ارائه پاسخی مناسب به این سوال نیازمند توجه به مطالب ذیل است: یکم - درآمدهای نفتی سرمایه عظیم خدادادی است که در صورت استفاده صحیح و بهینه از آن می تواند در زمینه های مختلف رشد و پیشرفت کشور اسلامیمان را به دنبال داشته باشد ؛ متاسفانه تا قبل از انقلاب به دلایل مختلف داخلی و خارجی نه تنها از این نعمت خدادای استفاده صحیحی صورت نگرفت بلکه موجبات فقر ، فساد و وابستگی هرچه بیشتر کشور را فراهم آورد.

ارائه پاسخی مناسب به این سوال نیازمند توجه به مطالب ذیل است: یکم - درآمدهای نفتی سرمایه عظیم خدادادی است که در صورت استفاده صحیح و بهینه از آن می تواند در زمینه های مختلف رشد و پیشرفت کشور اسلامیمان را به دنبال داشته باشد ؛ متاسفانه تا قبل از انقلاب به دلایل مختلف داخلی و خارجی نه تنها از این نعمت خدادای استفاده صحیحی صورت نگرفت بلکه موجبات فقر ، فساد و وابستگی هرچه بیشتر کشور را فراهم آورد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی علیرغم اینکه یکی از اهداف نظام اسلامی ساماندهی و اصلاح اقتصاد کشور بود و دستاوردهای بسیار چشمگیری در زمینه های مختلف امور زیر بنایی؛ اقتصادی ؛ علمی ؛صنعتی ؛ فرهنگی و..., اما متاسفانه حوادثی نظیر جنگ تحمیلی, فشارها و تحریم های بین المللی و اقتضائات دوران سازندگی, محدودیتهایی را در این زمینه بوجود آورد. تا اینکه در سال 1376 برنامه اقتصاد بدون اتکا به درآمدهاى حاصل از صدور نفت خام در سازمان برنامه و بودجه وقت تهیه شده بود که در آن به راهکارهاى افزایش درآمد مالیاتى، بهره ورى و کوچک کردن دولت توجه شده است. اما در عین حال هنوز درصد زیادی از درآمدهای نفتی صرف هزینه های جاری امور دولتی می شود. و یا در بخش های مصرفی به کار گرفته می شود. توسل به شیوه یارانه‌پردازی و تزریق مستقیم پول نفت به بخش مصرف، نه تنها مشکلات اقتصادی را حل نکرد، بلکه سبب شد تا با توجه به فاصله‌های اجتماعی، بخشی از جامعه که از نقدینگی کافی برخوردار بود، بخش اعظم یارانه را در خدمت افزایش نقدینگی خود قرار دهد و در نهایت این روش، بر دشواری‌های زیستن در جامعه، افزود. دوم-این تجربه ثابت کرد که توزیع در آمدهای نفتی در مجاری غیر تولیدی هیچ کمکی به حل معضلات فقر و فاصله طبقاتی نمی‌کند. و بدون تولید مؤثر نمی‌توان توزیع مناسبی داشت. از این رو دولت گذشته تلاش کردتا ضمن سرمایه گذاری و تقویت بنیانهای اقتصادی کلان کشور که در دراز مدت سبب زایش سرمایه جدید نیز می‌شود، همزمان با فکر معیشت روزمره مردم هم باشد. یکى از فواید تشکیل صندوق ذخیره ارزى این بود که درآمدهای ارزى حاصل از صدور نفت خام صرف سرمایه گذارى پایه اى شود، این امر به تولیدى شدن بخش های مختلف کشور منجر شده است. برای استفاده بهینه و صحیح از درآمدهاى نفتى کوچک شدن دولت، افزایش کارآیى وبهره ورى دولت در دستور کار قرار گرفته است . راهکار دیگر بالا بردن درآمد مالیاتى دولت است که باید تمامى بودجه جارى کشور به مالیات متصل شود. وقتى تولید افزایش پیدا کند درآمد مالیاتى نیز بالا مى رود بنابراین از سویى درآمدهاى دولت بالا رفته و از طرفى هزینه هاى دولت کاهش مى یابد و از این طریق وابستگى دولت به درآمد نفت خام کاهش خواهد یافت و این موضوع نیز در برنامه چهارم دیده شده، از 8 درصد رشد اقتصادى سالیانه کشور باید 5/3 واحد درصد آن از محل رشد بهره ورى عوامل تولید باشد. در عمل نیز موفقیت های زیادی حاصل گردیده چنانکه رشد تولید ناخالص داخلی با احتساب نفت در سال 79 حدود 5 درصد، در سال 80 حدود 3/2 درصد و در سال 81 حدود 4/7 درصد بوده که بدون نفت به ترتیب 5/4 و 1/5 و 8/7 برآورده شده است. ارقام و آمار بیانگر آن است که رشد تولید ناخالص داخلی در سال های 1380 و 81 بیشتر از رشد با محاسبه نفت بوده است. علت آن این است که دولت عملا در مسیر اقتصاد بدون نفت حرکت می‌کند (رشد اقتصادی و عدالت اجتماعی،دکتر محمدباقر صدری‌ ؛ به نقل ازسایت دنیای اقتصاد) سوم-علی رغم تحولات فوق واقعیات حاکی از وجود مشکلات و معضلات متعددی برای بخشهای مختلف جامعه بود ،که خود را در انتخابات اخیر ریاست جمهوری نمایان ساخت ؛ زیرا افزایش حجم پول و نقدینگی جامعه همراه با افزایش تولید و ارائه خدمات در جامعه نیست، و این خود باعث تشدید مشکلات اقتصادی و فشار بر مردم و اقشار متوسط جامعه می‌شود.از این رو جهت دهی دولت فعلی بر افزایش و توزیع عادلانه بودجه عمرانی در سراسر کشوراست و در لایحه بودجه 85: اشتغال زایی، صرفه جویی و توجه به روستاها و صنایع کوچک از محورهای اصلی بودجه می باشد . جهت آشنایی بیشتر با بودجه سال آینده و چگونگی توزیع آن در بخش های مختلف کشور بخشهایی از سخنان ریاست محترم جمهور آورده می شود: به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس ، محمود احمدی نژاد هنگام ارائه لایحه بودجه 1385 کل کشور به مجلس، اظهار داشت: دولت کار بزرگی را سامان داده است، امروز روزانه 65 میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌ شود که 60 درصد آن در 15 شهر و 75 درصد در مراکز استانها مصرف می‌شود. چاره چیست. وی گفت: دولت چند راهکار پیش بینی کرده است که ظرف چند سال آینده باید عملیاتی شود، یکی این که مصرف مهار شود، هر سفر شهری با حمل و نقل عمومی یک دهم لیتر سوخت مصرف می‌کند و با وسیله نقلیه شخصی یک لیتر مصرف می شود. رییس جمهور گفت:باید شبکه حمل و نقل عمومی راه‌آهن، اتوبوس، مینی‌بوس در تمام شهرها گسترش یابد. یک بار برای همیشه ناوگان را باید تجهیز کنیم که 70 درصد حمل و نقل شهری با وسیله نقلیه عمومی باید انجام شود. وی گفت: شبکه گازرسانی و سوخت‌گیری گاز، ایستگاههای فروش گاز برای خودرو طی 5 سال در کل کشور گسترش یابد که مصرف بنزین و گازوئیل به گاز طبیعی منتقل شود، ظرف 5 سال تمام خودروهای کشور گاز سوز شوند، اینکه یک میلیارد دلار بودجه بگذاریم و 25 هزار خودرو را گاز سوز کنیم، این نمی‌شود یک بار برای همیشه باید تصمیم گیری کنیم. *برای کاهش مصرف سوخت خودرو جایزه در نظر گرفته ایم احمدی نژاد گفت: بیش از یک میلیون خودروی پرمصرف ظرف 5 سال از رده خارج می شود، احداث پالایشگاه برای تولید سوخت از دیگر برنامه های دولت است. برای شهرهایی که سیستم سوخت خودرو به گاز سوز تبدیل شود، قیمت بنزین باید تفاوت کند. برای مراکز استانها که در مصرف سوخت با ارائه طرحهای ترافیکی صرفه‌جویی ایجاد کنند، 60 درصد درآمد حاصل از صرفه‌جویی را به همان شهر اختصاص می‌دهیم، به عنوان مثال طرح زوج و فرد پلاک خودرو در تهران روزانه یک و نیم میلیون لیتر بنزین را صرفه‌جویی کرد. *توسعه اشتغال برای خیل فارغ‌التحصیلان در انتظار کار وی گفت: رشد تقاضای کار در سالهای آینده ادامه دارد، توسعه اشتغال، جهت گیری دولت در این امر اشتغال متوازن در تمام کشور است، هرجا استعداد است آنجا باید شکوفا شود نه اینکه صرفا اعتبارات بر اساس جمعیت توزیع شود، زیرا تمرکز جمعیت به مرکز کشور خواهد بود. رییس جمهور اضافه کرد:20 درصد از کل تسهیلات بانکها برای طرحهای زود بازده در صنایع کوچک در سال جاری اختصاص می یابد و برای سال آینده این رقم به 35 درصد می‌رسد که در تسهیلات عمرانی استانها توزیع می شود. وی توسعه آموزش فنی و حرفه‌ای و مراکز کارآموزی جوانان را راهی برای ایجاد اشتغال دانست و گفت: امروزه هزاران جوشکار ماهر برای صنعت نفت و گاز نیاز داریم که دنبال نیروی کارآزموده می گردیم. *وزارت جهاد کشاورزی 500 هزار هکتار زمین در دست واگذاری به جوانان دارد رییس جمهور گفت: واگذاری زمین به جوانان جهت ایجاد اشتغال زایی است، اگر مجلس تصویب بکند برای صادرات خدمات فنی و مهندسی تا سقف 3 میلیارد دلار گشایش اعتبار برای شرکتهای صادر کننده نیرو و خدمات فنی در سایر کشورها در نظر می‌گیریم. این شرکتها علاوه بر ساخت قطعات داخلی و صدور به خارج، نیروی کار فراوانی هم صادر می‌کنند. وی گفت: گمرکات در تمام بازارهای مرزی و بنادر مستقر می شوند و تعاونی مرزنشینان ساماندهی می‌شوند تا واردات و صادرات در تمام کشور توزیع شود، برای سرمایه‌گذاری خارجی و ایرانیان مقیم خارج راههایی ورودی به خطوط هوایی به مراکز اقامت آنها باز کرده‌ایم. *توجه به صنایع پایین دستی نفت و گاز احمدی نژاد گفت: عملیات خط غربی صنایع پایین دستی در شرف پایان و خط شرقی در دست مطالعه است. وی توسعه مبادله با کشورهای همسایه را از دیگر اولویتهای بودجه خواند و گفت: در مبادلات فرهنگی اجتماعی با کشورهای آسیای میانه و جهان اسلام هیچ محدودیتی وجود ندارد و وزارت خارجه در این رابطه فعال است. *تمرکز زدایی از برنامه های محوری دولت است احمدی نژاد گفت: بخش مهمی از منابع کشور در تهران و شهرهای بزرگ مستهلک می شود، تمرکز زدایی از محورهای اصلی فعالیت‌های دولت است به سازمانها و اداراتی که کاری در تهران ندارند، مهلت داده شده است که از این شهر منتقل شوند تا رفت و آمد محدود و اختیارات به استانها واگذار شود. *در فرهنگ علم پژوهی هم کارهایی در دست اقدام است برخی از ارقام بودجه 85 رییس جمهور گفت: کل رقم بودجه 85 نسبت به 84 رشدی معادل 7/26 درصد داشته است که بودجه عمومی دولت 2/20 درصد رشد دارد و بنا شد شرکتهای دولتی با بازدهی بیشتری کار کنند تا مالیات و سود بیشتری به خزانه برگردد. بودجه عمومی دولت 629 هزار میلیارد ریال که شامل سه هزار میلیارد ریال اضافه سال آینده و 59 هزار میلیارد ریال بودجه عمومی امسال است. * رشد اعتبارات جاری 3/10 درصد است احمدی نژاد گفت: اعتبارات جاری 3/10 درصد رشد داشته، اما اعتبارات تملک داراییهای سرمایه‌ای نسبت به عملکرد 84 رقمی معادل 2/74 درصد و نسبت به مصوب 84 رقم 4/63 درصد رشد دارد. *جهت‌گیری بودجه در جهت سرمایه‌گذاریها و ساخت زیربناهاست. وی تصریح کرد: اعتبارات استانی هم افزایش یافته است. اعتبارات عمرانی استانی نسبت به سال 84 رقم 180 درصد شد دارد. جهت‌گیری بودجه به سمت تمرکززدایی است. امکانات و اختیار تصمیم‌گیری به استانها منتقل می‌شود. سهم اعتبارات عمرانی استان از 8/19 درصد سال 84 به 34 درصد‌ کل بودجه افزایش یافته است، توزیع اختیارات به سمت استانهاست و امیدواریم که این امر برای سال بعد به 50 درصد برسد. *آموزش و پرورش محور رشد کشور است احمدی نژاد گفت: بودجه آموزش و پرورش مورد توجه قرار گرفته است و اعتبارت آن نسبت به مصوب سال 84 معادل 50 درصد افزایش و نسبت به عملکرد با درنظر گرفتن همه بدهیهای قبل از سال 84 که در متمم بودجه آمده است، معادل 18 درصد یعنی 8/1 برابر معادل رشد سایر دستگاههای هزینه‌ای رشد داشته است. برای بودجه دانشگاهها 30 درصد رشد نسبت به عملکرد سال گذشته و 50 درصد‌ نسبت به مصوب 84 در نظر گرفته شده است. رشد بودجه تربیت بدنی 325 درصد است و برای توسعه مراکز ورزشی جوانان، 100 درصد رشد بودجه برای افزایش مهارت جوانان 320 هزار مسکن روستایی برای سال 85 تکرار شده است. گشایش خط اعتباری 3 میلیارد دلاری برای فعالیت فنی و مهندسی در خارج کشور که کارهای عمرانی مانند پل، کارخانه و پالایشگاه بسازند. از جوانان درخواست می کنم که خود را برای یک دوران پرکار آماده کنند تا خودمان کشور را بسازیم. تبیلغ مصرف بدون تبلیغ کار و تولید مشکل را افزایش می‌دهد، جوانان باید حرکت بکنند به سمت مزرعه و کارخانه و بیابانها را آباد کنند در شرایطی که یک هکتار باغ گردو می تواند یک خانواده را با درآمد بالاتر از متوسط اداره کند، صدها هزار هکتار زمین و آب روان وجود دارد و زشت است که جوانان بیکار باشند و سراغ نماینده ‌ها بیایند که برای کار به ادارات معرفی شوند. درخواست دوم از نمایندگان تلاش شود بودجه در فرصت قانونی به مجلس ارائه شد، اگر بودجه را اوایل اسفند به دولت برگردانند ما هم قول می‌دهیم در طول اسفند ماه آیین‌نامه‌های لازم را تدوین کنیم و متن موافقت‌نامه‌ها را برای اجرا از فروردین 85 آماده کنیم این که 6 تا 8 ماه طول بکشد تا موافقت‌نامه ها بیاید بازدهی کار را کاهش می‌دهد . بودجه بخش فرهنگ و تربیت بدنی که بخش مهمی از آن به خانمها اختصاص دارد صد در صد رشد داشته است. (به نقل از خبر گزاری فارس 1384/10/27 ) چهارم- نتیجه گیری : استفاده از منابع درآمد نفت بطور مستقیم جز برای طبقاتی که راه دیگری برای اداره‌ی زندگی آن‌ها وجود ندارد فاقد هرگونه توجیه منطقی و علمی است، زیرا حتی اگر این اقدام بعنوان گسترش عدالت انجام گیرد، پایدار نخواهد بود. بهترین نحوه استفاده از درآمدهای نفتی در شرایط کنونی سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد و تولیدی است که چنین اقدامی نیازمند مدیریت اقتصادی آینده‌نگر و دارای راهبردی روشن، همراه با دانش و انگیزه سالم است،آثار و نتایج این سرمایه‌گذاری‌ها در سال‌های آینده مشخص خواهد شد و موجب ارتقا و سطح رفاه ملی جامعه خواهد گردید.برخی معتقدند درآمدهای نفتی موجود را باید صرف واردات کالاها و خدمات مصرفی کنیم تا وضعیت معیشتی مردم بهبود پیدا کند، اما این نظریه هرچند در کوتاه مدت، ممکن است موجب رفاه زود‌گذر جامعه شود، اما در بلندمدت اقتصاد کشور را رو به نابودی خواهد برد. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 4/15134) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه