رابطه انسان با خدا، دیگران و ... را از نگاه قرآن تبیین کنید.

قرآن مانند جهان وانسان از تجلیات و نشانه های علم و قدرت بی نهایت پروردگار عالمیان است[1] که به صورت وحی - که نشانه ی ارتباط انسان با ماوراء است – بر قلب وجان انسان کامل وآخرین پیامبر و فرستاده الهی محمد مصطفی(ص) نازل شده و در دسترس همگان قرار گرفته تا هرکس، درهرکجا و با هرموقعیت ومقامی از این مائده وسفره گسترده،جهانی وجاودانی به قدر وسع و تلاش خود بهره گیرد.از آیات قرآن و بیانات معصومین(علیهم السلام) در رابطه با فلسفه خلقت انسان، هدف از بعثت انبیاء و نزول کتاب های آسمانی استفاده می شود که رابطه ی انسان با قرآن نازل شده و تجلی یافته،فطری و سرشتی است یعنی همراه با یک کشش و گرایش درونی به حق و پیام وحیانی حقاست. و بر مقتضای عقل سلیم و نیاز او است و چیزی بر خلاف مصالح و مفاسد، و حقایق و واقعیات زندگی انسان در آن وجود ندارد.به بیان دیگر، رابطه انسان با قرآن تذکری، هدایتی و اتمام حجتی است،یعنی قرآن برای یاد آوری آنچه درفطرت انسان نهاده شده، و برای خروج انسان از نارسایی و حیران عقل در بحرانها وهدایت او به سوی کمال و برای اتمام حجت بر بهانه های انسان در مقابل خداوند نازل شده است.[2]به بیان سوم، قرآن مجید به منظور هدایت همگان نازل شدهاست. وهمه انسان هایى که در روى زمین و درگستره زمان به سرمى برند می توانند با آن ارتباط برقرار کرده و ازنور رهنمود آن برخوردارشوند.در این ارتباط، زبان ظاهری قرآن گر چه به طورطبیعی و مانند کتابهای آسمانی دیگر به زبان پیامبرمبعوث شده وقومش است، اماپیامهای آن فطری و آموزه های آن عقلی است، وپیامهای فطری و آموزه های عقلی برای کل انسانها درهر زمان ومکان می باشد.اما در رابطه ی انسان با قرآن، چهار محور ارتباطی او در زندگی ذکر، تبیین و سامان داده شده، که عبارت است از:[3] الف. رابطه انسان باخدا: بسیاری ازآیات قرآن کریم مربوط به تنظیم رابطه انسان با مبدأ هستی است وسعی شده تا راه‌ها وبرنامه‌های عبودیت و نزدیکی به خدا را به او نشان دهد. بیان انواع عبادات مانند نماز، روزه، حج وگشایش باب دعا از این قبیل است. براین اساس قرآن انسان مسلمان را هدف‌مند می‌کند و ازپوچی‌ و سرگردانی نجات می‌دهد. زیرا توجه وی را به آغازجهان وانتهای آن (معاد) معطوف می‌دارد. ب. رابطه انسان باخود: برخی ازآیات قرآن انسان را دعوت به خودشناسی وعدم فراموشی ازخود می‌کند وانسان را ازظلم به خویش برحذر می‌دارد. قرآن گناهانی مثل شرک راظلم به خود می‌داند. این دعوت به شناخت ودوری ازآلودگی، زمینه رابرای رشد وتعالی انسان فراهم می‌کند. ج.رابطه انسان با طبیعت: بیش از 750 آیه قرآن مربوط به توجه به طبیعت وخداشناسی از راه جهان است[4]. قرآن کریم انسان را به اندیشه درآسمان، زمین، موجودات زنده وحتی غذای خویش دعوت می‌کند. قرآن اشاره‌ها و مثال‌هایی ازمسایل علمی می‌زند که قرن‌ها بعدحقیقت آن‌ها ثابت می‌شود (مثل زوجیت گیاهان). کتاب خدا انسان را به بهره‌برداری معقول ازطبیعت فرا می‌خواند واز او می‌خواهد که از چیزهای پاکیزه آن بخورد.قرآن جهان طبیعت را آیات الهی معرفی می‌کندوبدین ترتیبجهان را برای انسان معنادار می‌کند. د.رابطه انسان باخلق: مهم‌ترین محوری که انسان درزندگی روزمره با آن درگیر است، رابطه وی با خلق است. قرآن آیات زیادی در این مورد ارایه کرده است که به پاره‌ای ازآنها اشاره می‌کنیم:حقوق زن وشوهر، حقوق فرزندان و والدین، حق مالکیت، حلال بودن معامله وحرام بودن ربا، ارث افراد از همدیگر، حقوق کیفری وجزایی مانند قصاص وحدود، ولایت و اطاعت ازپیامبرصلی الله علیه وآله و جانشینان به حق او در امور سیاسی وغیره، اخلاق فردی و اجتماعی، دعوت به قسط وعدل، دستوربه جنگ ودفاع (جهاد)، امربه معروف و نهی ازمنکر. پی نوشت ها : [1] علیّ (علیه السلام) در بیانی می فرمایند: « خداوند سبحان برای انسانها در کتابش(قرآن) تجلّى نموده بى آن که او را به چشم بصر بتوانند مشاهده کنند، و به چشم بصیرت به کُنه ذاتش پى ببرند: « فَتَجلّى لهم سبحانه فى کتابه من غیر ان یکونوا رَأوْهُ بما أراهُم مِن قُدْرَته». نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی، خطبه 147؛ قرآن در نهج البلاغه، آیت الله عبد الله جوادی آملی.[2]جهت آشنایی بیشتر با جایگاه و اهمیت فطرت و عقل، ر. ک: فطرت، شهید آیت الله مرتضی مطهری(ره)؛ فطرت در قرآن، از استاد آیت الله عبد الله جوادی آملی؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، از آیت الله جوادی آملی.[3]ر. ک: مقدمه کتاب مفاتیح الحیات، آیت الله جوادی آملی.[4]- پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، محمد علی رضایی اصفهانی. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه