آیا امام زمان ازدواج کرده است یا خیر؟

پاسخ اجمالی: داشتن همسر و فرزند گر چه محتمل است و غیبت آن حضرت این لازمه را در پی ندارد که حتماً باید سنت الاهی ازدواج ترک گردد، اما در روایات نمی‏توان به دلیل قانع کننده‏ای در این باب برخورد کرد و شاید بتوان گفت: همان طورکه تقدیر الاهی بر این تعلق گرفته که وجود نازنین آن حضرت در پس پرده غیبت باشد، بر این هم تعلق گرفته که به خاطر مصالحی این مسئله در پرده ی ابهام باشد. پاسخ تفصیلی: زندگانی شخصی حضرت مهدی (عج) از جمله مسائلی است که نمی‏توان در آن به سادگی به علم و یقین رسید، ولی می‏توان با بررسی روایات، احتمالی را به واقع نزدیک تر دانست. در این موضوع که آیا امام زمان (عج) زن و فرزند دارد، سه احتمال وجود دارد: الف: امام (عج) اساساً ازدواج نکرده است. ب: ازدواج کرده است اما فرزند ندارد. ج: آن جناب ازدواج کرده و فرزند هم دارد. لازمه‏ی پذیرش احتمال اول، این است که آن حضرت یکی از سنت‏های اسلامی را ترک گفته باشد و چنین امری بعید به نظر می‏رسد. البته گفته شده است که مسئله ی غیبت امام زمان اهم است و ازدواج مهم و مانعی ندارد که به خاطر امر مهم تر، مسئله ی مهم ترک شود، ولی این گفتار مورد پذیرش نیست؛ چون میان غیبت و ازدواج تزاحمی وجود ندارد و این دو قابل جمع هستند. اما در احتمال دوم گر چه اشکال احتمال اول وجود ندارد؛ اما این سؤال بی پاسخ می‏ماند که آیا همسر آن حضرت هم عمر طولانی دارد، یا آن جناب در هر زمان همسرهای متعددی بر می‏گزیند؟ دلیلی در این رابطه وجود ندارد که موضوع را بر ما روشن کند، اما می‏توان گفت که پذیرش ازدواج با همسرهای متعدد، استبعادی ندارد و غیبت امام (عج) اقتضا ندارد که امام (عج) یک داشته همسر باشد که همچون او دارای عمر طولانی باشد؛ زیرا از بعضی از روایات به دست می‏آید که غیبت آن جناب غیبت عنوانی است نه شخصی.[1] لذا می‏تواند با مردم به صورت ناشناس حشر و نشر داشته باشد و با آنها زندگی کند، اما کسی نداند که ایشان امام زمان (عج) است. این سؤال در احتمال سوم هم مطرح می‏گردد. علاوه بر این که بعضی این احتمال را بعید شمرده‏اند؛ زیرا اگر امام زمان (عج) فرزندانی داشته باشد، بالاخره آنها روزی به جست و جوی اصل خود می‏پردازند و... و این با فلسفه‏ی غیبت سازگاری ندارد. در میان روایات هم نمی‏توان به دلیل معتبری دست یافت که یکی از این سه را تأئید نماید. شیخ طوسی از امام صادق (ع) روایت کرده است که: "لایطَّلعُ علی موضِعه احدٌ من وُلْدِه ولا غیره".[2] اما همین سخن را نعمانی به گونه‏ی دیگر نقل کرده است: "لایطلع علی موضعه احدٌ من ولی و غیره".[3] از این رو با وجود این اختلاف، استناد به نقل شیخ، اطمینان بخش نیست، بلکه از جهاتی همانند علو سند و لفظ حدیث، روایت نعمانی معتبرتر به نظر می‏رسد، مثلاً از یک سو در حدیث شیخ طوسی، ضمیر مفرد به جای جمع آمده است. (به جای اینکه گفته شود فرزندان او و دیگران، آمده که فرزندان او و دیگری) مگر این که یکی از این سه احتمال را بپذیریم: أ: آوردن ضمیر "ه" در "ولده" از اشتباهات نسّاخ بوده است. ب: روایت خواسته است اشاره کند که امام یک فرزند دارد. ج: مراد از لفظ "ولد" اسم جنس است. لذا عده‏ای گفته‏اند که روایت شیخ طوسی در مقام بیان، مبالغه‏ی در خفا می‏باشد، نه این که آن حضرت فرزندی دارد، بلکه در صدد بیان این نکته است که بر فرض اگر آن حضرت فرزندی می‏داشت، از جایگاه و سرّ او، آن فرزندان هم آگاه نبودند.[4] و از سوی دیگر اگر از اشکال سندی بعضی از متون که در این باب وجود دارد، صرف نظر کنیم، صراحتی در آنها مشاهده نمی‏شود و قابل حمل بر عصر ظهور می‏باشند. مثلاً ابن طاووس از امام رضا (ع) نقل کرده است که: "اللهم اعطه فی نفسه و اهله و ولده و ذریته".[5] از امام صادق (ع) هم روایت شده که: "کانی اری نزول القائم فی مسجد السهلة باهله و عیاله".[6] عده‏ای با تمسک به داستان جزیره‏ی خضرا گفته‏اند که امام (عج) فرزندانی دارد که بر آن جزیره با نظارت آن امام ، حکومت می‏کنند و... . اما باید گفت که این داستان، افسانه‏ای بیش نیست.[7] و بیشتر به داستان تخیلی شبیه است تا داستان واقعی. علامه ی مجلسی‏ (ره) در این باب می‏فرماید: چون این داستان را در کتاب‏های معتبر نیافتم، آن را در فصلی جداگانه آورده‏ام.[8] و شیخ آقا بزرگ تهرانی آن را یک داستان تخیلی شمرده است.[9] نتیجه، این که گر چه داشتن همسر و فرزند محتمل است، اما در این باب نمی‏توان به روایت معتبری استناد کرد.[10] و از سوی دیگر دلیل محکم و معتبری هم بر ترک سنت الاهی ازدواج از طرف امام زمان (عج) وجود ندارد.[11] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه