اعتقاد به توحيد از ديدگاه قرآن چه آثار و فوايدي دارد؟

اعتقاد به توحيد يكي از اصول دين اسلام به شمار مي رود، و اين توحيد نه تنها در دين اسلام يك مسأله مهم است، بلكه اين اصل رشته پيوند بين تمام اديان آسماني است، به طوري كه اولين دعوت انبياء الهي به اين اصل بوده است و تا آخر هم همه دستورات و قوانين ديني، آميخته و مُبتني بر اين اصل مي باشد و اينكه اگر كسي اعتقاد به خداوند متعال نداشته باشد نمي توان او را ديندار يا مسلمان ناميد . پس اعتقاد به چنين اصلي نمي تواند بدون آثار باشد، بلكه سر منشأ تمام خيرات و آثار نيك است. همچنانكه پيامبر گرامي اسلام (ص) هم رستگاري انسان را در گرو اعتقاد به توحيد قرار داده است. «قولوا لا اله الاّ اللّه تفلحوا» (بگوييد خدائي جز پروردگار يگانه نيست تا رستگار شويد) . قبل از بيان آثار توحيد لازم به ذكر است كه توحيد اقسامي دارد: توحيد ذاتي و توحيد صفاتي.توحيد در خالقيت و توحيد در حاكميت، توحيد در طاعت، توحيد در تشريع و قانونگذاري، توحيد در عبادت و توحيد ربوبي .وقتي بحث از توحيد مي كنيم، منظورمان توحيد در تمام مراتب فوق مي باشد. همانطور كه از آيات و روايات بدست مي آيد، اعتقاد به توحيد داراي آثار فراواني مي باشد كه نمي توان همه آنها را بيان كرد و به همين خاطر ما تنها به گوشه اي از آن آثار اشاره مي كنيم. آثار اعتقاد به توحيد، به آثار فردي، و اجتماعي تقسيم مي شوند كه هر يك داراي اقسامي هستند از جمله: 1- ايجاد تعهّد اخلاقي و انساني در مقابل وظائف و تكاليف يك خداشناس واقعي، خود را در مقابل قوانين و تكاليف الهي، ملتزم به اطاعت و عمل مي داند چون از آنجايي كه يكي از اقسام توحيد، همان توحيد در اطاعت است و توحيد در اطاعت يعني اينكه انسان فقط بايد از خداي يگانه اطاعت كند، و از اطاعت طاغوت و ديگران پرهيز كند، قرآن كريم مي فرمايد: ان اعبُدوا اللّه واجتَنبوا الطاغوت يعني بندگي خدا را بكنيد و از طاغوت پرهيز كنيد. پس يك موحّد واقعي، هميشه در پي انجام كارهاي نيك است و به دنبال كارهاي بد و خلاف شرع نخواهد رفت؛ زيرا يك انگيزه دروني براي پرهيز از ارتكاب اعمال زشت دارد و آن انگيزه همان اطاعت خداي يگانه است كه مي داند كه اگر به دنبال انجام اعمال زشت برود، از اطاعت خدا خارج مي شود و اطاعت غير خدا را مي كند و اين با توحيد در اطاعت منافات دارد. و اين ايجاد تعهد اخلاقي و انساني در انسان يك اثر مثبت اجتماعي هم دارد و آن اين است كه ديگر لازم نيست بر سر چنين افرادي يك نگهبان و يا ناظر بگماري، تا مراقب اعمالشان باشد كه مبادا به دنبال كارهاي زشت بروند؛ چون وجود چنين تعهدي مانع از ارتكاب اعمال زشت مي باشد و وقتي كه افراد يك جامعه داراي چنين خصوصيتي شدند، ديگر كمتر نيازي به پليس و دادگاه پيدا مي شود. 2- همت بلند اعتقاد به توحيد موجب تعالي همت انسان مي شود. زيرا وقتي انسان اعتقاد به توحيد پيدا مي كند، خودش را در مقابل منبع همه كمالات و فيض ها مي بيند و سعي مي كند خويشتن را به اين مبدأ نزديكتر كند و كارهاي خودش را فقط به خاطر خشنودي و جلب رضايت پروردگار متعال انجام دهد و در اين راه، سختي ها و مرارتها را به راحتي به جان بخرد زيرا هدفش بزرگ است. لذا با اين هدف انسان از «حقير بيني» به طرف «عظيم نگري» پيش مي رود. 3- نوع دوستي يكي ديگر از آثار توحيد، نوع دوستي است. وقتي كه يك انسان خداشناس در تمام مراتب توحيد به يگانگي خداوند متعال قائل شد، هيچ وقت خواسته هاي نفساني خويش را به انجام وظايف و تكاليف محوله از طرف خدا ترجيح نخواهد داد و هرگز به دنبال خود پرستي يا تعصبهاي نژادي و قبيله اي و يا مال و ثروت و زن و فرزند نخواهد بود و چنين انساني ديگر عاقبت كارش به تفاخر و خودنمايي و يا تكبر و شهوت پرستي و يا سودجويي شخصي منجر نمي شود. زيرا هدف اين شخص هميشه تأمين خواسته ها و آرزوهاي خويش نيست، بلكه براي آسايش ديگران و خدمت به جامعه اقدام مي كند و حتي گاهي مصلحت مردم را بر نفع شخصي خويش ترجيح مي دهد. 4- آزادگي كسي كه خدا را يكتا مي داند و ايمان دارد كه او بر همه چيز دانا و توانا است و تمام موجودات مخلوق او هستند، هرگز در برابر ديگران به تملّق و چاپلوسي نمي پردازد و نيرومندترين قدرت ها و شكوه مندترين ثروتها نمي تواند او را به بندگي و كوچكي و كرنش وا دارد و تنها در پيشگاه خداي يكتا است كه سر به سجده مي گذارد و در برابر او است كه پيشاني بر خاك مي نهد. قرآن كريم مي فرمايد: فالهُكُم الهٌ واحد فَله اَسلِمُوا (خداي شما خدائي است يكتا، در برابر او تسليم شويد.) 5- همبستگي و وحدت جميع ملتها اگر افراد يك جامعه بر اين اعتقاد باشند كه تنها خالق و تنها مدبّر امورات و تنها حاكم و سلطان همه مخلوقات، خداي يگانه است، و فقط او است كه شايسته اطاعت و بندگي و تنها او صاحب سرنوشت انسانهاست، در مي يابند كه مبدأ همه يكي است، پس نمي تواند مقصد هم يكي نباشد. همچنانكه قرآن كريم مي فرمايد: (بدرستي كه همه از طرف خدائيم و همه بسوي او بر مي گرديم). باز قرآن كريم در اين رابطه مي فرمايد: (خداي شما يكي است و پروردگاري غير از من نيست، پس بندگي مرا بكنيد.) پس وقتي كه همه به يك خدا معتقد شدند، و همه به دستورات يك خدا عمل كردند، ديگر جايي براي جدائي و اختلاف نمي ماند . و تمام طاغوتها، غرورها و سركشيها و بُخل و حسادتها، غالباً از اينجا سرچشمه مي گيرد كه انسان خود را مالك حقيقي اموالي كه در اختيار دارد مي پندارد، و يا اگر حكومتي در دائره وسيع يا كوچك در اختيار او است خود را مطلق العنان مي شمرد كه اين ديدي شرك آلود است و سرچشمه انواع گناهان و مفاسد اجتماعي است. 6- مساوات و عدالت در سايه توحيد، همه خداپرستان چاره اي جز پيروي از قانون الهي كه بر اساس حكمت و عدل تنظيم شده ندارند. بديهي است كه پيروي از قانون الهي موجب گسترش عدالت واقعي خواهد شد و هرگونه ظلم و تجاوز از بين خواهد رفت. در توحيد اسلامي قدرت مطلق در خدا متمركز شده است. او به همه چيز داناست و همه چيز به او برپاست و فرمان و امر او در سراسر جهان پهناور آفرينش جاري است هو الحي القيوم...بيده الملك...و هو علي كل شيء قدير.... پس ماليكت مطلق هر چيز به دست خداست. كليه منابع طبيعي، اموال و ثروتها را او پديد آورده است. وصاحب اختيار و دارنده آنها مي باشد. اين مواهب الهي براي عموم مردم آفريده شده است، پس بايد همه بندگان خدا از اين مواهب الهي بهره ببرند و اين بهره بردن هم بايد با رعايت اصل عدالت تعيين شده باشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه