سلام خیر و دستاورد فلسفه و عرفان ته تهش چیه؟

الف. هدف و غایت فلسفه:هر علم سه ویژگی مهم دارد:۱ـ موضوع علم که از نظر قدما مهم‌ترین ویژگی علم است؛۲ـ روش علم که امروزه بیشتر به این ویژگی توجه دارند؛۳ـ غایت و هدف علم.این سه ویژگی هویت علم را مشخص می‌کند.صدر المتألهین در جلد اول اسفار اربعه فواید فلسفه را استکمال نفس، معرفت حقایق موجودات، اثبات برهانی موجود بودن آنها و تشبّه به خداوند می‌داند. وی فایده فلسفه نظری را نقش بستن صورت جهان در نفس آدمی می‌داند تا از این رهگذر نفس از لحاظ علمی با جهان عینی همسان شود؛ «صیرورتها [نفس] مشابهاً للعالم العینی لا فی المادة بل فی صورته». و فایده فلسفه عملی را عمل خیر و تهذیب ظاهر و باطن از رذایل و اتصاف به فضایل و تسلّط نفس بر بدن می‌داند.( صدر المتألهین، اسفار، ج ۱، ص ۲۲ ـ ۲۱.)غایت هر علم باید به گونه‌ای تعریف شود که مخصوص همان علم باشد؛ همچنین باید میان غایت و فایده علم تفاوت قائل شد. غایت آن هدف اصلی علم است که به دلیل آن هدف، علم به وجود آمده است و مورد تعلیم و تعلم قرار می‌گیرد، اما فایده، آثار و اهداف فرعی دیگری است که بر علم مترتب است. بر این اساس می‌توان غایت اصلی فلسفه را ارائه تفسیری عقلانی و فراگیر از عالم دانست؛ چارچوبی که بتوان همه پدیده‌ها را در آن گنجانید و روابط میان آنها را تبیین نمود. لذا می‌توان گفت نظام عقلانی همان تفسیر عقلانی است.ب. غایت عرفان:رسیدن به سعادت، غایتی است که انسان ها در پی آن اند، اما در مصداق سعادت اختلاف نظر وجود دارد. در عرفان اسلامی، راه رسیدن به سعادت، سیر و سلوک است، و غایت سیر و سلوک عرفانی با تعابیر گوناگونی مانند بهشت، رویت خداوند، فنا فی الله و معراج روحانی بیان شده است. درک وحدت وجود و یا به تعبیر دیگر، خودشناسی، در عرفان ابن عربی غایت سلوک روحانی است. سالک الی الله در ابتدای سلوک معرفت به خویش و به تبع آن، معرفت به خداوند ندارد و در نهایت سلوک، معرفت به نفس می یابد و پی می برد که خود چیزی جز خدا نیست. سلوک عارف، شبیه معراج پیامبر صلی الله علیه و آله است: سالک ابتدا علم به حق دارد که از طریق تفکر در کتاب و سنت (شریعت) حاصل کرده است. سپس در معراج خویش، آن علم را به عین الیقین (وحدت شهود) مشاهده می کند و آنگاه به حق الیقین (وحدت وجود) می رسد. در مقاله حاضر، مسائل و مباحث پیش گفته، بررسی، تطبیق و تحلیل می شود.(در این مورد ر. ک. به مقاله: غایت سیر و سلوک از دیدگاه ابن عربی، شجاری مرتضی، مجله: مطالعات عرفانی : بهار و تابستان 1389 , دوره - , شماره 11 ; از صفحه 115 تا صفحه 144 .) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه