جنین شناسی؛ رابطه علم و دین

رابطه علم و دین در باره جنین شناسی چگونه است؟ آیا نظر اسلام درباره مراحل جنین (نطفه و علقه و مضغه) با نظر علم سازگاری دارد؟ اگر خیر کدام تصویر درست تری ارائه کرده اند؟ علم و دین در نگاه درست، مکمل و مؤید یکدیگر بوده و در کنار هم افق های جدیدی پیش روی بشر می گشایند. بنابراین هر کجا تعارضی میان علم و دین پیش آمد نشان می دهد که یا آن دین، دین حقیقی نیست، و یا علم به خطا و بیراهه رفته است. تعارض انگاری که میان علم و دین در غرب مطرح شد نشأت گرفته از افراط گرایی در علوم تجربی و کاستی های مسیحیت بوده است، نه این که علم حقیقی و دین راستین با یکدیگر تعارض داشته باشند. در مورد مراحل رشد جنین هماهنگی میان قرآن و علم جنین شناسی بسیار پررنگ و چشمگیر است که مقالات و کتاب های خوبی نیز در این زمینه نوشته شده است. قرآن کریم خلقت انسان را ابتدا از منی، نطفه، علقه، مضغه، شکل گیری استخوان ها، و پوشیده شدن روی آن ها با گوشت تبیین می کند. بنابراین پس از انعقاد نطفه قرآن کریم اولین مرحله را علقه می نامد: «ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً»؛ آن گاه نطفه را به صورت علقه درآورديم، پس آن علقه را [به صورت‏] مضغه گردانيديم.(1) «علق» جمع «علقه» است كه در معانى متعددى مثل خون بسته، زالو و ... استعمال شده است. ولى اصل همه معانى آن به يك معنا بر مى‏ گردد يعنى: «چيزى كه به چيز بالاتر آويزان شود». و از آن جا كه زالو و خون بسته به چيز ديگرى مى‏چسبند و بدان آويزان مى‏شود علق ناميده شده است‏.(2) جالب آن که «علقه» با تمامی این معانی سازگار است، به عنوان مثال به معنای خون بسته شده با حالت ابتدایی شکل گیری جنین سازگار است، در بیست و یکمین روز شکل گیری جنین سیستم خونی بسته می شود و قلب ابتدایی شروع به کار می کند ودر روز بیست و دوم از خون مادر می مکد.(3) و هم چنین با معنای زالو، همانطور که پرفسور «کیدمور» با مقایسه زالو و جنین در 24 روزگی آن ها را از جهت انحنا، و پهنای سر و ستون فقرات و آویزشدن به بدن و مکیدن خون کاملا همگون یافت.(4) مرحله بعدی که قرآن از آن نام می برد «مضغه» است: «ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَيْرِ مُخَلَّقَةٍ؛ و بعد از خون بسته شده، سپس از مضغه، كه بعضى داراى شكل و خلقت است و بعضى بدون شكل‏»(5). «مضغه» به معناى گوشت جويده شده است. پس مضغه عبارت است از قطعه‏ اى از گوشت كه شبيه گوشت جويده شده است‏. بنابراین، آن خون بسته شده در مرحله بعد، تبدیل به پاره گوشتی شبیه گوشت جویده شده می شود. دكتر «موريس بوكاى» نيز در مورد آيه 5 سوره حج و 14 سوره مؤمنون نكات علمى جالبى را بيان مى‏ كند. او مى ‏نويسد: «گوشت (جويده) ترجمه كلمه «مضغه» است مانند گوشت (تازه) ترجمه كلمه «لحم» است. اين تمايز شايسته تذكر است جنين در ابتدا جرم كوچكى است كه در مرحله ‏اى از رشدش با چشم غير مسلح كاملا به صورت گوشت جويده پديد مى‏ گردد.(6) قرآن کریم به زیبایی از دو تغییر در این مرحله یاد می کند: مرحله مضغه نامتمايز (يا غير مخلّقه) كه تا پايان هفته چهارم ادامه دارد و هيچ گونه تمايزى در اعضاى بدن وجود ندارد، و دوّم: مرحله مضغه متمايز (يا مخلّقه) كه از ابتداى هفته پنجم شروع مى ‏شود.(7) از اواسط هفته سوم مرحله تغییر شکل و حرکت سلول های لایه های زاینده جنین آغاز می شود و هر کدام مسئولیت تشکیل یکی از اندام های بدن را بر عهده می گیرند. این مرحله تا پایان ماه دوم بارداری به طول می انجامد.(8) .

پرسمان قرآن

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/24

لینک کوتاه