من دختری هستم ۲۵ ساله -مشکلم اینه که همیشه تو تصمیم گیریهامردد هستم-هیچ وقت با قاطعیت تصمیم نگرفتم کاری را به انجام برسونم-برخلاف دوستانم احساس میکنم خیلی پریشان وسردرگم هستم .حقیقت اینه که به تنهایی قادر نیستم تصمیم گیری کنم-حتی برای رفتن به یه کلاس .میترسم همه چیزی که دارم ازدست بدم. درحال حاضر میخوام کاری انجام بدم که نیاز به مشورت دارم-نمیدونم این کارو انجام بدم یانه -نمیتونم خیلی دقیق عواقب کارهارو بررسی کنم به خاطر اینکه فکرم یه جای دیگه مشغول میشه وتمرکزم ازدست میدم خیلی براحتی-تو دانشگاهم یکی از بزرگترین مشکلاتم این بود که هیچ وقت حواسم به کلاس درس و استادم نبود-تااینکه یه مدتی کلاس کاراته میرفتم چون خیلی علاقه داشتم -متوجه شدم روحیاتم عوض شده خیلی اعتماد به نفس پیدا کردم وتو کلاسم خیلی حواسم جمع شده بوداما به خاطر حجم کاری چون رشته ام فنیه نتونستم ادامه بدم.الان خیلی وقته که خیلی ازاون اعتماد به نفس وازدست دادم فکر کردم به اون کلاسا وابسته شدم.موندم که چرا وقتی یه کاریرو باید خوب به انجام برسونم وسوسه میشم که حالا یه کار دیگه ای رو دنبال کنم در واقع علایق گذشته رو سرم حجوم میارن کارایی که تو گذشته دوست داشتم یاد بگیرم و نتیجشو ببینم.

خوشحالیم شما مخاطب ما هستید امیدواریم راهنمای خوبی در رابطه با این موضوع برای شما باشیم. همانطور که می دانید تصمیم درست گرفتن مبنی بر شناخت و نیز استفاده از تجربیات دیگران است.در اینجا بحث را پیرامون نکاتی کلی در مورد تصمیم گیری ادامه میدهیم و در انتها مهارت حل مساله را بصورت کامل خدمتتان بیان می داریم. 1.زود تصمیم نگیرید و پیرامون تصمیم خود، خوب فکر کنید و جنبه های مثبت و منفی مسأله مورد نظر را یادداشت کرده و با اندیشیدن در اطراف آن و سبک و سنگین کردن آن، یکی از دو طرف را برگزینید.2.با افراد عاقل و با تجربه , دلسوز و قابل اعتماد مشورت کنید واز تجربه های آنها به خوبی استفاده نمایید. بکوشید تصمیم هاتان را با فردی با تجربه در میان نهید تا از قوت و درستی شان اطمینان یابید. پس از مشورت با این فرد، بر اساس تدبر و اندیشه خود تصمیم بگیرید و بدون از دست دادن فرصت اقدام کنید. تصمیم باید بر تدبیر و اندیشه و آگاهی های لازم استوار باشد و به عمل بینجامد. تخلف از این امر جز تلف کردن وقت، پیروی از افکار پوچ و سستی در عمل دستاوردی ندارد و فرد را با زیان های مادی و معنوی روبه رو می سازد. از این رو، امور یاد شده گناه به شمار می آید.3.با مطالعه و تحقیق درباره موضوع مورد بررسی اطلاعات خود را در آن باره گسترش بخشید و از ملاک ها و معیارهایی که باید مورد توجه قرار گیرد آگاهی یابید. ناگفته نماند متناسب با اهمیت موضوع تصمیم , باید دامنه تحقیق و مشورت را کاستی یا فزونی بخشید, به گونه ای که از وسواس بیش از حد و احساسات زودگذر در امان باشیم .4.تصمیمات به جا و پر ارزش گذشته خود را به یاد آورید و توجّه کنید که چون گذشته برای انجام دادن کارهای مهم آمادگی دارید. 5.در تصمیم ها و فعّالیّت های اسوه ها دقّت کنید، در همسان سازی و الگوپذیری جدی باشید تا جرأت انجام کار یابید و توان تصمیم گیری و اجرا در شما تقویت شود. 6.با تصمیم های آسان در کارهای ساده، به تدریج خود باوری و توانمندی را در خویش پدید آورید و راه را برای تصمیم گیری در امور مشکل و پیچیده هموار سازید. 7.در موضوع مورد نظر تمرکز پیدا کنید و از اشتغالات ذهنی متعدد بپرهیزید تا تصمیم گیری آسان تر صورت پذیرد. 8. پس از تدبیر و مشورت از عواقب تصمیم های خود هراسناک نباشید و به خدا توکل کنید. پیامدهای تصمیم هاتان را که از قلمرو اندیشه تان بیرون است و با سامان دادن احتمال های ضعیف سبب تردید و تزلزل شما می گردد، به خداوند متعال که به بندگانش لطف و رحمت و محبت گسترده دارد، واگذارید و به آنچه پروردگار پیش می آورد، خشنود باشید. خداوند شما را سمت صلاح و مطلوب واقعی تان رهنمون شود.اما مهارت حل مسألهدر تعریف از این مهارت می‌توان گفت، مهارت حل مشکل، یکی از مهارت‌های اساسی زندگی است که به ما این امکان را می‌دهد تا با برنامه‌ریزی مشخص، مشکلاتمان را حل کنیم. این مهارت فقط برای مشکل خاصی نیست و می‌تواند در حل انواع مسائل و مشکلات کاربرد داشته باشد. مهم‌ترین فایده یادگیری مهارت حل مساله این است که به فرد کمک می‌کند تا هنگام رویارویی با مشکلات راه‌حل‌های متعددی را جستجو کرده آنها را بررسی نموده و پس از تجزیه و تحلیل بهترین راه‌‌حل را انتخاب نماید. در واقع یادگیری مهارت حل مشکل (مساله)‌ افراد را قادر می‌سازد با مشکلات موجود و مختلف به قدری مواجه شوند تا چیزی به اسم مشکل باقی نماند و فرد بتواند در جهت رسیدن به اهداف، ‌موانع را به آرامی و با برنامه‌ریزی حذف کرده و سلامت زندگی خود را حفظ و تثبیت کند. در واقع خوشبختی انسان در آن نیست که با هیچ مشکل و مسأله ای روبرو نشود بلکه در آن است که به هنگام رویارویی با آنها توانایی حل آنها را داشته باشد. بعضی از افراد در مقابل کوچکترین مسأله و مشکل دچار ناراحتی و پریشانی می گردند و قادر به برطرف کردن آن نیستند . اینگونه افراد مستعد انواع آسیب های اجتماعی و روانی هستند، افراد دیگری نیز هستند که با بحران های بسیار سختی روبرو می شوند و توانایی آن را دارند که با موفقیت آنها را پشت سربگذارند. یکی از دلایلی که اینگونه افراد را توانمند می سازد و امکان موفقیت را در بحران ها فراهم می سازد ٬ این است که از روش های صحیحی جهت حل مسائل استفاده می کنند. درحالیکه افرادی که به هنگام رویارویی با مشکلات دچار پریشانی می شوند٬ فاقد این توانمندی می باشند. آنچه درمهارت های تصمیم گیری موردتوجّه است،درنظرگرفتن تفاوت های فردی درراه کارهای به نظرآمده ومقدارشدّت وضعف آن راه کارها درموردافرادمختلف است.به عنوان مثال ممکن است اهمّیت نظر خانواده فردی درموردانتخاب رشته بسیار بیشتراز فرد دیگرباشد.مراحل حل مسألهالف) اتّخاذنگرش حل مسألهبسیاری از افراد دیدگاه منفی نسبت به مشکل دارند. چنین دیدگاهی حاوی افکار غیر منطقی ، انعطاف ناپذیر و غیر واقعی نسبت به مشکل است که مانع هر گونه اقدام مفید جهت حل مسأله می شود. این افراد هنگام رویارویی با مشکل٬ خود را ضعیف، نالایق، ناتوان و بی لیاقت می شمارند، سعی در اجتناب و فرار از مشکل را دارند و در این رابطه خود را سرزنش می کنند که هر چه بلاست سر من می آید، من بدشانس هستم و یا بدون تفکر و تأمل و بدون ارزیابی پیامد٬ شروع به اقدام می کنند. معمولا افراد فاقد توانایی بنا به این دلایل قادر نیستند برای مسائل و مشکلات زندگی خود راه‌حل مناسبی بیابند:1 ـ وجود مشکل را دلیل بر ضعف، بی‌کفایتی، بی‌استعدادی، بی‌لیاقتی، نادانی و... خود می‌دانند.2 ـ به هنگام رویارویی با مشکل مرتبا خود را سرزنش و ملامت می‌کنند. 3 ـ معتقدند وجود مشکل در زندگی، امری غیرطبیعی است و نباید وجود داشته باشد. 4 ـ به جای مواجهه منطقی با مشکل و حل آن سعی می‌کنند از مشکلات فرار کرده یا آن را به تعویق بیندازند. 5 ـ زمان حل مشکل بدون تفکر و عجولانه اقدام کرده و تصمیمات ناگهانی و احساسی می‌گیرند.منظوراز اتّخاذنگرش حل مسأله توجّه به مواردزیراست:1- کم شدن مشکل درصورت عدم حل کامل آن ؛2- کم ترشدن عوارض ناشی از مشکل؛3- محدودنبودن راه حل هابه دانسته های ما؛4- طول کشیدن حل مشکل درصورت حل نشدن زودهنگام آن؛5- اندیشیدن به پیامدهای مثبت حاصل ازحل مسألهب) شناسایی مسأله در این مرحله به طبقه بندی و تعریف دقیق مشکل می پردازیم. ابتدا فهرستی از مشکلات تهیه شده و سپس مشکلی که در اولویت قرار دارد ٬ انتخاب شده و مشخص می گردد که این مشکل از کی و کجا شروع شده ، دلیل آن چه بوده و ... در این مرحله مشکل به صورت دقیق تعریف می شود. برای تعاریف کلی چون مشکلات خانوادگی با مشکلات تحصیلی نمی توان راه حل های مؤثری پیدا کرد، بلکه مشکل باید هر چه واضح تر و اختصاصی تر بیان شود ؛ مثلاً کنترل بیش از حد والدین، یا اختلاف نظر با استاد. پس از تعریف روشن و دقیق مشکل، هدف یا اهداف فرد نیز مشخص می شود. هدف یا اهداف نیز باید طوری انتخاب شوند که قابل دسترس باشند ؛ مثلاً در مثال اختلاف نظر با استاد، هدف از حل مشکل می تواند ایجاد رابطه بهتر با استاد باشد و نه اخراج استاد از دانشگاه.منظوراز شناسایی مسأله توجّه به مواردزیراست:1- تعریف کامل وروشن مسأله 2- تفکیک عینی اجزای مسأله 3- تفکیک مسأله ازمسائل دیگر4- تطبیق مسأله باواقعیت زندگی ج) تهیةفهرست راه حل های مسأله پس از مشخص شدن دقیق مشکل، فرد باید فهرستی طولانی از راه حل های مربوط به هدف تهیه کند. راه حل ها می بایست تا آنجا که ممکن است متعدد و زیاد باشند. موضوع بسیار مهم در این مرحله کمیت راه حل ها است و نه کیفیت آنها، به همین دلیل فرد می بایست از تکنیک بارش فکری استفاده نماید. یعنی فرد ذهن خود را باز بگذارد تا ذهن بدون سانسور هر راه حلی که به نظرش می آید ٬ چه خوب، چه بد، چه سازگارانه، چه ناسازگارانه ٬ آزادانه بیان کند. این راه حل ها بر روی کاغذ نوشته می شوند. فواید استفاده از روش بارش فکری :۱- هنگامی که فرد ذهنش را آزاد می گذارد ممکن است به راه حل هایی برسد که در حالت معمول ممکن است اصلاً به آنها نرسد.۲- فرد در می یابد که برای حل مشکلات راه حل های بسیار متعددی وجود دارد، چرا که بعضی افراد فکر می کنند فقط یک راه برای حل مشکل وجود دارد و اگر آن راه بسته شود آنان شکست خورده اند. نکته بسیار مهم در این مرحله فهرست کردن راه حل های متعدد بدون ارزیابی آنهاست، قضاوت و ارزشیابی راه حل ها مربوط به مرحله دیگر است و همانطور که ذکر شد در این مرحله تأکید بر کمیت است و نه کیفیت. منظوراز تهیة فهرست راه حل های مسأله توجّه به مواردزیراست:1- نوشتن راه حل ها با بارش فکری2- عدم ارزیابی راه حل های به نظر آمده دراین مرحله 3- بهتر بودن راه حل های ناآشنا4- بیشتربودن راه حل ها5- پیوندراه حل هابه یکدیگرد) ارزیابی گزینه هادر این مرحله هر یک از راه حل های بدست آمده در مرحله سوم مورد ارزیابی قرار می گیرد. فرد سودمند بودن یا نبودن راه حل ها را برای رسیدن به هدف تعیین شده را ارزیابی نموده و پیامدهای آن را با خود و دیگران مورد قضاوت قرار می دهد. در این مرحله می توان از تکنیک دو ستونی برای هر یک از راه حل ها استفاده نمود. در یک ستون محاسن یک راه حل و در ستون دیگر معایب آن نوشته می شود. سپس براساس مقایسه این دو ستون در مورد حذف یا انتخاب راه حل تصمیم گیری می شود. سئوال هایی نظیر: آیا این راه حل مرا به هدفم می رساند؟ آیا برای خودم دردسر ایجاد نمی کند؟ آیا برای دیگران دردسر ایجاد نمی کند؟ پیامدهای آن چگونه خواهد بود؟ آیا مناسب با ارزش های خودم و جامعه خواهد بود؟ برای انتخاب راه حل های مناسب مفید خواهد بود؟ پس از ارزیابی کلیه راه حل ها، راه حل های مفید و سودمند انتخاب شده و اولویت بندی می شوند.منظوراز ارزیابی گزینه ها توجّه به مواردزیراست:1- تهیةلیستی ازپیامدهای مثبت ومنفی راه حل های مسألة نوشته شده 2- جداسازی معقول نکات مثبت ومنفی 3- امتیازدهی نکات مثبت ومنفی برطبق درجةارزشمندی،تطابق باواقعیت وقابل دسترس بودن و) انتخاب گزینه وتصمیم گیری زمانی که از مشکلاتی که در پیش رو دارید شناخت کامل داشته باشید و فهرستی از راه‌حل‌های مختلف نیز تهیه کرده باشید، تصمیم‌گیری بسیار ساده و آسان‌تر خواهد شد. در این مرحله به اجرای راه حلی که اولویت دارد و مفید و مناسب است ٬ پرداخته می شود و سپس بعد از اجرای راه حل به پیامدهای آن راه حل توجه می شود. چنانچه پیامد رضایت بخش بود، مشکل حل شده و فرایند حل مسأله پایان می یابد. چنانچه راه حل مؤثر نبود ، فرد باید از راه حل های دیگری که در اختیار دارد استفاده نماید. فرایند حل مسأله زمانی پایان می یابد که دیگر موقعیت برای فرد مشکل آفرین نباشد و فرد به هدف خود که قبلاً تعیین نموده بود رسیده باشد. منظوراز انتخاب گزینه وتصمیم گیری توجّه به مواردزیراست:1- انتخاب بهترین وعملی ترین گزینه 2- عمل برطبق آن انتخاب3- عدم تعلّل و وسواس فکری درعمل به آن گزینه 4- عدم ملامت خود به خاطر عواقب آن عمل ه ) ارزیابی مجدّددر اینجا سوالی که مطرح می شود این است که اگر اجرای هیچکدام از راه حل ها مؤٍثر نبود چه باید کرد؟ در اینجا باید گفت فرایند حل مسأله مجدداً از ابتدا شروع می شود، احتمالاً اشکالی در جریان هر کدام از مراحل حل مسأله ممکن است وجود داشته باشد. مثلاً ممکن است مشکل به خوبی و به دقت تعریف نشده، اهداف غیرمنطقی باشند و ...منظوراز ارزیابی مجدد توجّه به مواردزیراست:1- بررسی نتایج تصمیم گیری2- امتیازبندی نتیجه3- عمل به گزینة دوّم بهتردرصورت عدم وصول به نتیجة‌عملی مطلوب درگزینة‌اوّل انتخاب شدهدر آخر شایان ذکر است که مهارت حل مسأله نه تنها به فرد کمک می کند تا مشکلش را از میان بردارد بلکه فرد را توانمند می سازد تا همیشه به یافتن راه حل های متعدد و متنوع فکر کند، از انعطاف پذیری فکری برخوردار گردد، قدرت توقف و تأمل بیابد، از اعمال تکانش پیشگیری نماید، توانایی پیش بینی پیامدها و نتایج احتمالی اعمال خود را بیابد و به سازگاری و انطباق اجتماعی بهتری برسد. منابعی جهت مراجعه و مطالعه بیشترمنصف گیتونی/ ایوبری ست، هویت و هوش‌هیجانی ، ترجمه پریچهر به‌کیش، انتشارات انجمن اولیا و مربیانافشین سلیمانی ، کلاس خلاقیت ، انتشارات انجمن اولیا و مربیانعلی کریمی ، پرورش خلاقیت:راهنمای عملی برای معلمان، والدین و مدیران، انتشارات رسانه تخصصی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه