آیا اسلام با دموکراسی همخوانی دارد؟ من در دانشگاه مشغول نوشتن مقاله ا ی در مورد اسلام و دموکراسی هستم و می خواهم این نتیجه را بگیرم که اسلام با دموکراسی هم خوانی دارد.

برای پاسخ دقیق به این سوال اول باید بدانیم دموکراسی یعنی چه؟ و بر چه پایه هایی استوار بوده و از چه اصولی پیروی می کند؟ لذا نمی توان یکجا گفت آری یا خیر. اگر منظور اجرای عدالت است، اسلام با آن موافق است. اگر منظور این است که مردم در فعالیت­های روزمره خود در حد قانون آزادند. اسلام آن را می پذیرد. ولی دموکراسی غربی بر مبنای آزادی مردم در رسیدن به لذات دنیوی بدون توجه به زندگی اخروی و ابدی بنا شده، لذا هر کس در امور زندگی خود آزاد است که به هر لذت مادی که می خواهد متوسل شود ولی اسلام که مصالح بشر را بر اساس زندگی ابدی وی می شناسد بعضی از چیزهایی را که بر اساس مبنای دموکراسی غربی آزاد شناخته شده، مایه فساد واقعی می داند لذا از آن منع می کند. این بحث را به این صورت نیز می توان مطرح نمود که اسلام به عنوان یک مکتب فکری جامع، دارای نظام سیاسی مستقلی است که از اصول، مبانی و ارزش­های دینی و اسلامی نشأت می گیرد. در نظام سیاسی اسلام، می توان برخی از شاخص­های حکومت دموکراتیک چون آزادی­های فردی، حقوق عمومی و اساسی را مشاهده کرد. با وجود این با توجه به اختلاف نظر در مورد مفهوم دموکراسی در میان متفکرین اسلامی هم دیدگاه­های مختلفی وجود دارد. در مورد اینکه دموکراسی روش است یا ارزش، بین صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد. برخی دموکراسی را روشی در مملکت­داری می دانند که در چارچوب ارزش­های مختلف قابل اجراست. ولی برخی معتقدند که دموکراسی با وجود اینکه یک روش حکومت است، با خود ارزش­هایی خاصی ، که همان ارزش­های لیبرالی است را، به همراه می آورد. در میان اندیشمندان مسلمان در مورد ارتباط اسلام و دموکراسی دو پارادایم سنتی و نوین به چشم می خورد. در درون پاردایم سنتی نیز دو دیدگاه وجود دارد. بر اساس یکی از این دیدگاه­ها، برخی از شاخص­های حکومت دموکراتیک یعنی برخی از آزادی­های فردی، حقوق سیاسی مردم را می­توان از کتاب و سنت استخراج کرد. در واقع این دیدگاه دموکراسی را نوعی روش حکومت می داند که در چارچوب ارزش­های اسلامی هم قابل اجراست و پذیرش دموکراسی به مفهوم پذیرش ارزش­های لیبرال دموکراسی و مبانی فکری آن چون سکولاریسم، اومانیسم و... نمی باشد. اما بر اساس دیدگاه دوم شاخص­ها ی حکومت های دموکراتیک فعلی نمی تواند با اصول اسلامی سازگار باشد، در واقع این دیدگاه روش و ارزش را در حکومت دموکراتیک ملازم هم می داند و پذیرش نهادهای دموکراتیک به مفهوم غربی آن را به مفهوم پذیرش ارزش­های لیبرال دموکراسی هم می داند که با ارزش­های اسلامی در تضاد هستند. اما پارادایم نوین معتقد است که دموکراسی بر مبانی معرفت شناختی، کلامی، سیاسی، نوینی استوار است که با مبانی معرفت شناسی، کلامی، سیاسی سنتی اسلام قابل جمع نیست و بر اساس کتاب و سنت نمی توان درباره شاخص­های حکومت دموکراتیک به صورت اثباتی یا سلبی بحث کرد. بر اساس این پارادایم، در قرآن و سنت، اساس مورد تاکید درباره حکومت اسلامی، عدالت است، ولی هیچ شکل خاصی از حکومت توصیه نشده است و حکومتی که بتواند عدالت را اجرا کند، با اصول و ارزش­های اسلامی سازگار است. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه