بعضی میگویند که اعلام عید فطر از اختیارات حاکم اسلامی است و وقتی که ولی فقیه حکم داد بر همگان اطاعت از آن واجب است و حتی نظرات مخالف مراجع هم نمی تواند با آن تعارض کند و بعضی میگویند رویت هلال یک موضوع است که هر کس که خودش تشخیص داد, می تواند بر اساس اطمینان خود عمل کند و اصلا تقلیدی نیست. لطفا بفرمایید که کدام نظر صحیح است؟

پاسخ: به نظر همه مراجع؛ تقلید در ثبوت اول ماه راه ندارد، بلکه اگر شخص از گفته و اعلام نظر مرجع تقلید، اطمینان به رؤیت ماه پیدا کند، باید روزه خود را افطار کند و اگر شک داشت، باید آن روز را روزه بگیرد. (العروة الوثقى، ج 2، الصوم، طرق ثبوت الهلال، م 1.( به نظر همه مراجع تقلید (به جز آیات عظام سیستانى و وحید ) حکم حاکم شرع در ثبوت اول ماه، براى همه حجت است و باید به حکم او عمل کنند؛ مگر آنکه بفهمند حاکم شرع اشتباه کرده است. توضیح المسائل مراجع، م 1731 ؛آیت الله خامنه اى، اجوبة الاستفتاآت، س 842 و 843 ؛ آیت الله بهجت ،وسیلةالنجاه، ج 1، م 1162.آیت اللَّه سیستانى: اول ماه با حکم حاکم شرع ثابت نمى شود. توضیح المسائل، م 1731.آیت اللَّه وحید: بنابراحتیاط واجب، اول ماه به حکم حاکم شرع ثابت نمى شود. توضیح المسائل، م 1739(بنابراین، ثبوت اول ماه با حکم حاکم شرع امری است اختلافی و بدون تردید فقهای که حکم حاکم شرع را درثبوت رویت هلال پذیرفته اند به این حکم عمل می نمایند ولی توجه داشته باشیم که دربسیاری ازموارد حاکم شرع حکم نمی کند بلکه فقط رویت هلال را اعلام می نماید ومی دانید که بین اعلام وحکم نمودن تفاوت اساسی وجود دارد درجای که حاکم حکم نماید تبعیت از ان واجب می شود.البته اختلاف نظر مراجع تقلید در ثبوت اول ماه، امرى نیست که تازه به وجود آمده باشد ؛ بلکه در گذشته نیز این مسئله، در نزد ایشان مورد فکر و نظر بوده است. عوامل متعددى باعث اختلاف نظر گردیده است که موارد ذیل را مى توان از مهم ترین آنها دانست:1. اعتبار اتحاد افق ؛ عده اى بر این باورند که اگر هلال ماه، در نقطه اى از کره زمین دیده شود - که افق در آنجا با جاهاى دیگر تفاوت داشته باشد ولى در شب مشترک باشند اول ماه در آن مکان ها ثابت مى شود. در مقابل این نظریه، فقهایى هستند که اتحاد در افق را معتبر مى دانند و معتقدند: اگر هلال ماه در شهرى دیده شود که افق آن، با شهر یا کشور دیگر اختلاف داشته باشد، اول ماه از نظر شرعى براى شهر دوم ثابت نمى شود. بدیهى است طبق نظر اول به طور معمول، اول ماه یک روز زودتر ثابت مى شود.2. اعتبار حکم حاکم ؛ حجیت و نفوذ حکم حاکم میان فقیهان، نظرى مشهور است ؛ ولى برخى از آنان، حکم حاکم را در رؤیت هلال ماه معتبر نمى دانند.3. شهادت بیّنه نزد حاکم ؛ گاه مجتهد جامع شرایط، از شهادت کسانى که ماه را دیده اند، اطمینان پیدا مى کنند و بر این اساس ثبوت اول ماه را اعلام مى دارند. چه بسا ممکن است به جهت فقدان برخى شرایط، براى مجتهد دیگرى این اطمینان حاصل نشده باشد.اختلاف فقیهان در امور یاد شده، به جهت اختلاف در یک سرى از مبانى نظرى و اصول فکرى است که آرا و افکار متفاوتى را برمى تابد. نظریه پردازى مختلف در ادبیات و اصول فقه، برداشت متفاوت از آیات و روایات و اختلاف نظر در سند احادیث و شناخت راویان، به طور طبیعى موجب تفاوت در بعضى از فتاوا مى شود.اگر کسی مقلد مرجعی باشد که رویت هلال را با چشم مسلح کافی برای اثبات اول ماه نداند ، ویقین داشته باشد که اثبات رویت فقط از طریق مذکور بوده ، نمی تواند به اعلام از تلویزیون روزه خود را افطار کند ،بلکه باید اطمینان نماید که با چشم غیر مسلح هم دیده شده است .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه