چرا الله برای شناسانیدن خود در جهان و برای بکار بستن فرمانهایش از توانایی رسول خدا و سپاهیان او یاری گرفت و حال هم که در محشرش مینشیند و تماشا میکند تا رسول و یارانش دادنامه صادر کند. باز هم او خود را خدایی بی شریک و دادگر و توانا میداند؟ آیا او بنده آل محمد نیست؟

خدا نیازی به این ندارد که خود را به کسی بشناساند ؛ بلکه این مردمند که محتاج شناختن او و دستورات او می باشند. انبیاء فرستاده شده اند تا به نفع مردم کار کنند نه به نفع خدا. لذا اگر تمام مردم روی زمین هم خدا را انکار نمایند گزندی به خداوندی خدا نمی رسد. اگر خدا می خواست همه ی انسانها ، مثل فرشتگان ثناگوی او می بودند ؛ لکن او اراده نموده که انسان از روی اختیار ایمان آورد. لذا خدا انبیاء را فرستاد تا راه و چاه را به مردم نشان دهند و آنها را به حال خود رها نمایند تا هر کس خواست راه راست را برگزیند و هر کس نخواست به راه ضلالت رود. « إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً ـ ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد(و پذیرا گردد) یا ناسپاسی کند.» (الإنسان:3)و فرمود: « وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ لَآمَنَ مَنْ فِی الْأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمیعاً أَ فَأَنْتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّى یَکُونُوا مُؤْمِنینَ ـ و اگر پروردگار تو مى خواست ، تمام کسانى که روى زمین هستند، همگى ایمان مى آوردند ؛ آیا تو مى خواهى مردم را وادار سازى که ایمان بیاورند؟! » (یونس:99)باز فرمود: « فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقَدْ أَبْلَغْتُکُمْ ما أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَیْکُمْ وَ یَسْتَخْلِفُ رَبِّی قَوْماً غَیْرَکُمْ وَ لا تَضُرُّونَهُ شَیْئاً إِنَّ رَبِّی عَلى کُلِّ شَیْ ءٍ حَفیظٌ ـ پس اگر روى برگردانید ، من رسالتى را که مأمور بودم به شما رساندم ؛ و پروردگارم گروه دیگرى را جانشین شما مى کند ؛ و شما کمترین ضررى به او نمى رسانید ؛ پروردگارم حافظ و نگاهبان هر چیز است. » (هود:57)همچنین فرمود: « وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللَّهَ شَیْئاً وَ سَیَجْزِی اللَّهُ الشَّاکِرین ـ محمد نیست مگر فرستاده ای که پیش از او نیز فرستادگان دیگرى بودند ؛ آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود ، شما به عقب برمى گردید؟ و هر کس به عقب باز گردد ، هرگز به خدا ضررى نمى زند ؛ و خداوند به زودى شاکران را پاداش خواهد داد. » (آل عمران:144)2ـ پس این مردمند که نیاز به شناخت خدا و فرامین او دارند نه اینکه خدا محتاج شناساندن خود باشد. حال که مردم باید فرامین او را دریافت نمایند ، خدا چگونه این فرامین را به آنها برساند؟ بهترین راه همین راه بعثت انبیاست. چون انبیاء نه تنها پیام خدا را می آورند بلکه خودشان نمونه ی عملی انسانهای الهی نیز می باشند که پیروان می توانند از آنها الگو بگیرند. حال اگر خدا می خواست خود با تک تک مردم تماسّ بگیرد هیچکدام توان آن را نداشتند حتّی انبیاء ، کما اینکه موسی (ع) نتوانست تجلّی خدا را تحمّل نماید لذا مدهوش شد (ر.ک: سوره اعراف آیه 143) . لذا خدا فرشته ای را واسطه قرار می دهد تا پیام او را برساند. امّا تحمّل وجود نورانی فرشته نیز برای هر کسی آسان نیست. لذا از میان انسانها تنها کسانی خاصّ که توان تحمّل فرشته را داشتند ، برای این مأموریّت برگزیده شدند. اینجا ممکن است گفته شود که چرا ملائک به گونه ای ظاهر نشدند که مردم بتوانند آنها را تحمّل نمایند. پاسخ را خود خداوند در قرآن کریم چنین داده است: « وَ قالُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیْهِ مَلَکٌ وَ لَوْ أَنْزَلْنا مَلَکاً لَقُضِیَ الْأَمْرُ ثُمَّ لا یُنْظَرُونَ ؛ وَ لَوْ جَعَلْناهُ مَلَکاً لَجَعَلْناهُ رَجُلاً وَ لَلَبَسْنا عَلَیْهِمْ ما یَلْبِسُونَ ـ گفتند: « چرا فرشته اى بر او نازل نشده (تا او را در دعوت مردم به سوى خدا همراهى کند؟!)» ولى اگر فرشته اى بفرستیم ، کار تمام مى شود ؛ و از آن پس دیگر به آنها مهلت داده نخواهد شد. و اگر او را فرشته اى قرار مى دادیم ، حتماً وى را به صورت انسانى درمى آوردیم ؛ و کار را بر آنها مشتبه مى ساختیم ؛ همان طور که آنها کار را بر دیگران مشتبه مى سازند.» (انعام:8 ،9)در این دو جا دو مطلب مطرح شد ؛ اوّل اینکه چرا خدا همراه پیامبر فرشته ای را نفرستاد تا او را تأیید نماید؟ خدا می فرماید: اگر فرشته ای همراه او می آمد ، به گونه ای که فرشته بودن او معلوم باشد ؛ در آن صورت دیگر ایمان به غیب معنی نداشت. لذا اگر کسی حتّی یک گناه می کرد ، در جا عذاب الهی بر او نازل می گشت. مطلب دوم اینکه اگر خدا فرشته ای را به نبوّت می فرستاد باز او را به شکل انسانی در می آورد تا ایمان به غیب معنی پیدا کند و الّا ایمان آوردن معنی نداشت. 3ـ امّا در مورد محشر کبری هیچ دلیل شرعی صریح در این نیست که انبیاء یا ائمه به کار محشر رسیدگی می کنند و خدا تماشا می کند ؛ بلکه بر عکس ، آیات قرآن تصریح دارند که کار محشر با خداست و مالک یوم الدّین اوست. « ... فَإِنَّما عَلَیْکَ الْبَلاغُ وَ عَلَیْنَا الْحِسابُ ـ پس جز این نیست که تو تنها ابلاغ کننده هستى و حساب بر عهده ی ماست. » (الرعد:40) امّا باید توجّه داشت که حساب خود بر اساس میزان می باشد و میزان آخرت ، انبیاء و ائمه (ع) می باشند. چون هر چیزی را با هم سنخ خود می سنجند ؛ انسانها را هم با انسان کامل می سنجند. پس اگر گفته می شود که امیر مومنان تقسیم کننده ی اهل بهشت و اهل جهنّم است منظور این است که هر که وجودش با وجود آن حضرت سنخیّت داشته باشد اهل بهشت است و هر که چنین نباشد اهل جهنّم خواهد بود.همچنین اگر گفته می شود که اولیای الهی شفیعان روز جزا می باشند ، منظور این است که شفاعت خداوند متعال از مجرای وجود آنها به پیروانشان می رسد ؛ چرا که اصل شفاعت برای خداست و دیگران تنها مجرای شفاعت می باشند ؛ « قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَةُ جَمیعا ـ بگو: تمام شفاعت تنها از آنِ خداست،» (الزمر:44) و فرمود: « لا یَمْلِکُونَ الشَّفاعَةَ إِلاَّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً ــــ آنان هرگز مالک شفاعت نیستند؛ مگر کسى که نزد خداوند رحمان ، عهد و پیمانى دارد. » ( مریم:87) پس طبق آیه ی اوّل شفاعت صاحبان عهد الهی نیز چیزی جز شفاعت خدا نیست و هیچکدام بی اذن خدا حقّ شفاعت ندارند ؛ لذا فرمود: « ... مَنْ ذَا الَّذی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ ـ ... کیست که در نزد او ، جز به فرمان او شفاعت کند؟» (البقرة:255) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه