در آیه 55 سوره نور، «وعد الله الذين امنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنّهم في الارض كما استخلف الذين من قبلهم ...» طبق نظر مفسران در مورد خلافت خلفاي راشدين است كه در آن زمان ترس و وحشتي را كه قبلاً مسلمانان از ناحيه دشمنان خارجي احساس مي‌كردند و مجبور بودند همراه خود اسلحه حمل كنند فرو ريخت؛ و دين اسلام كه ابتدا مخفي و محدود بود ظاهر و فراگير شد و طبق ادعاي عالمان شيعه علي الظاهر نبايد ربطي به حكومت امام مصلح كل امام مهدي(علیه السلام) داشته باشد.

علاوه بر برداشتي كه پرسش‌گر محترم درباره آيه شريفه كرده است، مفسران ديدگاه‌هاي متفاوت ديگري نيز در اين خصوص دارند. بعضي مفسرين گفته‌اند: اين آيه شريفه درباره اصحاب رسول خدا(ص) نازل شده، و خدا وعده‌اي را كه به ايشان داده بود منجّز كرد زمين را در اختيار ايشان قرار داد، دين ايشان را تكميل كرد، ترس ايشان را مبدل به امنيت كرد، و پس از درگذشت رسول خدا (ص) در ايام خلافت خلفاي راشدين، اسلام را پيش برد، و عزت داد. پس آن ترسي كه مسلمين از كفار و منافقين داشتند، از ميان رفت. و مراد از استخلاف ايشان استخلاف خلفاي چهارگانه پس از رسول خدا(ص)، ويا تنها خلفاي سه گانه اول است.(الطبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، دارالمعرفه، ج 4، ص 272، براي مطالعه بيشتر رجوع كنيد به ترجمه تفسير الميزان ذيل آيه شريفه.) بعضي ديگر گفته‌اند كه : اين آيه شامل عموم امت محمد(ص) مي شود، و مراد از استخلاف امت وي و تمكين دين ايشان و تبديل خوفشان به امنيت اين است كه زمين را به ايشان ارث داد، آن چنان كه به امت هاي قبل از اسلام ارث داد. يا مراد از استخلاف، استخلاف خلفاي پس از رسول خدا(ص) و تمكين اسلام و شكست دادن دشمنان دين مي‌باشد، كه خداي تعالي بعد از رحلت پيامبر(ص) وعده خود را وفا كرد، و اسلام و مسلمين را ياري نموده و شهرها و اقطار عالم براي آنان فتح شد. بعضي ديگر از مفسرين گفته‌اند: اين آيه شريفه مربوط به مهدي موعود(ع) است، كه اخبار متواتر از ظهورش خبر داده، و فرموده: زمين را پر ازعدل و داد مي‌كند همان طور كه پر از ظلم و جور شده‌ باشد، و مراد از «الذين آمنوا و عملوا الصالحات» رسول خدا(ص) و ائمه اهلبيت او (عليهم‌السلام) است.(القمي، علي بن ابراهيم، تفسير القمي، ج 3، ص 46.) امّا آنچه از سياق آيه شريفه به نظر مي‌رسد، اين است كه بدون شك آيه شريفه درباره بعضي از افراد امت است نه همه امت و نه اشخاص معيني از امت، و اين افراد عبارتند از كساني كه مصداق« الذين آمنوا و عملوا الصالحات» بوده باشند، و آيه نص در اين معنا است، و هيچ دليلي نه در الفاظ آيه و نه از جهت عقل وجود ندارد كه دلالت كند بر اينكه مقصود از «الذين» تنها صحابه رسول خدا(ص)، يا شخص خود رسول خدا(ص) يا تنها ائمه اهل بيت(عليهم السلام) باشند و نيز هيچ دليلي نيست بر اينكه مراد از «الذين» عموم امت بوده باشد. از اين رو مراد از استخلاف آنان در زمين كه نظير استخلاف نياكان و امت‌هاي پيشين باشد اين است كه اجتماعي صالح از آنان تشكيل شود، كه زمين را ارث ببرند، آن طور كه امت‌هاي گذشته كه صاحبان قوت و شوكت بوده‌اند ارث بردند، و اين استخلاف قائم به اجتماع صالح ايشان است، نه به افراد معيني از ايشان. اما اينكه مراد از استخلاف، خلافت الهي به معناي ولايت و سلطنت الهي، نظير سلطنت داوود و سليمان و يوسف(عليهم‌السلام) بوده باشد، يا مراد برطرف شدن ترس مسلمانان صدر اسلام از كفار و مشركين پس از خلافت خلفاي راشدين باشد ادعاي درستي نيست، و دليلي بر آن وجود ندارد، چون لفظ آيه‌مطلق است، و هيچ قرينه اي بر اثبات آن نيست. علاوه بر اين آيه شريفه در مقام امتنان است، و اين چه منّتي است كه خدا بر جامعه اي بگذارد و دشمن خارجي را بر آنان مسلط نكرده باشد، در حالي كه داخل آن جامعه را فساد احاطه كرده باشد، و از هر سو بلاهاي گوناگون آن جامعه را تهديد كند، و هيچ امنيتي بر جان و عرض و مال خود نداشته باشند و تنها قدرت حاكمه بر آن اجتماع حريت داشته، و طبقه ستمگر در رفاه و پيشرفت باشند؟ مراد از اينكه فرمود: «خدا را عبادت مي‌كنند و چيزي را شريك او نمي گيرند»، همان معنايي است كه لفظ به طور حقيقت بر آن دلالت مي‌كند، و آن عبارت است از اينكه اخلاص در عبادت عموميت پيدا كند و بنيان هر كرامتي غير از كرامت تقوي منهدم گردد. نتيجه اين شد كه خداي سبحان به كساني كه ايمان آورده و عمل صالح انجام مي‌دهند، وعده مي‌دهد كه بزودي جامعه‌اي بر ايشان تكوين مي‌كند كه به تمام معنا صالح باشد، و از لكه ننگ كفر و نفاق و فسق پاك باشد، زمين را به ارث برده و در عقايد افراد آن و اعمالشان جز دين حق، چيزي حاكم نباشد، ايمن زندگي كنند، ترسي از دشمن داخلي يا خارجي نداشته باشند، از كيد نيرنگ بازان و ظلم ستمگران و زور گويي زورگويان آزاد باشند. و اين جامعه طيب و طاهر با صفاتي كه از فضيلت و قداست در خود دارد هرگز تاكنون در دنيا پديد نيامده و دنيا از روزي كه پيامبر(ص) مبعوث به رسالت گشته تاكنون، چنين جامعه‌اي به خود نديده است. ناگزير اگر مصداقي پيدا كند، در روزگار امام مهدي( ع) خواهد بود. چون اخبار متواتري كه از رسول خدا(ص) و ائمه اهل بيت (عليهم‌السلام) در ويژگي‌هاي آن جناب وارد شده(در اين روايات مصداق كامل اين وعده در زمان ظهور ولي عصر(عج) دانسته شده است. (ر.ك: بحارالانوار، ج 51، ص 58 و ص 54)) از تشكيل چنين جامعه اي خبر مي دهد. پس حق مطلب اين است كه آيه شريفه جز با اجتماعي كه به وسيله ظهور حضرت مهدي(عج) تشكيل مي‌شود قابل انطباق با هيچ اجتماع ديگري نيست. eporsesh.com .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه