎پذیری و تحمل سلطه باطل و سكوت در برابر تعدی ،و تسلیم فرومایگان شدن و اطاعت از فاجران؛ همه از ذلت نفس و زبونی وحقارت روح سرچشمه می‎گیرد. عزت و كرامت امام ـ علیه السلام ـ در عاشورا درس عبرتی بر تمام مسلمانان شد كه به زیر بار خواسته‎های ستمگران و ظالمان و قدرتهای بزرگ نروند و در برابر تعدی آنها با تمام قوا با عزت و سربلندی بایستند. 5. عمل به تكلیف فرهنگ «عمل به تكلیف» وقتی در جامعه و میان افراد حاكم باشد، همواره احساس پیروزی می‎كنند. امامان شیعه در هر شرایطی طبق تكلیف عمل می‎كردند. حادثه ی عاشورا نیز یكی از جلوه‎های عمل به وظیفه بود. پیام عاشورا: «شناخت تكلیف» و «عمل به تكلیف» است. از سوی همه مردم، بویژه آنان كه موقعیت ویژه دارند و الگویی برای دیگران هستند. 6. عشق به خدا{T از والاترین و زلال‎ترین حالات جان آدمی، عشق به كمال مطلق خدای متعال است. سراسر عاشورا و صحنه‎های رزم رزمندگان، جلوه‎ای از این جذبه ی معنوی و عشق برین است و شهادت یاران و عزیزان هر كدام هدیه‎ای به درگاه دوست است تا رضای او تأمین شود. این مشرب عرفانی و عشق به خدا باید سرمشق صاحبدلان و عاشقان درگاه حضرت دوست باشد. حفظ دین خدا قربانی می‎خواهد كه امام و یارانش قربانیان در این راه بودند. برای ملتها هم قربانی شدن و قربانی دادن، رمز عزت و پیروزی است. عبرت و پیام عاشورا به ملتی كه در راه «آزادی» گام برداشته این است كه باید قربانیان بسیاری تقدیم آستان حرّیت كند. آری حوادث تاریخی اگر به چشم عبرت و درس گرفتن مورد مطالعه قرار گیرد «درس آموز» است. حادثه ی كربلا یكی از این حوادث «الهام بخش» و «عبرت آموز» است. در عین حال كه برای همه حق جویان و عدالت خواهان و مبارزان راه حق و آزادی، یكی از غنی‎ترین منابع الهام‎گیری است، از نگاه دیگر یكی از تلخ‎ترین حوادث و فجایعی است كه در تاریخ اسلام پدید آمد و جا دارد كه كاملاً بیان شود كه چه عواملی سبب شد، این فاجعه به بار آمد و از آن درس عبرت گرفت. عواملی مثل دنیاطلبی، غفلت، رها كردن تكلیف، بی‎طرفی نسبت به حق و باطل و... كه همه اینها در به وجود آمدن این فاجعه به نوعی دخیل بودند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه