رکن در نماز به چه معنا است و چرا قیام متصل به رکوع رکن است؟

واژه‌ی «رکن»؛ مفرد، و جمع آن ارکان است. رکن در لغت، به جانب قوی یک چیز گفته می‌شود که قوام و پایداری آن چیز به این جزء مستند می‌گردد.[1]بنابر نظر گروهی از فقها؛ رکن در نماز، عبارت است از اموری که ترک آن - چه به‌ صورت عمدی چه به ‌صورت سهوی - موجب باطل شدن نماز می‌شود.[2] و بنابر نظر برخی دیگر؛ رکن در نماز، عبارت است از چیزی که ترک کردن یا زیاد کردن آن - چه عمدی و چه سهوی - موجب باطل شدن نماز می‌شود.[3]تعبیر به رکن در کلام فقهای گذشته - غیر از شیخ طوسی(ره) در «مبسوط» و ابن حمزه در «الوسیله»- تا قبل از محقق حلی(ره)، رواج نداشته حتی در روایات وارده از امامان معصوم(ع) نیز چنین تعبیری نیامده است، این تعبیر از زمان محقق حلی(ره)، شروع شده و تا زمان ما ادامه پیدا کرده و مشهور شده است.[4]فقها با مراجعه به روایاتی که امور معتبره در نماز را ذکر می‌کردند دیدند برخی از آن امور به ‌گونه‌ای هستند که اخلال به آن - چه عمدی و چه سهوی - موجب باطل شدن نماز می‌شود ولی برخی دیگر به ‌گونه‌ای هستند که اخلال آن سهواً موجب باطل شدن نماز نمی‌شود، بلکه فقط اگر عمداً اخلال صورت گیرد موجب باطل شدن می‌شوند. از این‌رو، به دسته اول رکن نماز گفته‌اند به مناسبت معنای لغوی رکن.[5]قیام متصل به رکوع نیز از اموری است که فقها همگی نسبت به باطل شدن نماز با ترک آن حتی از روی سهو دیدگاه یکسان دارند و می‌گویند: رکوع به ‌صورت نشسته و بدون قیام حتی اشتباهاً، موجب باطل شدن نماز است».[6] در نتیجه، قیام متصل به رکوع از ارکان نماز است.دلیل نقلی از آیه یا روایت به ‌صورت صریح مبنی بر رکن بودن قیام متصل به رکوع، نداریم و تنها برخی از فقها دلیل بر رکن بودن آن‌را اجماع ذکر کرده‌اند.[7]اما چون قیام متصل به رکوع داخل در مفهوم رکوع است[8] و با ادله‌ای - آیات[9] و روایات[10] - که دلالت بر رکن بودن رکوع دارند می‌توان رکن بودن قیام متصل به رکوع را استنباط نمود.[11] و این موضوع از امور تعبّدی است که باید به آن پایبند بود. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه