در طول حدود چهار ماهی که امام حسین(ع) در مکه بودند چه آثاری از آن حضرت به یادگار مانده است؟

آثار و اقدامات امام حسین علیه السلام در طول اقامتشان در مکه مکرمه بسیار زیاد و متعدد بوده است که شما می توانید برای اطلاع کامل از آنها به کتاب تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء نوشته گروهی از تاریخ پژوهان موسسه امام خمینی قدس سره مراجعه بفرمایید. با این حال برای نمونه به برخی اقدامات و آثار آنحضرت در مکه مکرمه با استفاده از این کتاب می پردازیم:فعالیّت های امام‌حسین ـ ع ـ در ایام اقامت در مکّه امام‌حسین ـ ع ـ در روز سوّم شعبانِ سال شصت هجری وارد مکه شد و در محلی به نام شِعْب علی نزول اجلال کرد و تا هشتم ذی حجة این سال در این شهر اقامت داشت. مدّت چهار ماه و پنج روز اقامت ایشان در مکه بیشترین مدّت عمر نهضت آن حضرت می باشد.محل اقامت امام ابتدا خیمة بزرگی بود که بیرون از خانه های مکه و به تعبیر خوارزمی در منطقة بالای مکه برپا شده بود. بعد از مدتی امام با دعوت عبدالله بن‌عباس به خانة او که به «دار‌العباس» معروف بود، نقل مکان کرده و در آنجا ساکن شد.انتخاب شهر مکه توسط امام‌حسین ـ ع ـ انتخاب درستی بود؛ زیرا مکّه حرم امن بود و احتمال تعرّض از ناحیة دشمنان بسیار ضعیف بود. از طرف دیگر ورود امام به مکّه در آستانة موسم حج بود و از این رو مکّه محل اجتماع مسلمانان از سراسر کشور اسلامی و مناسب‌ترین نقطه برای رساندن پیام به افکار عمومی بود. با ورود امام‌حسین ـ ع ـ به مکه، مردم گروه گروه خدمت ایشان شرفیاب می‌شدند و دیگر ابن‌زُبیر را رها کردند. ابن‌زبیر نیز که بیشتر اوقات روز در کنار کعبه، یا به نماز می‌ایستاد و یا طواف می‌کرد، دو روز پیاپی یا هر دو روز یک بار نزد امام می‌آمد و پیوسته به او مشورت می‌داد. امّا وجود امام‌حسین در مکه برای او از همة خلق خدا سنگین‌تر بود؛ زیرا می‌دانست تا امام در مکه حضور دارند، مردم مکه با او بیعت نمی‌کنند، بلکه امام در نزد آنها عظیم‌تر است و همه از او اطاعت می‌کنند.از جمله رویدادهای این مدت، استقبال مردم مکه از آن حضرت می باشد. اگرچه غالب مردم ساکن مکه از تیره های قریش بودند که به علّت رقابت های قبیلگی دیرینه، چندان میانة خوبی با خاندان پیامبر ـ ص ـ نداشتند، ولی چنانکه گذشت به جهت موقعیّت مذهبی مکه و نزدیک شدن موسم حج، مردم از سایر سرزمین‌های اسلامی در آن حضور داشتند و نیز به جهت شخصیّت منفور یزید که بسیاری از مسلمانان با خلافت او موافق نبودند، امام با استقبال خوبی از سوی مردم مواجه شد؛ شیخ مفید می گوید: مردم مکه و کسانی که برای انجام عمره در آنجا به سر می بردند و سایر مردم، خدمت ایشان می رسیدند. ابوحنیفه دینوری می‌نویسد: مردم نزد حسین بن‌علی رفت و آمد می‌کردند و حلقه حلقه به دور او می‌نشستند. ابن‌اعثم و خوارزمی از نحوة استقبال مردم مکه از امام و خوشحالی آنان از ورود آن حضرت با «فرح شدید» تعبیر می‌کنند و می‌افزایند که مردم، صبح و شب به نزد او می‌رفتند.ابن‌اثیر می‌نویسد: وقتی حسین بن‌علی(ع) وارد مکّه شد و استقرار یافت؛ اهالی آنجا به همراه کسانی که برای عمره آمده بودند و افراد مختلف از اطراف و اکناف، نزد او رفت و آمد می‌کردند. ابن‌کثیر نیز می نگارد: «مردم در مکه نزد حسین (ع) می رفتند و اطرافش می نشستند و سخن او را می شنیدند. او پس از اشاره به حضور ابن‌زُبَیْر و موقعیّت خوب او می‌گوید: امّا با این حال او در نظر مردم، عظمت حسین را نداشت، مردم تنها به حسین تمایل داشتند زیرا او سرور بزرگ، و پسر دختر پیامبر بود، و آن روز در روی زمین هیچ کس همطراز و هم‌شأن او نبود، لکن حکومت یزید همواره با او خصومت و رقابت داشت.از جمله برنامه های روزمرة امام در مکه، برپا داشتن نماز جماعت بود. وقتی عمرو بن‌سعید(اشدق) والی مکه این استقبال و رفت و آمدها به نزد امام را دید نامه‌ای به یزید نوشت و در آن از نزول و استقرار امام و اهل‌بیتش در مکه و اجتماع و رفت و آمد مردم در نزد ایشان گزارش کرد.اقدامات و فعالیّت های دیگر امام از اقدامات مهم دیگر امام در این مدت، نامه نگاری با مردم کوفه، بصره و بعضی از شخصیّت‌ها و نیز فرستادن سفیران به کوفه و بصره بود که در منابع تاریخی آمده است و اکنون به طور مفصّل مورد بررسی قرار می گیرند:نامة امام‌حسین ـ ع ـ به اهالی بصره امام‌حسین از مکّه نامه‌ای به هر یک از بزرگان بصره نوشت و آنان را دعوت به یاری کرد.دیدارهای شخصیّت‌ها با امام حسین ـ ع ـ و دیدگاه های آنهااز جمله ابعاد فعالیّت‌های امام‌حسین ـ ع ـ در مدّت اقامت در مکه، دیدارهای آن حضرت با تعدادی از شخصیّت ها و بزرگان حاضر در آن شهر بود که هر کدام به گونه ای در مورد قیام حضرت اظهار نظر می کردند. موضع همة این افراد به جز عبدالله بن‌زُبَیْر، دربارة رفتن امام به سوی عراق منفی بود. ولی عبدالله بن‌زُبَیْر چون خود در فکر خلافت بود و امام را تنها مانع توجّه مردم حجاز به خود می دید، از رفتن آن حضرت به سوی عراق استقبال می کرد؛ زیرا در صورت خارج شدن امام از مکه، او می توانست، بدون وجود رقیب، نیّات ریاست‌طلبانه خود را در حجاز عملی سازد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه